4
Makroiqtisadi və makromaliyyə sabitlik problemi müxtəlif alimlər tərəfindən
müxtəlif cür öyrənilmişdir. Ümumi tarazlıq ideyası başlanğıcını klassiklərin
ə
sərlərindən götürür. Makroiqtisadi tarazlığa dair ideyalar A.Smit, C.B.Sey və s.
klassik siyasi iqtisad məktəbinin nümayəndələrinin əsərlərində öz əksini tapmışdır.
qtisadi tarazlıq nəzəriyyəsinin əsasını əsas üç konsepsiya - son faydalılıq, son
məhsuldarlıq və tələb-təklif təşkil edir. K.Menger, E.Bem- Baverk, F.Vizer,
A.Marşall tələb və təklif nəzəriyyəsini son faydalılıq və istehsal xərcləri
nəzəriyyələrilə əlaqələndirirdilər. Bu nəzəriyyəni P.Samuelson və C. Xiks
A.Marşallın nəzəriyyəsini inkişaf etdirərək göstərirdi ki, tələb və təklif istehsal
xərcləri və son faydalılıq nəzəriyyələrindən asılıdır. Bu nəzəriyyədə Keynsçi
fiskalizm ideayaları ilə neoklassiklərin iqtisadiyyatı pul-kredit siyasəti ilə
tənzimləməsini nəzərdə tutan konsepsiyası ilə birləşdilər.
Ümumi iqtisadi tarazlıq haqında ilk konsepsiyanı M.Valras yaratmışdır. Ümumi
iqtisadi tarazlığın öyrənilməsində C.Klarkın da rolu böyük olmuşdur.
Makromaliyyə sabitliyinin öyrənilməsində Keynsin rolu daha çox olmuşdur.
Ə
gər Keyns maliyyə sabitliyinin təmin edilməsində büdcə-vergi siyasətinə üstünlük
verirdisə, monetarizmin banisi olan Fridmen pul-kredit siyasətini üstün tuturdu.
Makromaliyyə sabitliyi siyasəti Fridmen və Keynsin əsərlərində öz əksini tapmışdır.
Makromaliyyə sabitliyi Azərbaycanlı alimlər tərəfindən də geniş şəkildə
öyrənilmişdir. Bu problem Z.Səmədzadə, T.Quliyev, M.Meybullayev, F.Mustafayev,
Ü.Əliyev, Y.A.Kəlbiyev, A.Şəkərəliyev, M.Sadıqov, Ə.Əlirzayev və s. başqalarının
ə
sərlərində müəyyən qədər tədqiq edilmiş, öyrənilmişdir.
Tədqiqat işinin məqsədi və vəzifələri. Dissertasiya işinin məqsədi maliyyə
sabitliyinin nəzəri və metodoloji əsaslarını müəyyən etmək; makromaliyyə
sabitliyinin təmin edilməsinin prinsiplərini, şərtlərini və onların qarşılıqlı əlaqəsini
aşkara çıxarmaq; bu istiqamətdə aparılan islahatları qiymətləndirmək; iqtisadi artımla
makromaliyyə sabitliyinin qarşılıqlı əlaqəsini müəyyən etmək, makromaliyyə
sabitliyinin möhkəmləndirilməsinin əsas istiqamətlərini müəyyən etmək və elmi
5
cəhətdən əsaslandırılmış təklif və tövsiyələrin hazırlanmasından ibarətdir. Bu
məqsədlərə çatmaq üçün aşağıdakı vəzifələr həyata keçirilməlidir.
- makromaliyyə sabitliyinin təmin edilməsinin nəzəri-metodoloji əsaslarının
öyrənilməsi və ümumiləşdirilməsi;
- maliyyə sabitliyinin təmin edilməsinin və pozulmasının iqtisadi inkişafa
təsirini aşkara çıxarılması;
- maliyyə sabitliyinin əsas göstəricilərinin müəyyən olunması;
- milli iqtisadiyyatın formalaşması və inkişafına maliyyə sabitliyinin təsirinin
qiymətləndirilməsi;
- maliyyə siyasətinin maliyyə sabitliyinin təmin edilməsində rolunu müəyyən
edilməsi;
- maliyyə sabitliyi ilə xarici iqtisadi əlaqələrin qarşılıqlı əlaqəsini
qiymətləndirilməsi;
- maliyyə sabitliyi ilə iqtisadi artımın qarşılıqlı əlaqəsini qiymətləndirilməsi;
- maliyyə sabitliyinin iqtisadi artıma təsiri mexanizmlərinin müəyyən edilməsi;
- təklif və tövsiyyələr irəli sürmək üçün milli iqtisadiyyatın maliyyə sabitliyinin
möhkəmləndirilməsi strategiyasını və taktikasını müəyyən edilməsi.
Tədqiqatın obyekti və predmeti. Tədqiqatın obyektini Azərbaycan milli
iqtisadiyyatın formalaşması və inkişafına təsir edən maliyyə aspektləri; predmetini isə
makromaliyyə sabitliyinin təmin edilməsinin prinsipləri əsasında onun
xüsusiyyətlərini və qanunauyğunluqlarını tədqiq etməkdən ibarətdir .
Tədqiqat işinin nəzəri-metodoloji əsasları. Tədqiqatın nəzəri-metodoloji
ə
saslarını tədqiq olunan problem üzrə mövcud olan klassik, neoklassik, keynsçi,
monetarist, neoklassik sintez cərəyanların nəzəri-elmi müddəaları təşkil edir.
Həmçinin Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsinin illik statistik
məcmuələri, Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankın “Pul siyasəti” icmalları,
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankın “Maliyyə sabitliyi” icmalları,
Azərbaycan Respublikasının 2014-2017 illər üzrə iqtisadi və sosial inkişaf
konsepsiyası və proqnoz göstəriciləri , Vergilər Nazirliyinin ümumiləşdirilmiş illik
6
hesabatları, maliyyə sabitliyinin təmin edilməsi bağlı konkret materiallar və elmi-
tədqiqat institutlarının tədqiqat işlərinin nəticələri, təklif və tövsiyyələri təşkil edir.
Tədqiqat işinin elmi yeniliyi aşağıdakılardan ibarətdir.
- makromaliyyə sabitliyinin təmin olunmasının əsas prinsiplərinin
dəqiqləşdirilməsi;
- makromaliyyə sabitliyi göstəricilərinin müəyyən edilməsi və səviyyəsinin
təhlil edilməsi;
- milli iqtisadiyyatın formalaşması və inkişafına maliyyə sabitliyinin təsirinin
qiymətləndirilməsi;
- büdcə-vergi və pul-kredit siyasətinin maliyyə sabitliyinə təsirinin
qiymətləndirilməsi;
- makromaliyyə sabitliyinin iqtisadi inkişafa təsirinin təhlil olunması;
- makromaliyyə sabitliyinin təmin edilməsinin əsas istiqamətlərinin müəyyən
olunması;
- milli iqtisadiyyatın maliyyə sabitliyinin möhkəmləndirilməsinin strategiya və
taktikasının müəyyən olunması.
Tədqiqatın nəzəri və praktiki əhəmiyyəti. Dissertasiya ölkədə maliyyə
sabitliyinin möhkəmləndirilməsi üzrə elmi tədqiqat işi olmaqla təklif və
tövsiyyələrin reallaşması ölkədə maliyyə sabitliyinin möhkəmlənməsində mühüm rol
oynaya bilər. Dissertasiyanın nəzəri-materialları “Makroiqtisadiyyat”, “Maliyyə”,
“Azərbaycan iqtisadiyyatı” fənnlərinin tədris prosesində mühazirə materialı kimi
istifadə oluna bilər.
Tədqiqatın aqrobasiyası. Dissertasiyanın əsas elmi müddəaları və tədqiqat
işindən irəli gələn təkliflər tezis şəklində Sumqayıt Dövlət Universitetinin hər il təşkil
etdiyi magistratların respublika elmi konfransına təqdim edilmişdir.
ş
in həcmi və quruluşu. Dissertasiya işi giriş, 3 fəsil, nəticədən ibarət olaraq 8
paraqrafı, 100 ədəd iqtisadi ədəbiyyat siyahısını özündə cəmləşdirir. Dissertasiya işi
114 səhifədən ibarətdir.
Dostları ilə paylaş: |