Microsoft Word humbatova xadica docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
31 • tədiyyə balansının tarazlığı; • faiz dərəcələrinin sabitliyi; Dövlət bu vəzifələri yerinə yetirmək üçün mövcud qanunvericilik bazasının olmalıdır. Maliyyə sabitliyinin təmin olunması üçün bazar modelinə uyğun hüquqi mexanizm yaradılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Milli Məclis tərəfindən qtisadi islahatlarla bağlı çoxlu qanunlar, müvafiq qanunvericilik sənədləri qəbul edilmişdir. Maliyyə sabitliynin təmin edilməsinin əsas hüquqi bazasını Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, “Büdcə sistemi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu”, hər büdcə ili üzrə qəbul edilən dövlət büdcəsi haqqında qanunu, “Azərbaycan Respublikasının Valyuta Tənzimlənməsi haqqında Qanunu”, “Azərbaycan Mərkəzi Bankı haqqında Qanunu”, Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsi, Vergi Məcəlləsi və digər müvafiq normativ aktlar təşkil edir. Maliyyə sabitliyin təmin edilməsinin bağlı olan qanunlara «Antiinhsar fəaliyyəti haqqında», «Haqsız rəqabət haqqında», «Girov haqqında», « nvestisiya fəaliyyəti haqqında», «Müəssisələr haqqında», «Səhmdar cəmiyyətləri haqqında», «Banklara və bank fəaliyyəti haqqında», «Kəndlifermer təsərrüfatı haqqında» və s. Bundan əlavə, bu qrupa sahibkarlıq subyektlərinin qtisadi fəaliyyətinin nəticələri ilə bilvasitə ə laqədar olan «Müflisləşmə və iflas» haqqında qanunu, «Əmtəə birjası haqqında», «Qiymətli kağızlar və fond birjaları haqqında» qanun, Lizinq xidməti haqqında» qanunu da aid etmək оlar. Respublikamızda maliyyə sabitliyinin bərqərar olması və möhkəmləndirilməsində büdcə sistemində aparılan islahatlar mühüm rol oynayır. 2 iyul 2002-ci il “Büdcə sistemi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu” qəbul olunmuşdur. 2003, 2005, 2007-ci illərdə qanuna əlavə olunmuşdur. Qanun 4 fəsil, 40 maddədən ibarətdir. Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında büdcə sisteminin təşkilinin, büdcələrin tərtibi, təsdiqi, icrası və onların icrasına nəzarətin təşkilati, hüquqi və iqtisadi əsaslarını, habelə dövlət büdcəsi ilə 32 büdcədənkənar dövlət fondlarının, yerli büdcələrin qarşılıqlı əlaqələrinin əsas prinsiplərini müəyyən edir. Büdcə sistemi haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasından, bu Qanundan, bu Qanuna müvafiq olaraq hər büdcə ili üzrə qəbul edilən dövlət büdcəsi haqqında qanundan, digər qanunlardan və normativ hüquqi aktlardan, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən ibarətdir. 12 noyabr 1995-ci ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 109 maddəsinə görə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsini Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin təsdiqinə təqdim edir. 95-ci maddəsinə görə Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsi təsdiq edilməsi və icrasına nəzarət Milli Məclis həyata keçirir. 119-cu maddəsinə görə maliyyə-kredit, pul siyasətinin keçirilməsini Nazirlər kabineti təmin edir. "Büdcə sistemi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa görə büdcə sistemini Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsi, Naxçıvan Muxtar Respublikasının büdcəsi və yerli büdcələr təşkil edir. Büdcə sistemi bu sistemə daxil olan büdcələrin vahid prinsiplər əsasında fəaliyyətinə və onların müstəqilliyinə ə saslanır. Büdcə sisteminin vahidliyi tənzimləyici mədaxil mənbələrindən istifadə etmək, məqsədli büdcə fondları yaratmaq, maliyyə ehtiyatlarını müxtəlif səviyyəli büdcələr arasında bölüşdürmək vasitəsi ilə büdcələrin qarşılıqlı əlaqəsinə əsaslanır. Büdcələrin müstəqilliyi mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq mədaxil mənbələrin və vahid büdcə təsnifatı çərçivəsində xərclərin istiqamətlərini müəyyənləşdirmək hüququnun olmasında öz əksini tapır. Büdcənin təşkili prosesində qarşılıqlı surətdə əlaqəli olan iki prosesin, yəni, maliyyə resurslarının dövlət strukturlarının sərəncamında səfərbərliyə alınması yəni dövlət gəlirləri, ikincisi isə dövlət xərcləri qarşılıqlı əlaqəsi baş verir. 33 Vergilərdən daxilolmalar büdcə gəlirlərinin böyük hissəsini təşkil edir. “Vergi Məcəlləsi” 2001-ci ildən qüvvəyə minməsi ilə vergilərin sayı azaldı və sistemləşdirildi. “Vergi Məcəlləsi”ndə göstərilmiş dövlət vergiləri: Fiziki şəxslərin gəlir vergisi; hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi; əlavə dəyər vergisi; aksiz vergisi; hüquqi şəxslərin əmlak vergisi; hüquqi şəxslərin torpaq vergisi; mədən vergisi; yol vergisi; sadələşdirilmiş vergi. Vergi sistemində idarəetməni təkmilləşdirmək, vergitutma bazasını genişləndirmək, vergi xidmətini müasir Avropa standartlarına çatdırmaq və ona uyğunlaşdırılması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər vergi sisteminin inkişafında xüsusi rol oynayır[ 24]. Mustəqilliyimizin ilk illərində qanunvericilikdə movcud olan sistemsizlik, habelə bu qanunvericiliyə edilmiş çoxsaylı əlavə və dəyişikliklər, qanunlar, təlimatlar və digər normativ-huquqi sənədlər arasında olan ziddiyətlər vergi qanunvericiliyini mürəkkəbləşdirmiş və onda müəyyən boşluqların yaranmasına gətirib çıxartmışdı. Bu da öz növbəsində vergidən yayınma hallarının artması, vergilərin vaxtlı-vaxtında ödənilməməsi və s. kimi neqativ hallarla nəticələnirdi. Vergi qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsinin konseptual əsasları vergi ödəyicilərinin hüquqlarının genişləndirilməsi, vergi güzəştlərinin minimuma endirilməsi, vergidən yayınma hallarına qarşı səmərəli mubarizənin təşkili, əlverişli investisiya muhitinin yaradılmasından ibarət olmuşdur. Ötən illər ərzində vergi sistemi vasitəsilə milli istehsalın stimullaşdırılması və regionların sosial-iqtisadi inkişafının dəstəklənməsi məqsədilə əhəmiyyətli işlər görülmüşdür. Qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi məqsədilə ölkədə sabit vergi muhitinin yaradılmasına, vergi yükü azaldılmasına, vergi guzəştləri sisteminin tətbiq edilməsinə, azad sahibkarlığın stimullaşdırılmasına, vergi ödəyicilərinin hüquq və mənafelərinin qorunmasına xidmət edən müddəalar Vergi Məcəlləsinə daxil edilmişdir. Büdcə gəlirlərinin formalaşmasında vergi daxil olmalardan savayı vergi olmayan gəlirlər də xüsusi yer tutur.Vergi olmayan gəlirlər - rüsumlar, inzibati Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|