Microsoft Word Mag dis isi Maliyye net. Shefa Jeferli doc
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
18
Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin mütləq və xüsusi çəkisində baş verən dəyişikliklərdən asılı olaraq müəssisə gəlirlərinin quruluş dinamikasının dörd tipi fərqləndirilir. 1. ∆ G
≥ 0 , ∆ (
G əsas
⁄ G ∑ ) ≥ 0 .
Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin mütləq həcmi hesabat dövründə ya artır, ya da keçən dövrlə müqayisədə dəyişməz qalır. Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin xüsusi çəkisi (gəlirlərin ümumi həcmində) hesabat dövründə ya artır, ya da keçən dövrlə müqayisədə dəyişməz qalır. Quruluş dinamikasının birinci tipi hesabat dövründə adi fəaliyyətdən olan gəlirlərin artım tempinin keçən dövrlə müqayisədə ya yüksək olması, ya da sair əməliyyat gəlirlərin keçən dövrlə müqayisədə hesabat dövrünə olan artım tempinə bəarabər olması ilə şərtlənir. Bu cür vəziyyət əsas fəaliyyət növlərinin ya miqyasının genişlənməsi, ya da stabilliyi ilə izah oluna bilər. 2. ∆ G əsas < 0 , ∆ (
G əsas
⁄ G ∑ ) ≥ 0 .
Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin mütləq həcmi hesabat dövründə keçən dövrlə müqayisədə azalır. Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin xüsusi çəkisi (gəlirlərin ümumi həcmində) hesabat dövründə ya artır, ya da keçən dövrlə müqayisədə dəyişməz qalır. Quruluş dinamikasının ikinci tipi hesabat dövründə əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin azalma tempinin keçən dövrlə müqayisədə ya aşağı olması, ya da sair gəlirlərin keçən dövrlə müqayisədə hesabat dövrünə olan azalma tempinə bəarabər olması ilə şərtlənir. Bu hal müəssisə gəlirlərinin ümumi strukturunda onların xüsusi çəkisinin saxlanması və ya yüksəlməsi ilə əsas fəaliyyət növlərinin miqyasının azalmasına səbəb olur. 3. ∆ G əsas
≥ 0 , ∆ (
G əsas
⁄ G ∑ ) < 0.
Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin mütləq həcmi hesabat dövründə ya artır, ya da keçən dövrlə müqayisədə dəyişməz qalır. Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin xüsusi çəkisi (gəlirlərin ümumi həcmində) hesabat dövründə keçən dövrlə müqayisədə azalır. Quruluş dinamikasının üçüncü tipi hesabat dövründə keçən dövrlə müqayisədə əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin artım tempinin sair gəlirlərin artım tempindən aşağı olması ilə şərtlənir. 4. ∆ G əsas
< 0 , ∆ (
G əsas
⁄ G ∑ ) < 0. 19
Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin mütləq həcmi hesabat dövründə keçən dövrlə müqayisədə azalır. Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin xüsusi çəkisi də (gəlirlərin ümumi həcmində) hesabat dövründə keçən dövrlə müqayisədə azalır. Gəlirlərin struktur dinamikasının ikinci və dördüncü tiplərinə uyğun gələn təsərrüfat hallarını böhran vəziyyəti kimi qiymətləndirmək lazımdır. Belə hallar müəssisənin adi fəaliyyət növlərinin miqyasının azalmasına səbəb olur. Əsas fəaliyyətdən olan gəlirlərin mütləq həcminin azalmasına aşağıdakılar səbəb ola bilər: • tələbin azalması, bazarda analoji daha ucuz və ya daha keyfiyyətli rəqib məhsul, iş və xidmətlərin meydana gəlməsi ilə əlaqədar olaraq məhsul, iş və xidmətlər satışının həcminin azalması; • analoji məhsul, iş və xidmətlərin qiymətlərinin bazar səviyyəsinin enməsi və ya rəqabət şəraitindən asılı olaraq qiymətlərin fərdi enməsi.
Hesablar planının 6-cı bölməsində mənfəət və zərər haqqında hesabatda təqdim edilməli olan Gəlir növləri barədə ümumiləşdirilmiş məlumat təqdim olunur. Bu gəlir növləri 6 №-li Milli Mühasibat Uçotu Standartına uyğun olaraq dörd əsas kateqoriyaya, o cümlədən əsas əməliyyat gəliri, sair əməliyyat gəlirləri, fəaliyyətin dayandırılmasından mənfəətlər və maliyyə gəlirlərinə bölünür.
Əsas əməliyyat gəliri müəssisənin əsas fəaliyyət növündən əldə olunan gəlirdir. Bu gəlirin tanınması və qiymətləndirilməsi 6 №-li Milli Mühasibat Uçotu Standartına əsasən həyata keçirilməklə, “Satış” adlı 601 nömrəli hesabda göstərilməlidir. Əsas əməliyyat gəliri malların satışından, xidmətlərin göstərilməsindən, royaltilərdən, həmçinin 16 №-li Milli Mühasibat Uçotu Standartına uyğun olaraq tikinti müqavilələrindən, 14 №-li Milli Mühasibat Uçotu Standartının tələbləri əsasında isə əməliyyat icarəsindən və digər satış əməliyyatlarından əldə oluna bilər.
Əgər müəssisə satılmış malların geri qaytarılmasını qəbul etmək siyasətini tətbiq edirsə, bu zaman qaytarılan malların məbləği “Satılmış malların qaytarılması və ucuzlaşdırılması” adlı 602 nömrəli hesabın debetində əks etdilirvə pul vəsaitlərini uçota alan müvafiq hesabların kreditində əks etdirilir.
Əgər müəssisə müştərilərinə və ya malalanlara təqdim olunmuş mallara (xidmətlərə) görə güzəştlər tətbiq edərsə, satışın tam məbləği “Satış” adlı 601 nömrəli hesabın Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|