__________________________________________
445
müstəqil Fələstin dövlətinin yaranmasını elan etdi. 1994-cü ildə isə
Müvəqqəti Fələstin muxtariyyəti yaradıldı. - 144.
147. Yasir Ərəfat (1929-2003) - 1969-cu ildən Fələstin Azadlıq Təşkilatı
İcraiyyə Komitəsinin sədri, 1996-cı ildən Fələstin milli administraiyasının
rəhbəri və Fələstin hərbi qüvvələrinin Baş komandanı olmuşdur. Nobel
mükafatı laureatıdır. - 144.
148. Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) - 1991-ci il dekabrın 8-də
Belorusiya, Rusiya və Ukrayna dövlət başçılarının imzaladıqları Saziş
əsasında SSRİ dağıldıqdan sonra yeni dövlətlərarası birlik kimi yaradılmışdır.
Azərbaycan 1993-cü ilin sentyabrında MDB-yə daxil olmuşdur. Tərkibinə
keçmiş SSRİ-nin 12 müttəfiq respubhkası -Azərbaycan, Belarus, Ermənistan,
Gürcüstan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Moldova, Özbəkistan, Rusiya,
Tacikistan, Türkmənistan, Ukrayna daxildir. MDB-nin 1993-cü ildə qəbul
edilmiş nizanınaməsində aşağıdakı birgə fəaliyyət sahələri nəzərda tutulur:
insan hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi; xarici siyasi fəaliyyətin
əlaqələndirilməsi; ümumi iqtisadi məkanın formalaşdırılmasında, nəqliyyat
sisteminin və rabitənin inkişafında əməkdaşlıq; əhalinin sağlamlığının və
ətraf mühitin mühafizəsi; sosial və mühacirət məsələləri, mütəşəkkil
cinayətkarlıqla mübarizə; müdafiə siyasətində və sərhədlərin qorunmasında
əməkdaşlıq.
MDB-nin orqanları aşagıdakılardır: Dövlət başçıları Şurası; Hökumət
başçıları Şurası; Xarici işlər nazirləri Şurası; Dövlətlərarası iqtisadi Şura;
Mərkəzi Sankt-Peterburq şəhərində olan Parlamentlərarası Assambleya və s.
MDB-nin daüm fəaliyyət göstərən orqanı Minsk şəhərində yerləşən
Əlaqələndirmə Məsləhət Komitəsidir. - 145-160, 164, 208, 240, 263,285,
294, 295,296, 299.
149. Dövlət Duması- 1906-ci ildə Rusiyada yaradılan nümayəndəli
qanunvericilik müəssisəsi. 17 oktyabr Manifesti əsasında yaradılmışdı.
Burada qanunlar müzakirə edilərək Dövlət Şurasına təqdim edilir və çar
tərəfindən təsdiq edilirdi. Duma 1917-ci il 6 oktyabra qədər fasilələrlə
fəaliyyət göstərdi. 1993-cü il Rusiya Federasiyasının Konstitusiyasına əsasən
Duma təzədən bərpa olundu. - 152,295.
__________________________________________
446
150. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı - 1947-ci ildə qəbul edilmiş
müqavilə 23 ölkənin beynəlxalq ticarətdə gömrük rüsumlarının aşağı
salınmasına və başqa çətinliklərin aradan götürülməsində hökumətlərarası
qəbul etdiyi çoxtərəfli müqavilədir. Bu müqavilə 1995-ci ildə beynəlxalq
ticarətdə rüsumlar haqqında qəbul edilmiş müqavilənin hüquqi varisidir.
Təşkilatın əsas prinsipi bütün iştirakçılar üçün münasib mühit
yaratmaqdır. Təşkilata 130 ölkə daxildir. - 153.
151. Abbas Abbasov, A b b a s Aydın o g l u (d.1949) - 1992-2006-cı
illərdə Azərbaycan Respublikası Baş Nazirinin birinci müavini olmuşdur.
Azərbaycan Respublikasının «İstiqlal» ordeni ilə təltif olunmuşdur. -
147,148.
152. Yeltsin Boris Nikolayeviç (1931-2007) - Rusiyanın siyasi və dövlət
xadimi. 1991-2000-ci illərdə Rusiya Federasiyasının ilk prezidenti olmuşdur.
- 158,280,282,283,285,292.
153. İran İslam İnqilabı - İranın daxilində Milli Cəbhənin, xaricdən isə
ruhanilərin Fransada mühacirətdə olan başçısı Ayətüllah Ruhulla
Xomeyninin rəhbərlik etdiyi ümumxalq hərəkatı. Bu hərəkat getdikcə
gücləndi və 1979-cu ildə şah (Məhəmməd Rza Pəhləvi) ölkəni tərk etdi.
Mühacirətdən vətənə qayıtmış imam Xomeyni İran İslam Respublikasını elan
etdi. - 170.
154. Əli Səlimi (1923-1992) - görkəmli Azərbaycan bəstəkarı,
sənətşünaslıq elmləri doktoru. 1930-cu illərdə ailəsi ilə birlikdə Bakıdan
İrana getmişdir. 1952-ci ildə Tehranda, 1978-ci ildə isə Təbrizdə ilk
Azərbaycan xalq çalğı alətləri orkestrini yaratmışdır. 1972-ci ildə
YUNESKO-da görkəmli Azərbaycan bəstəkarı adına xüsusi stend açılmışdır.
Bəstəkarın 100-ə qədər mahnısı var. Onların içərisində «Ayrılıq» mahnısı
xüsusi yer tutur. - 173.
155. Füzuli Məhəmməd Süleyman oğlu (1494-1556) -Azərbaycanın
dahi şairi və mütəfəkkiri. Azərbaycan, fars və ərəb dillərində qəsidə,
müsəddəs, rübai, qitə və s. yazmışdır. Aşiqanə qəzəlləri
__________________________________________
447
ilə lirik şair kimi şöhrətlənmişdir. Yaradıcılığının zirvəsi olan «Leyli və
Məcnun» poeması Azərbaycan, eləcə də Şərq və dünya poeziyasının nadir
incilərindəndir. Kərbəlada dəfn edilmişdir. - 175,179,256.
156. Rəşid Behbudov, Rəşid Məcidoğlu (1915-1989) - böyük
Azərbaycan müğənnisi. Azərbaycan və SSRİ xalq artisti. Müstəsna gözəl
səsə malik olan Rəşid Behbudov Azərbaycan vokal məktəbinin görkəmli
nümayəndələrindəndir. Dünyanın bir çox ölkələrində böyük uğurla keçən
qostrol səfərlərində olmuşdur. SSRİ Dövlət mükafatı laureatı və Sosialist
Əməyi Qəhrəmanı idi. - 176.
157. Bülbül, Murtuza Məşədi Rza oğlu Məmmədov (1897-1961) -
Azərbaycan klassik vokal məktəbinin banisi, musiqi folkloru tədqiqatçısı.
Bülbülün yaradıcılığı müasir Azərbaycan musiqili teatrı tarixində mühüm bir
mərhələ təşkil edir. Bülbül Azərbaycan xalq mahnılarını, təsnifləri böyük
sənətkarlıqla ifa etmişdir. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı olmuşdur.
SSRİ xalq artisti və SSRİ Dövlət mükafatı laureatıdir. - 176,179.
158. Hüseyn Cavid, Hüseyn Abdulla oğlu Rəsizadə (1882 - 1941) -
böyük Azərbaycan şairi, dramaturq. Hüseyn Cavid Azərbaycan mütərəqqi
romantizminin banilərindən biri olmuşdur. O, lirik şerlərin, lirik-epik, epik
poemaların müəllifidir.
Hüseyn Cavid daha çox dramaturq kimi tanınmışdır. Onun fəlsəfi və
tarixi faciələri forma yeniliyi baxımından Azərbaycan dramaturgiyasında
yeni bir mərhələ yaratmış, milli teatr mədəniyyətinin inkişafına qüvvətli təsir
göstərmişdir. Azərbaycanın ən dəyərli milli ziyalı nümayəndələrini məhv
edən sovet totalitar rejiminin repressiya qurbanlarındandır.-176,177,178,179.
159. Ömər Xəyyam (1048-1122-ci ildən sonra) — böyük fars və tacik
şairi, riyaziyyatçı, filosof. O, riyaziyyata və fəlsəfəyə dair çoxlu əsərlərin,
dünya şöhrəti qazanmış rübailərin müəllifidir. - 176.
160. Əsgər Akayev (d.l944) - Qırğızıstanın siyasi və dövlət xadimi.
1989-90-cı illərdə Qırğızıstan EA-nın prezidenti, 1990-2005-ci illərdə
Qırğızıstan Respubükasının prezidenti olmuşdur. - 187.
Dostları ilə paylaş: |