Microsoft Word Mag dis isi Maliyye net. Shefa Jeferli doc

7 

 

olan mənfəətin formalaşmasının nəzəri əsasları sistemli şəkildə nəzərdən keçirilir; 

- maliyyə - təsərrüfat fəaliyyətinin maliyyə nəticələrinin təhlilinin iqtisadi parametrlər 

sistemi  işlənib  hazırlanır  və  onların  digər  dəyər  göstəriciləri  ilə  kəmiyyət  və  keyfiyyət 

əlaqələri tədqiq edilir; 

-  mənfəət  və  rentabellik  göstəricilərinin  dəyişməsinə  təsir  göstərən  amillərin  yeni 

variantda təsnifatı verilir; 

-  mənfəət və rentabelliyin qüvvədə olan müasir təhlili metodikasına sistemli şəkildə 

yanaşılır,  onun  beynəlxalq  təcrübə  baxımından  təkmilləşdirilməsi  istiqamətləri  üzrə 

təkliflər paketi işlənib hazırlanır; 

-  mənfəət,  kapitalın  artımı  və  pul  vəsaitlərinin  hərəkətinin  qarşılıqlı  əlaqəsi  sistemli 

şəkildə nəzərdən keçirilir; 

ş

in praktiki əhəmiyyəti. Aparılmış tədqiqatın nəticələrindən kommersiya xarakterli 

təsərrüfat  subyektlərində  maliyyə  nəticələrinin  təhlili  metodikasi  və  onun 

təkmilləşdirilməsi  istiqamətində,  nəzəri  və  metodiki  problemlərinin  sistemli  şəkildə 

öyrənilməsinə əlverişli şərait yaradır.  

Bundan başqa, dissertasiya işində irəli sürülən təkliflərin tətbiqi maliyyə nəticələrinin 

təhlilinin  səmərəli  mexanizminin  yaradılmasını,  mənfəət  və  rentabelliyin  yüksəldilməsi 

ehtiyatlarının  aşkara  çıxarılması,  hesablanması,  qiymətləndirilməsi  və  stimullaşdırılması 

üzrə tədbirlərin əsas istiqamətlərinin müəyyən edilməsini təmin edə bilər.  

Magistr dissertasiyasının quruluşu və həcmi. Dissertasiya işi giriş, üç fəsil, nəticə 

və istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. Onun ümumi həcmi 70 səhifədir.  

Dissertasiya işinin « Maliyyə nəticələrinin təhlilinin nəzəri  əsaslari» adlanan birinci 

fəslində  maliyyə  nəticələrinin  təhlilinin  əhəmiyyəti,  vəzifələri  və  informasiya  mənbələri 

şərh  edilməklə  təsərrüfat  subyektlərində  fəaliyyətin  son  maliyyə  nəticəsi  olan  mənfəətin 

formalaşmasında gəlir və xərclərin qarşılıqlı əlaqəsi araşdırılmışdır.  

Dissertasiya  işinin  «  Təsərrüfat  subyektlərində    maliyyə  nəticələrinin  mövcud 

vəziyyəti  və  onun  təhlili  metodikasi  »  adlanan  ikinci  fəslində  maliyyə  nəticələrinin 

vəziyyətinə  və  təhlili  metodikasına  geniş  yer  verimiş,  öz  növbəsində,  vergiqoymadan 

əvvəl mənfəətin  (bаланс мянфяятиinin) tərkibi və dinamikasının təhlili,  əsas əməliyyatdan 

(sатышдан) alınan мянфяятin təhlili metodikası, rentabelliyin göstəricilər sistemi və onların 

---

8 

 

amilli təhlili, mənfəət və rentabelliyin artırılması ehtiyyatlarının hesablanması metodikası 

ətraflı şərh edilmişdir.  

Dissertasiya  işinin  «Təsərrüfat  subyektlərində    maliyyə  nəticələrinin    təhlili  

metodikasinin  təkmilləşdirilməsi    istiqamətləri»  adlanan  üçüncü  fəslində  gəlirlər-xərclər-

mənfəət  göstəriciləri    arasındakı  funksional  əlaqənin  təhlili,    istehsalın  zərərsizlik 

səviyyəsinin təhlili və qiymətləndirilməsi və öz növbəsində  marjinal gəlir kateqoriyasına 

əsaslanan  amillərin  mənfəətə  təsirinin  təhlili  və  onun  təkmilləşdirilməsi  istiqamətləri 

nəzərdən keçirilmişdir.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

9 

 

 

 

I FƏS L. MAL YYƏ NƏT CƏLƏR N N TƏHL L N N NƏZƏR   ƏSASLARI 

 

1.1. Maliyyə nəticələrinin təhlilinin əhəmiyyəti, vəzifələri və informasiya mənbələri 

 

Коммерсийа тяшкилаты анлайышы истещсал, тясяррцфат вя малиййя фяалиййятинин нятижяси 

кими  мянфяят  алынмасыны  нязярдя  тутур.  Азярбайжан  Республикасынын  Мцлки 

мяжяллясинин  43-жи  маддясиндя  дейилир:  «Щцгуги  шяхсляр  фяалиййятинин  ясас  мягсяди 

мянфяят  эютцрмякдян  ибарят  олан  (коммерсийа  щцгуги  шяхсляри)  вя  йа  ясас  мягсяд 

мянфяят  эютцрмякдян  ибарят  олмайан  вя  эютцрцлян  мянфяяти  иштиракчылары  арасында 

бюлцшдцрмяйян (гейри - коммерсийа щцгуги шяхсляри) гурумлар ола биляр».  

Мянфяят – тяшкилатын ишинин сямярялилийинин ян мцщцм игтисади эюстярижисидир. Онун 

мябляьинин дяйишмясиндя тяшкилатын фяалиййятинин бцтцн тяряфляри:  

1)  малларын,  мящсулларын,  ишлярин,  хидмятлярин  истещсал  вя  сатышы  щяжмляринин 

азалмасы вя йа артмасы;  

2)  тяшкилатын  малик  олдуьу  ещтийатлардан  (мадди,  ямяк  ещтийатларындан,  ясас 

фондлардан вя с.) сямяряли йахуд сямярясиз истифадя едилмяси;  

3)  рягабятля ялагядар сатыш базарларында гиймят сийасяти;  

4)  малиййя ямялиййатларынын (пул вясаитляриля, гиймятли каьызларла) сямярялилийи;  

5)  ямлак цзря ягдлярин (сазишлярин) сямярялилийи;  

6)  диэяр тяшкилатларын фяалиййятиндя иштиракын сямярялилийи;  

7)  дебитор боржларынын идаря едилмясинин сямярялилийи;  

8)  тясяррцфатсызлыг  сайясиндя  зярярлярин  (контраэентлярля  мцгавиля  шяртляринин 

позулмасына  эюря  жяримялярин,  пенйаларын,  дяббялямя  пулларынын,  диэяр  тяшкилатлара 

вурулмуш  зярярлярин  явязинин  юдянилмясинин  вя  с.)  олмасы  вя  йа  олмамасы 

айдынлашдырылыр.  

Идаряетмянин  ижрачы  органы  (баш  директор,  директорлар  шурасы)  ясас  фяалиййят  цзря 

зярярли ямялиййатларын, дашынмаз ямлак, валйута вя диэяр ямлак цзря зярярли сазишлярин 

йаранмасы сябяблярини тяшкилатын мцлкиййятчиляриня (сящмдарларына) изащ етмялидир. 

---