Microsoft Word Mag dis isi Maliyye net. Shefa Jeferli doc
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
53
M g = P g – X d
(2) Qrafikə əsasən satışdan maksimum pul gəliri 20 mln.pul vahidinə, dəyişən xərclərin məbləği isə 8 mln. pul vahidinə bərabərdir. 2- ci düsturdan istifadə etməklə marjinal gəlirin ümumi məbləğini hesablamaq olar. (20-8=12 mln.pul vahidi) Tərtib olunmuş qrafikə əsasən aşağıdakı proporsiyanı yazmaq olar N: X s
g : M
g .
Buradan: N= P g ⋅ X s
M g
Təsərrüfat fəaliyyətini təhlil etdiymiz müəssisədə N=20⋅4:12=6,87 mln.pul vahidi təşkil edir.
Natural ölcüdə satış həcminin kritik nöqtəsini hesablayarkən nəzərə almaq lazımdır ki, sabit xərclərin marjinal gəlirə nisbəti satış həcminin kritik nöqtəsini müəyyən edən əmsalı hesablamağa imkan verir. Bizim misalda satış həcminin kritik nöqtəsi 333 ədəd (1000⋅4:12) təşkil edəcəkdir.
N= K ⋅ X s
(4)
M g
Analitk məsələlərin həlli zamanı marjinal gəlirin ümumi məbləği haqqında məlumat olmadıqda məhsul vahidinin qiymətində marjinal gəlir stavkası (M gd ) göstərilə bilər. Məlum olduğu kimi M gd = M g : K=12000000 pul vahidi :1000 natural vahidi=12000 pul vahidi. Buradan da M g =K⋅ M
gd (5) Sabit xərclər və marcinal gəlir stavkasına əsasən satış həcminin kritik nöqtəsini hesablamaq olar. N=4000 min pul vahidi :12 min pul vahidi= 333 ədəd (4) düstur maksimum satış həcminə faiz ifadəsində satış həcminin kritik nöqtəsini hesablamağa imkan verir. Bu zaman aşağıdakı düsturu yazmaq olar:
N= X
s : M
gd ⋅100 (6) Bizim misalda N=4:12⋅100=33,3% Marjinal gəlir stavkasını qiymətlə (P) udel dəyişən xərcin fərqi kimi də hesablamaq olar.
M gd =P- D x i
(7) 54
Onda (6) düsturu aşağıdakı kimi yazmaq olar. N= X
s / Pi- D
x i
(8)
Əgər analitik qarşısında müəyyən edilmiş mənfəət məbləğini əldə etmək ücün məhsul satışının həcmini müəyyən etmək vəzifəsi qoyulmuşdursa, onda aşağıdakı düsturdan istifadə etmək məqsədəuyğundur.
s
+M s (9)
x i
Əgər müəssisədə cox saylı məhsul istehsal olunursa onda həmin göstəricini dəyər ifadəsində hesablamaq olar:
P g = X s
+M s (10)
DU
DU = M
g : P
g
(11) Analitik üsulla dəyər göstəricisində təhlükəsizlik zonasını (T z ) müəyyən etmək ücün aşağıdakı düsturdan istifadə etmək olar:
T z = P g –N (12)
P
Natural ifadədə bir məhsul ücün həmin göstərici aşağıdakı düstur vasitəsilə hesablana bilər:
T z = K-N (13)
K Verilmiş qrafiklər və analitik hesablamalar göstərir ki, satışın zərərsiz səviyyəsi və təhlükəsizlik zonası sabit və dəyişən xərc məbləğindən, eləcə də məhsulun qiyməti səviyyəsindən asılıdır. Qiymətin yüksəldiyi şəraitdə sabit xərcləri örtmək ücün az məhsul realizə edilməlidir, əksinə qiymət səviyyəsinin aşağı düşməsi şəraitində satışın zərərsiz həcmi artır. Udel dəyişən xərclərin və sabit xərclərin artımı rentabellik astanasını artırır və təhlükəsizlik zonasını azaldır. Bu baxımdan hər bir müəssisə sabit xərclərin azaldılmasına calışır. Məhsul vahidinə sabit xərc səviyyəsinin, satışın zərərsiz həcminin azalmasını və təhlükəsizlik zonasını artırmağa imkan verən plan optimal hesab edilir.
55
Şərti rəqəmlərlə həmin problemləri nəzərdən kecirək. Fərz edək ki, məhsul vahidinin qiyməti 20 min manatdan 19 min manata, udel dəyişən xərclər 12 min manatdan 10 min manata, sabit xərclərin məbləği 4000 mln. manatdan 3600 mln. manata, istehsalın həcmi 1000 ədəddən 920 ədədə azalmışdır. Onda satışın yeni zərərsiz səviyyəsi aşağıdakı kimi olacaqdır.
19-10 Satışın zərərsiz səviyyəsinin dəyişməsinə təsir edən amilləri qiymətləndirək: N o
20-12
N şərti 1 = 3600 = 450
20-12 N şərti 2 = 3600 = 514
19-12
N 1 = 3600 = 400 19-10 Buradan da, satışın zərərsizlik səviyyəsi dəyişmişdir: 1) Sabit xərc məbləğinin dəyişməsi hesabına; 450-500=-50 ədəd 2) Satış qiymətinin dəyişməsi hesabına: 514-450=+64 ədəd 3) Məhsul vahidində dəyişən xərclərin dəyişilməsi hesabına: 400-514=-114 ədəd
Yekunu: 400-500=-100 ədəd (-50)+64+(-114)=-100 ədəd
Müəssisənin təhlükəsizlik zonasının amilli təhlili ücün aşağıdakı moduldan istifadə etmək məqsədəuyğundur:
T z =K-N _ K-X s / (Pi- D x i) (14)
K K
T
o =(1000-500)/1000=50% Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|