__________________________________________
442
ədəbi məktəb yaratmışdır. Nizami Gəncəvi həm də dövrünün görkəmli
mütəfəkkiri olmuşdur. Onun bütün əsərlərində şəxsiyyət azadlığı, insanın
mənəvi azadlığı tərənnüm olunur. - 128,175,179,256.
131. Firdovsi, Firdovsi Əbülqasim (təqr. 934-1020, yaxud1030) - böyük
fars və tacik şairi. Farsdilli ədəbiyyatın monumental eposu, dünya
ədəbiyyatının möhtəşəm abidələrindən olan «Şahnamə»nin müəllifidir. -
128,175,176,178.
132. Ayətullah Xamnei, Hüseyn Xamnei Seyid Əli (d.1939) - İranın dini
və dövlət xadimi. 1981-89-cu illərdə İranın prezidenti, 1989-cu ildən isə İran
İslam Respublikasının dini rəhbəridir. - 130.
133. Bibiheybət piri - Bakının Şıx kəndində türbə. Rəvayətə görə,
türbədə şiələrin yeddinci imamı Museyi Kazmım qızı Hökumə və onun
Heybət adlı nökəri dəfn olunmuşdur. «Bibiheybət» adının da buradan
yarandığı güman edilir. Başqa rəvayətə görə, səkkizinci imam Rzanın qızı və
bacısı Bakı yaxınlığında məskən salmış, burada da vəfat etmişlər. Onların
dəfn olunduğu yerdə türbə, onun yanında isə 20 metrlik minarəsi olan məscid
tikilmişdi. Məscidin XIII əsrin sonunda tikildiyi ehtimal edilir. Məscid
sovetlər vaxtında yerlə yeksan edilmişdi. Respublikamız müstəqillik
qazandıqdan sonra prezident Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə yenidən
tikilmişdir. - 131.
134. Həzrəti Hökumə, H ə k i m ə - imam Rzanın bacısı. VII əsrdə
yaşamışdır. Təxminən 1257-ci ildə Şirvanşah Fərrux Zal tərəfindən
Bibiheybətdə onun şərəfınə birinci türbə tikilmişdir. - 131.
135, Şirvanşahlar - Şirvanşahlar hökmdarları sülaləsi. Ərəb işğalına
qədərki Şirvan hakimləri ilk Şirvanşahlar adlanır. IX əsrdən hakimiyyət
sürmüş Şirvanşahların isə elmi ədəbiyyatda son zamanlaradək Məzyədilər,
Kəsranilər və Dərbəndilər adı ilə ayrı-ayn sülalələrdən ibarət olduğu
göstərilirdi. Son tədqiqatlar hər üç sülalənin vahid xanədana mənsub
olduğunu sübut edir.
Şirvanşahlar ərazisi, əsasən Şirvan tarixi vilayətini, ayrı-ayrı vaxtlarda isə
qərbdə Şəki-Gəncə, cənubda Beyləqan əyalətlərini, şimalda isə Dərbənd və
Xəzər dənizi sahilindəki əraziləri əhatə edirdi. Paytaxtı Şamaxı (bir müddət
Bakı) olmuşdur. - 131.
__________________________________________
443
1 36. Museyi-Kazım. şiəlik məzhəbinə etiqad edənlərin yeddinci imamı-
131.
137. Əlizadə (1871-1954) - burada 2 dəfə (1918-20, 1944-54) Qafqaz
Müsəlmanları Ruhani İdarəsinə rəhbərlik etmiş görkəmli maarifçi, ruhani və
ictimai xadim, Şeyxühslam Ağa Cavad oğlu Əlizadə nəzərdə tutulur. - 133.
138. Məkkə - Səudiyyə Ərəbistanının qərbində şəhər. Salınma tarixi
məlum deyildir. İslamın banisi həzrəti Məhəmməd peyğəmbər Məkkədə
doğulmuşdur. VII əsrdən müsəlmanların müqəddəs şəhəri və ziyarətgahıdır. -
135.
139. Mədinə - Səudiyyə Ərəbistanının şimal-qərbində şəhər. Qədim
zamanlarda adi Yəsrib, erkən orta əsrlərdən Mədinədir. 622-ci ildə islamın
banisi Məhəmməd əleyhissəlam Məkkədən Mədinəyə hicrət etmiş və burada
müsəlman icmasını yaratmışdı. Məhəmməd əleyhissəlamın qəbri
Mədinədədir. VII əsrdən müsəlmanların iki müqəddəs şəhərindən biridir. -
135.
140. Əbiyev Ağaçan, A ğ a c a n Qulam oğlu (d.I937) - 1987-ci ildən isə
Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasının rektoru.
1982-ci ildən A.Əbiyev Avropa və Dünya Boks Federasiyasının üzvü,
Avropa Boks Federasiyasının vitse-prezidenti və Hakimlər Komitəsinin sədri,
Azərbaycan Boks Federasiyasının prezidenti və Milli Olimpiya Komitəsinin
Baş katibidir. - 139.
141. «Mərmərə» qrupunun Strateji və Sosial Araşdırmalar Vaqfi -
1985-ci ildə İstanbulda yaradılmışdır. Hazırda 200-dən çox üzvü olan bu
qrupa tanınmış sənət və iş adamları, nazirlər və millət vəkilləri daxildirlər.
Qrup xarici ölkələrin prezidentləri, görkəmli dövlət xadimləri, nüfuzlu
siyasətçiləri ilə mütəmadi olaraq görüşlər keçirir. - 141.
__________________________________________
444
142. Corc Robertson (d. 1946) - İngiltərənin siyasi və dövlət xadimi.
Müxtəlif illərdə 6 dəfə parlamentə deputat seçilib. 1999-2004-cü illərdə
NATO-nun Baş katibi olmuşdur. - 143.
143. Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı - bax NATO
144. NATO (Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı) - hərbi-siyasi ittifaq.
1949-cu il aprelin 4-də Vaşinqtonda ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Belçika,
Niderland, Lüksemburq, Kanada, İtaliya, Portuqaliya, Norveç, Danimarka,
İslandiyanın imzaladıqları
Şimali Atlantika müqaviləsi
əsasında
yaradılmışdır. 1952-ci ildə Yunanıstan və Türkiyə, 1955-ci ildə Almaniya
Federativ Respublikası, 1982-ci ildə İspaniya NATO-ya qoşulmuşlar.
Varşava Müqaviləsi Təşkilatı dağıldıqdan (1990) sonra əvvəllər sosialist
ölkələri düşərgəsinə daxil olmuş ölkələrin bir qismi NATO-ya üzvlüyə qəbul
edilmiş, digər qismi isə ilkin mərhələ kimi NATO-nun «Sülh naminə
tərəfdaşlıq» proqramına qoşulmuşlar. Ali orqanı NATO Şurasının
sessiyasıdır. Mənzil-qərargahı Brüsseldədir. - 143,157,298,302.
145. NATO-nun «Sülh naminə tərəfdaşlıq» proqramı - NATO ilə Şərqi
Avropa və keçmiş SSRİ ölkələri arasında siyasi və hərbi sahələrdə
əməkdaşlıq sənədi, 1994-cü il yanvarın 10-11-də NATO Şurasının dövlət və
hökumət başçıları səviyyəsində Brüsseldə keçirilən görüşdə ABŞ tərəfindən
təklif edilmişdir.
Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev 1994-cü il mayın 4-də NATO-nun
Brüsseldəki mənzil-qərargahında Azərbaycanın «Sülh naminə tərəfdaşlıq»
proqramına qoşulması haqqında sənədi imzalamışdır. 1996-cı ilin aprelində
Heydər Əliyev NATO-nun Brüsseldəki mənzil-qərargahında NATO-nun Baş
katibi Xavyer Solana ilə görüşündə Azərbaycan Respublikasının təqdimat
sənədini ona vermişdir. Həmin sənəd əsasında Azərbaycanın NATO ilə
tərəfdaşlığının fərdi proqramı hazırlanmışdır. - 143.
146. Fələstin dövləti - BMT Baş Məclisinin 1947-ci il 29 noyabr tarixli
qərarına əsasən B.Britaniya mandatlığı ləğv edilərək Fələstin ərazisində
müstəqil ərəb və yəhudi dövlətləri yaradılmalı idi. Fələstin ərəb dövləti üçün
ayrılmış ərazinin böyük hissəsini 1948-49-ci illərdə, 1967-ci ildə İsrail
tərəfindən zəbt edilmişdir. 1988-ci ildə Fələstin Azadlıq Təşkilatı
Dostları ilə paylaş: |