Microsoft Word kitab-yeniforma-17. 12. 2009+UzQabi doc
Yüklə 3,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
13 predikativ cinayətlər cinayət barəsində xəbər verməmə ilə yanaşı, onun oğurlanmış olduğunu bilə-bilə satılması da hesab olunacaqdı 11 ; bu təqdirdə isə PY cinayətini onu satdığınız andan etibarən törətməyə başlayıb- başlamadığınız mübahisə predmeti ola bilərdi. Belə ki, qanunvericiliyimiz baxımından, iddia edilə bilər ki, CM-in 194-cü maddəsi kontekstindəki “əmlakın alqı-satqısı” CM-in 193-1-ci maddəsi kontekstindəki “maliyyə ə məliyyatı və ya digər əqd ” sayılmadığına görə, 12 misalımızdakı maşının satılması öz-özlüyündə PY sayılmayacaqdır, 13 hətta sübut olunsa da ki, maşının satılmasında onun oğurlanmış olduğunun gizlədilməsi məqsədi güdülmüşdür. 14 Məsələyə beynəlxalq normalar prizmasından baxıldıqda isə, görünür ki, əmlakla əlaqədar hər hansı əməliyyat, o cümlədən alqı-satqı da PY-nin predmetini təşkil edə bilər. 15 Beləliklə, son misalımızda beynəlxalq normalar kontekstində, Siz maşının satılmasından əvvəl onun oğurlanmış olduğunu bilsəydiniz, onu satdığınız (sata bilmədiyiniz halda isə satmağa cəhd etdiyiniz) andan etibarən PY cinayətini törətməyə başlayacaqdınız. Oxşar mübahisə dostunuzla əlaqədar yaranır. Yəni, onun tərəfindən oğurlanmış maşının satılmasının pulların yuyulması (və ya daha dəqiq desək, “əmlakın yuyulması”) sayılması sual altındadır. Çünki dostunuzun da maşının satılmasında əsl məqsədi pul qazanmaqla yanaşı, maşının oğurlanmış olmasını gizlətməkdir. Yuxarıda bəhs etdiyimiz, milli qanunvericiliklə 11 O şərtlə ki, bu məsələ qanunvericiliyimizə uyğun olaraq ələ alınsın – CM, m.194. Ümumiyyətlə, qeyd olunmalıdır ki, qanunvericiliyimizdəki PY anlayışının beynəlxalq tələblərə uyğunluğundan danışanda CM-in 193-1 maddəsi ilə yanaşı 193, 194-cü və ümumi hissəsindəki digər müvafiq maddələr də hallanmalıdır. 12 Əks halda 194-cü maddənin tətbiqi yalnız 193-1-ci maddənin tətbiqindən sonra mümkün olacaqdır. Nəzərə alınsa ki, 193-1-ci maddənin cəzası 194-cü maddədən daha sərtdir, onda 194-cü maddənin 193-1-ci maddə ilə əhatə olunduğunu hesab etmək məqsədəuyğun olmayacaqdır. Bu barədə daha ətraflı mülahizələrimizi aşağıdakı “Predikativ cinayətlər” bölməsində irəli sürəcəyik (s. 36). 13 Yəni, 193-1 maddəsi əsasında məsuliyyəti yaratmayacaqdır. 14 Bu barədə mülahizələrimizi daha irəlidə davam etdirəcəyik. 15 Vyana Konvensiyası, m.3.1.c.i; Palermo Konvensiyası, m.6.1.b.i; Cinayət fəaliyyətindən əldə edilən gəlirlərin leqallaşdırılması, aşkar olunması, götürülməsi və müsadirə edilməsi haqqında Konvensiya (bundan sonra – Strasburq Konvensiyası ), m.6.1.c. Bu münasibətlə xüsusilə qeyd olunmalıdır ki, bütün bu konvensiyaların əsas məqsədi nəzərdə tutulmuş əməllərin PY və ya digər ifadələrlə adlandırılması deyil, onların dövlətlərin qanunvericiliklərinə uyğun olaraq kriminallaşdırılmasıdır. Bu baxımdan, qanunvericiliyimizin beynəlxalq standartları arasındakı uyğunsuzluq praktiki cəhətdən çox nəzəri xarakter daşıyır. 14 beynəlxalq normalar arasındakı uyğunsuzluq dostunuzla əlaqədar da deyilə bilər. Yalnız bir şeyi əlavə etmək olar ki, beynəlxalq standartlara əsasən, ölkələr öz qanunvericiliyinin fundamental prinsiplərinin tələblərinə əsasən, predikativ cinayəti birbaşa törədən şəxsə PY-ni aid etməyə də bilərlər. 16 Onu da qeyd edək ki, bu misalımızda dostunuz baxımından predikativ cinayətlərə, həmçinin, maşının oğurlanması da aid ediləcəkdir. ndi isə yuxarıdakı ssenarini davam etdirməklə təsəvvür edək ki, Siz ə linizdəki pulların yuyulma üsullarını ağlınızdan keçirəndə ehtimal edirsiniz ki, Sizə qarşı şübhə daha da artsa və açılmış istintaqa artıq təqsirləndirilən şə xs qismində cəlb olunsanız, uydurulmuş hekayənin yalan olması asanlıqla aşkarlana bilər. Çünki istintaq zamanı, məhkəmənin qərarına əsasən, ötən dövr ərzində bank əməliyyatlarınız barədə bütün məlumatların açıqlanması mümkün ola bilər. Bu cür ehtimalı nəzərə alaraq, Siz daha öncə ağlınızdan keçirdiyiniz sadə bank əməliyyatlarının yerinə və ya onlara əlavə olaraq daha da qəliz üsulları axtarmağa başlayacaqsınız. Misal üçün, xaricdəki qohumunuza pulunuzu bank vasitəsilə deyil, nağd olaraq sərhəddən və yaxud poçt vasitəsilə göndərə bilərsiniz. 17 Nəticədə üsullar nə qədər qəlizləşirsə, pulların mənbəyinin müəyyən edilməsi də bir o qədər çətin olur. Başqa sözlə desək, pullar nə qədər çox yuyulur, Sizə qarşı ittihamların boş çıxması ehtimalı da o qədər çoxalır. Yuxarıda fərz etdiyimiz əməllər PY-yə qarşı beynəlxalq səviyyədə mübarizənin aparılmasına, bəlkə də, ciddi təkan verməzdi. Ancaq bu günlərdə qloballaşan dünyada mütəşəkkil və xüsusilə ağır cinayətlərin izlərini gizlətmək üçün həyata keçirilən çoxsaylı maliyyə əməliyyatları məsələnin ciddiliyinə xüsusi əhəmiyyət verilməsinə səbəb olmuşdur. 18 16 FATF, t.1; Strasburq Konvensiyası, m.6.2.b. Bu barədə mülahizələrimizi daha irəlidə davam etdirəcəyik. 17 Nəzərə alınmalıdır ki, qanunvericiliyimizlə poçt vasitəsilə sikkələrin, banknotların və ya yol çeklərinin göndərilməsi qadağandır (Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “Poçt göndərişlərində göndərilməsi qadağan olunan malların və əş yaların Siyahısı ”nın və “Poçt göndərişlərinin saxlanması, açılması, satışı və məhv edilməsi Qaydaları ”nın təsdiq edilməsi barədə Qərarı, № 191, 09.12.2004, bənd 1.12). Bununla belə, qiymətli kağızların və elektron pul daşıyıcılarının (kredit, depozit, telefon, nəqliyyat və s. kartların) göndərilməsi qadağan edilməmişdir. 18 Tarix boyunca PY-yə qarşı mübarizənin əhəmiyyət qazanması barədə daha ətraflı mülahizələrimizi aşağıdakı “Ortaya çıxmasının tarixi zərurəti və tarixi” bölməsində irəli sürəcəyik (s. 49). Yüklə 3,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|