__________________________________________
451
174. Norveç, Norveç krallığı- Şimali Avropada, Skandinaviya
yarımadasında dövlət. Sahəsi 387 min km
2
, əhalisi 4,4 milyon nəfərdir.
İnzibati cəhətdən 20 fülgeyə bölünür. Norveç konstitusiyalı - monarxiyadır.
Dövlət başçısı kraldır. Qanunverici orqanı ikipalatalı stortinqdən (parlament)
ibarətdir. Paytaxtı Oslo şəhəridir. -267,271,274,275, 361,390-408,410.
175. İhsan Doğramacı (d.l915) - türkdilli ölkələrin Milli Pediatriya
Cəmiyyətləri Birliyinin fəxri prezidenti, elmlər doktoru, professor. 1963-65-
ci illərdə Ankarada Uşaq Sağlamlığı İnstitutunun direktoru, 1977-93-cü
illərdə institutun icraçı direktoru, 1992-ci ildən isə fəxri prezidenti, 1968-73-
cü illərdə Pediatorların tibb Assosiasiyasının prezidentidir. 1959-cu ildən
YUNİSEF-in İcraiyyə Komitəsinin üzvüdür. İki dəfə Bilkənd Universitetinin
sədri və rektoru olmuş, 1975-ci ildən isə universitetin fəxri rektorudur.
Azərbaycan Respubluikasının «İstiqlal» ordeni ilə təltif olunmuşdur. - 250.
176. ATƏT-in Lissabon Zirvə görüşü - 1996-cı il dekabrın 2-4-də
Portuqaliyanın paytaxtı Lissabon şəhərində ATƏT-in 54 üzvünün dövlət və
hökumət başçılarının iştirakı ilə növbəti Zirvə toplantısı keçirildi. Lissabon
Zirvə toplantısında müzakirə olunan məsələlər arasında Azərbaycan
Respublikası nümayəndə heyətinin təkidi ilə Emıənistan-Azərbaycan
münaqişəsi geniş diskussiyaya səbəb oldu. Azərbaycan Respublikası
nümayəndə heyətinin başçısı Heydər Əliyevin qəti, prinsipial mövqeyi və
gərgin səyi nəticəsində yekun sənədə əlavə kimi qəbul edilən ATƏT sədrinin
bəyanatında ilk dəfə olaraq ən yüksək səviyyədə münaqişənin həllinin əsası
kimi Azərbaycan Respubluikasının ərazi bütövlüyü 53 dövlət tərəfindən
qətiyyətlə dəstəkləndi və Dağlıq Qarabağın statusunun yalnız Azərbaycan
Respublikasının tərkibində müəyyən olunması öz əksini tapdı. - 272,273,
275,287,288,335,344,371,380,381,395,396.
177. «Ümumi dövlət» - ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin (ABŞ,
Fransa, Rusiya) Azərbaycana etdiyi təklif; yəni Azərbaycan ərazisində yeni
bir erməni dövlətinin yaradılması. Beynəlxalq hüquqda isə «ümumi dövlət»
adında anlayış yoxdur. Azərbaycan Dağlıq Qarabağa ancaq öz daxilində
yüksək özünüidarəetmə statusu verə bilər. - 273,290,293,301,302,371,381,
397.
__________________________________________
452
178. Primakov Yevgeni Maksimoviç (d.l929) - Rusiyanın siyasi və
dövlət xadimi, diplomat. REA-nın akademiki. 1990-cı illərdə Rusiya
Federasiyasının xarici işlər naziri, Nazirlər Sovetinin sədri vəzifələrində
çalışmışdır. Hazırda Rusiya Federasiyası Sənaye-Ticarət Palatasının
prezidentidir. -280,287.
179. Kosovo hadisələri - 1999-cu ildə Serbiya hakimiyyəti tərəfindən
Kosovoda yaşayan dinc alban əhalisinə qarşı etnik zor tətbiq edildi və divan
tutuldu. Bunun qarşısını almaq üçün NATO hərbi qüvvələri işə qarışdı.
Yuqoslaviya hərbi qüvvələri öz qoşunlarını Kosovodan çıxarmağa məcbur
edildi və NATO sülh məramlı qüvvələri Kosovoya gətirildi. -284,303.
180. Yuqoslaviya böhranı - 1980-ci illərdən başlayaraq Yuqoslaviyada
(Yuqoslaviya Federativ Sosialist Respublikası) ciddi iqtisadi və siyasi
çətinliklərlə qarşılaşdı. 1991-ci ildə millətlərarası qarşıdurma nəticəsində
YFSR parçalandı. Federasiyanın tərkibindən Sloveniya, Xorvatiya, Bosniya
və Hersoqovina, Makedoniya çıxdı və müstəqil dövlət oldular. 1992-ci ildə
Serbiya və Çernoqoriya Yuqoslaviya Respublikasını (SRY) yaratdılar. 1999-
cu ildə Serb hökuməti tərəfindən Kosovoda (Serbiyanın tərkibində) yaşayan
albanlara qarşı zorakılığa başlandı və nəticədə etnik qarşıdurma yarandı.
Buna görə də NATO aviasiyası tərəfindən bombardman edildi. Məhz bundan
sonra Yuqoslaviya öz ordusunu Kosovodan çıxartdı və NATO-nun sülh
məramlı ordusu albanları şerblərdən qorumaq üçün Kosovaya girdi. 2002-ci
ildə SRY Serbiya və Çernoqoriya adı ilə adlandırıldı. 2006-cı ildə keçirilən
referendum nəticəsində Çernoqoriya da Serbiyadan ayrıldı və müstəqil dövlət
yaratdı. - 284,303.
181. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası (BMTTŞ) -
BMT-nin daimi fəaliyyət göstərən mühüm orqanı. BMT-nin Nizamnaməsinə
görə beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunmasında əsas məsuhyyət
daşıyır. 15 üzvü var: 5 daimi (Çin, Fransa, Rusiya, Böyük Britaniya, ABŞ),
10 üzvü isə 2 il müddətinə seçilir. Şuranın hər bir üzvü bir səsə malikdir.
Prosedura məsələlərinə dair qərarlar Şuranın 9 üzvü səs verdikdə qəbul
olunmuş sayılır. - 300,343,380.
182. ATƏT-in Budapeşt Zirvə görüşü - 1994-cü il dekabrın 3-7-də
Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə keçirilmişdir. Görüşdə ATƏT-in üzvü olan
ölkələrin dövlət və hökumət başçıları, o cümlədən Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan
nümayəndə heyəti iştirak etmişdir. Heydər Əliyev Budapeşt sammitində
regionlarda və bütünlükdə qitədə sülh konsepsiyasının həyata keçirilməsi
üçün çox əhəmiyyətli fəaliyyət göstərdi. Budapeşt zirvə görüşündə ilk dəfə
olaraq
__________________________________________
453
Dağlıq Qarabağ problemi xüsusi məsələ kimi müzakirə olundu və «Dağlıq
Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar ATƏT-in fəaliyyətinin intensivləşdirilməsi»
haqqında qətnamə qəbul olundu. - 286,380.
183. Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) - Azərbaycanda ən kütləvi-
siyasi partiya. YAP 1992-ci il noyabrın 21-də Naxçıvan şəhərində təsis
edilib. 81 rayon və 5 minə yaxın ilk partiya təşkilatında birləşən 180 min
üzvü var. Partiyada Gənclər Birliyi və Qadın Şurası fəaliyyət göstərir.
Parlamentdə 73 deputatla təmsil olunur. YAP Azərbaycanın dövlət
müstəqilliyinin daha da möhkəmləndirilməsində, ölkəmizdə demokratik,
hüquqi və dünyəvi dövlət qurulmasında və iqtisadi-siyasi islahatların həyata
keçirilməsində fəal iştirak edir. YAP ölkəmizin ictimai-siyasi əyatında aparıcı
qüvvədir. YAP-ın təsis konfransın (1992) mərhum prezidentimiz Heydər
Əliyev yekdilliklə partiyanın sədri seçilmişdi. 2005-ci il mart ayından isə
YAP-ın sədri prezident İlham Əliyevdir. -309-338.
184. Əli Nağıyev, Ə l i T e y m u r o ğ l u (d. 1954) - 1996-2006-cı illərdə
Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri
olmuşdur. 2006-cı ilin mayında Azərbaycan Respublikasının Belarus
Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri təyin edilmişdir. I çagırış
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı olmuşdur. -
310,317,318,337.
185. Zahid Qaralov, Zahid İbrahim oğlu (d.l934)-fizika riyaziyyat
elmləri doktoru. 1956-84-cü illərdə bir sıra vəzifələrdə çalışmışdır. 1995-
2005-ci illərdə Milli Məclisin deputatı, həmçinin Milli Məclisin Yerli
özünüidarə məsələləri komissiyasının sədri olmuşdur. -323.
Dostları ilə paylaş: |