Microsoft Word Mag dis isi Maliyye net. Shefa Jeferli doc
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
4
istehsal, təchizat, marketinq və maliyyə fəaliyyətindən asılıdır. Başqa sözlə həmin göstəricilər təsərrüfatçılığın bütün tərəflərini əhatə edir.
Mənfəətin qiymətləndirmə funksiyasının mahiyyəti təsərrüfat subyektlərinin istehsal, maliyyə, investisiya və kommersiya fəaliyyətinin ümumi nəticələrini əks etdirməsi ilə xarakterizə olunur. Bu zaman mənfəət göstəricisi konkret müəssisənin işinin qiymətləndirilməsi və onun istehsal, maliyyə, investisiya və kommersiya fəaliyyətinin effektivlik parametrlərindən biri kimi çıxış edir. Doğrudan da, müasir dövrdə maksimum mənfəət əldə edilməsi sahibkarlıq fəaliyyətinin başlıca məqsədi sayıldığından, onun effektivlik göstəricisi rolunda çıxış etməsi və bu funksiyanı daşıması tamamilə məntiqi və qanunauyğun görünür. Zənnimizcə, bazar münasibətləri şəraitində mənfəətin effektivlik göstəricisi funksiyasını yerinə yetirməsi müxtəlif aspektlərdən izah oluna və nəzərdən keçirilə bilər. Məsələyə bu prizmadan yanaşdıqda mənfəətin sahibkar tərəfindən investisiya olunmuş kapitalın həcminə nisbəti göstəricisi ön plana çıxır və sözügedən iqtisadi parametr təsərrüfat subyektlərinin işinin səmərəliliyini, onların istehsal və kommersiya fəaliyyətinin gəlirliliyini qiymətləndirməyə əlverişli şərait yaradır. Nəzəriyyə və praktikadan məlumdur ki, iqtisadiyyatın transformasiyası dövründə mənfəət göstəricisi qiymətləndirmə funksiyası ilə yanaşı bölüşdürmə funksiyasını da (mənfəətdən istehlak və yığım fondlarına ayırmalar, vergi formasında dövlət büdcəsinə ödəmələr, kapital qoyuluşlarının maliyyələşdirilməsinə və istehsalın genişləndirilməsinə məsrəflər) yerinə yetirir. Mənfəətin bölgü funksiyasına görə müəssisə kapitalının formalaşmasında bilavasitə və dolayı iştirak edən bütün subyektlər gəlir mənbəyi kimi mənfəətin daima dövriyyədə saxlanılmasında maraqlı olur. Doğrudan da, gəlir mənbəyinin qorunub saxlanılmasında maraqlı olan təsisçilər və mülkiyyətçilər mənfəətin artan hissəsini dövriyyədən çıxarmır və bir qayda olaraq daxili inkişaf üçün istifadə edir. Bu isə, öz növbəsində, uzunmüddətli dövr ərzində yüksək gəlir əldə edilməsi imkanlarını artırmaqla təsərrüfat subyektlərində kommersiya hesabının və özünümaliyyələşdirmə prinsipinin tələblərinin həyata keçirilməsinə əlverişli şərait yaradır. 5
Xüsusi vurğulamaq yerinə düşər ki, mənfəət göstəricisi çoxspektrli ümumiləşdirici parametr kimi iqtisadi inkişaf dövründə kompleks xarakter alır, təsərrüfat subyektlərinin istehsal və kommersiya fəaliyyətinin müxtəlif tərəflərini əhatə edir və müasir iqtisadi şəraitdə əsas mikroiqtisadi indikatorlardan birinə çevrilməklə rəqabət zamanı əlverişli üstünlük yaradır. Məhz buna görə də mənfəət göstəricisinin çoxaspektrliliyini və iqtisadi məkanda baş verən dəyişikliyə tez reaksiya vermə qabiliyyətini nəzərə alan müxtəlif mülkiyyət münasibətlərinə mənsub təsərrüfat subyektləri sözügedən parametrin formalaşması proseduralarını və onun səviyyəsinin dəyişməsinə təsir edən obyektiv və subyektiv amillərin təsirini hesablamaqla kifayətlənmir və bu problemə tamamilə yeni aspektdən yanaşır.
Odur ki, müasir şəraitdə maliyyə nəticələrinin təhlili metodikasi və onun bazar iqtisadiyyatının tələblərinə uyğun təkmilləşdirilməsi təsərrüfat subyektlərinin maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdırılması, həmçinin maliyyə nəticələrinin təhlili metodologiyasının işlənib hazırlanması problemlərinin həlli zəruridir.Tədqiqat mövzusunun aktuallığı da məhz, bu qeyd edilən problemlərin konteksində əsaslandırılmışdır. Проблемин юйрянилмя сявиййяси. Maliyyə nəticələrinin uçotu və təhlilinin nəzəri və praktika məsələlərinin öyrənilməsi ölkə və dünya alimlərinin diqqət mərkəzində olmuşdur. Respublikamızda iqtisadçı alimlərindən S.M. Səbzəliyev, H.A.Cəfərli, N.М. smayılov, Q.Ə. Abbasov, C.B.Namazova, R.N.Kazımov, S.A.Abbasova və digərlərinin elmi əsərlərini bu mövzuya həsr etməsini qeyd etmək olar. Rus iqtisadçı alimlərindən isə A.D.Şeremetin, O.V.Efimovanın, V. .Kovolyevin, M.M Qlazovun, M.I.Bakanovun, V.Q.Artemenkonun, L.V.Donstovanın, və başqalarının tədqiqat əsərləri diqqəti cəlb edir. Lakin maliyyə nəticələrinin uçotu və təhlilinin nəzəri və praktika məsələlərinin öyrənilməsi və praktikada tətbiq məsələləri vacib zərurət kimi xarakterizə olunur. Bu problemin öyrənilməsi hazırki dissertasiya mövzusunun seçilməsinə maraq oyatmışdir. Tədqiqatın məqsəd və vəzifələri. Kommersiya təşkilatlarının maliyyə-təssərrüfat fəaliyyətinin son maliyyə nəticəsi olan mənfəətin artırılması, və onun təhlilinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində nəzəri və praktiki əhəmiyyətə malik təkliflər və tövsiyyələr işləyib hazırlamaqdan ibarətdir. Bu baxımdan, dissertasiya işində tədqiqatın məqsədinə uyğun müvafiq vəzifələr nəzərdə tutulmuşdur:
6
- bütövlükdə təşkilat üzrə və onun daxili struktur bölmələri üzrə mənfəət planının yerinə yetirilməsi; - satışdan alınmış mənfəətin, mühasibat və xalis mənfəətin keçən dövrə nisbətən plan üzrə və faktiki artım templərinin müəyyən edilməsi; - biznes planın yerinə yetirilmə dərəcəsinin, satışdan alınan mənfəətin, mühasibat və xalis mənfəət göstəricilərinin dinamikasının müəyyən olunması; - ayrı-ayrı daxili struktur bölmələrinin fəaliyyətinin nəticələrinin biznes-planın yerinə yetirilməsi göstəricilərinə, həmçinin satışdan alınan mənfəətin, mühasibat və xalis mənfəət göstəricilərinə təsiri dinamikasının müəyyən edilməsi; - satışdan alınan mənfəətin, mühasibat və xalis mənfəətin həcminin artırılması ehtiyatlarının müəyyən edilməsi və onların gələcək inkişaf perspektivi nəzərə alınmaqla istifadə üzrə tədbirlərin hazırlanması; - istehsalın səmərəliliyinin yüksəldilməsi üzrə daxili ehtiyatların aşkar edilməsi və s. Tədqiqatın predmeti və obyekti. Dissertasiya işinin predmeti Kommersiya təşkilatlarının maliyyə-təssərrüfat fəaliyyətinin son maliyyə nəticəsi olan mənfəətin artırılması təhlilinin metodiki problemlərinin araşdırılması, mənfəət və rentabelliyin sistemli tədqiqi metodikasının təkmilləşdirilməsi istiqamətində əsaslandırılmış təkliflərin müəyyənləşdirilməsi təşkil edir. Tədqiqatın obyekti isə kommersiya təşkilatlarıdır.
fərmanları və onlara dair qəbul edilmiş qanunverici aktlar və normativ sənədlər, Nazirlər Kabinetinin, Maliyyə Nazirliyinin qtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinin və s. qərar, göstəriş, əsasnamə, təlimat, qaydalar və öz növbəsində «Mülki Məcəllə», «Vergi Məcəlləsi», «Mühasibat uçotu haqqında», «Auditor xidməti haqqında» qanunlar, «MMUS» habelə bu problemi tədqiq edən, Azərbaycanın və xarici ölkələrin iqtisadçı alimlərinin dəyərli elmi əsərləri işləri təşkil edir. Dissertasiya işində iqtisadi təhlilin qruplaşdırma, müşahidə, müqayisə, zəncirvari yer- dəyişmə, fərq, balans əlaqələndirmə və digər üsullarından geniş istifadə edilmişdir.
malik nəticələr əldə edilmişdir: - kommersiya təşkilatının maliyyə - təsərrüfat fəaliyyətinin son maliyyə nəticəsi
Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|