Microsoft Word D\335n ve d\326vlet elaqeler\335 as\375l
Yüklə 478,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
7
başqa insanların əmrini yerinə gətirə bilməz. Əgər yerinə gətirmək məcburiyyətində qalarsa buna ya gizlicə ya da açıq şəkildə qarşı çıxar. Bu da nsan və Vətəndaş Haqları Elanının giriş bölümündə bildirildiyi kimi ”…xalqın hüzursuzluqlarına və hökümətin yozlaşmasına ...’’səbəb olur. nsan Haqları Üniversal Bəyannaməsinin 18-ci maddəsi belədir: “ Hər kəs düşüncə, vicdan və din hürriyətinə sahibdir; bu hər kəs üçün fərdi ya da birlikdə, istər ictimaiyyət qarşısında istərsə xüsusi olaraq təhsillə, uyğulamalarla, itaətlə ya da dini məsuliyyətlərlə yerinə gətirdiyi dinini, inancını ortaya qoymaq hürriyətinə, səlahiyyətinə sahibdir
9 . 15. Konstitusiyanın başındada; “...laiqlik qaidəsinin əsası müqəddəs din duyğularının, Dövlət işlərinə və politikaya qətiyyən qarışdırılmayacağı..” ifadə edilmişdir. Demək ki, vətəndaşa xidmət verildikdə dini inanclarına görə fərqlilik qoyulmaz. 16. Bu slamda onsuzda vardır. Bu mövzuda nöqsanı olmayan bir dinin mənsubuyuq. Dinimiz insanlarla münasibətdə onların dinlərindən qaynaqlanan bir ayırmaya icazə verməz. 17. Bütün bu qaidələri nəzərə alarsaq laiqlik, dinə qarşı deyil, dövlətin dini təşkilatların hakimiyyəti altına girməsinə qarşıdır. slamda dövləti hakimiyəti altına alacaq bir dini təşkilat yoxdur. Fransada kilisəyə qarşı aparılan laiqlik mücadiləsi bir neçə əsr sürmüş və çox qanlı hadisələr meydana gəlmişdir. Ancaq Türkiyə Cumhuriyyəti qəbul edərkən heç bir dini quruluşun etirazını almamışdır. Çünki slamda həm dövləti hakimiyyəti altına alacaq bir dini təşkilatı yoxdur, həm də laiqlik üçün edilən yuxarıdakı təriflərin slama tərs bir yönü yoxdur. Ə lavə olaraq slamda ruhani sinifi də olmaz. Heç kimsə bu dindən, insanlar üzərində nüfuz, mənfəət əldə etmənin vasitəsi olaraq istifadə edə bilməz. Məscidlər də Kilisə təşkilatı kimi deyildir. 10
öz qərarına bağlıdır. Bunun üçün bir dini quruluşun təsdiq etmə şərti yoxdur. Vəftizə bənzər bir mərasimin təşkil edilməsinə də ehtiyac yoxdur. Çünki nə din adamı, nə də bir başqa şəxs, Allah adına hərəkət edə bilməz. Allah müsəlman olmağı elə bir qaidəyə bağlamışdır ki, buna heç kimsə qarışa bilməz. Çünki dinin kökü imandır. manın əsası da onu ürəkdən qəbul etmək, yəni qəlb ilə təsdiqdir. Qəlbdəki təsdiqi bir o şəxs, bir də Allah bilir. Orası insanın ən hür olduğu yerdir. Bu səbəblə heç kimsə bir inancı qəbul etməyə vəya inkara məcbur edilə bilməz. 18. Kilisəyə bənzər bir təşkilatı olmayan, din adamlarını bir ruhani lider deyil, sadəcə din mövzusunda cəmiyyəti aydınladan və onlara nümunə olmağa çalışan və qapısını teokratiyaya tamamilə bağlamış olan bir dinin məşhur olduğu yerdə laiqlik nə mənaya gələ bilir?
9 Böyük Larousse Ansiklopediyası, insan maddəsi. st. 1986. 10 Şeyxulislamlığı bir dini təşkilat sayanlar ola bilir. Şeyxulislamlıq kilisə kimi bir dini hal deyildir. Bunun Qurana vəya sünnəyə dayandırılan bir tərəfi yoxdur. O, ehtiyac duyulduğu üçün ortaya çıxarılmış olan elmi və hüquqi bir təşkilatdır. Şeyxülislam siyasi bir nüfuza sahib idi. Vəzifəyə gəlməsi və vəzifədən ayrılması siyasi aftoritetin əmri ilə olurdu. Nəticədə bir qanunla bu məqam ortadan qaldırılmışdır. Amma dövlətlər yüz dəfələrlə qanun çıxarsa kilisənin varlığını ortadan qaldıra bilməzlər. 8
Elə problem tam bu nöqtədə doğmaqdadır. Burada laiqliyi slamın alternativi sayan və onu dinə qarşı qəbul edənlər ortaya çıxmaqdadır. 19. Müsəlmanların yaşadığı ölkələrdə az sayılmayacaq qədər ateist, 11 yəni heç bir dini qəbul etməyən insanlar vardır. Bir çoxları da dinə kənardan yaxınlaşırlar; ondan bəyəndiklərini alır, bəyənmədiklərini də kənara atarlar. Xalqın əksəriyyəti bu mövqeydədilər. Türkiyədəki ateistlər din ilə əlaqəli hər görüntünü layiqliyə tərs saydıqları halda dinə kənardan baxanlar yəni dindən istədiyini alıb verənlər də, özlərinin xoşlanmadığı dini görüntüləri laiqliyə tərs sayıb ortadan qaldırmağa çalışırlar. Bunlar dini, bir təşkilatın hakimiyyətinə qarşı mübarizə olmaqdan çıxarıb, birbaşa dinə qarşı mübarizəyə çevirmişlər. Onlara görə Allahın sosial və ictimai sahələrlə əlaqəli olan əmirləri bu dövrümüzdə tətbiq edilə bilməz. O sahədə səlahiyyətli olanlar özləridir. Bunu çoxu açıq şəkildə ifadə etməz amma söz, davranış və tətbiqatlarına başqa bir məna verilə bilməz. Bu kimilərin qərar və tətbiqatlarında, insanların şə xsi sahələrini əlaqədar edən dinə tərs məsələlərə də qarşı çıxmanızı əsla qəbul etməzlər. Onların görüşlərinə tərs düşən dini əmir və tətbiqatlar ya dəyişdirilməli, ya da yürürlükdən qaldırılmalıdır. Onların hörmət qoyduqları din, öz anlayışlarına uyan dindir. slam dini mövzusunda qərar mərkəzi Quran, sünnət və din alimləri deyil, özləridir. Yəni insanlar ancaq onların icazə verdikləri qədər dindar ola bilərlər. 20. Vicdanlara sıxışdırılmaq istənilən din, slam dini olunca ona qarşı mübarizə çox çətin olur. Çünki slama qarşı çıxmaq hər şeydən əvvəl üniversal dəyərlərə, fitrətə qarşı çıxmaqdır. Çünki slamın istədiyi şeylər insan təbiəti və sosial həyatla yəni bütün üniversal dəyərlərlə tam bir uyğunlaşma şəklindədir. Çünki bu din o dəyərləri qoyan Allahın dinidir. Quranda belə buyurulur: “ Sən üzünü tam doğru bu dinə, Allahın fitrətinə (yaratma qanununa) çevir. O insanları ona görə yaratmışdır. Allahın yaratdığının yerini tuta biləcək bir şey yoxdur. Elə sağlam din bu dindir. Ancaq insanların çoxu bunu bilməzlər.” (Rum 30/30) 21. Bu səbəblə onlara laiqliyin nə olduğundan, insan haqlarından, konstitusiya və qanunlarla tanınmış haqlardan və üniversal dəyərlərdən bəhs etdiyiniz vaxt ölkənin xüsusi şə rtlərini irəli sürərək qəbul etməzlər. Laiqlik dövlətə aid bir xüsusiyyət ikən onu özlərinə aid bir xüsusiyyət olaraq görür və “ Mən laiqəm, sən laiq deyilsən,” kimi ifadələr işlədirlər.
11 Ateizm, tanrı tanımamaq mənasına gəlir. Adına istəyir təbiət, istəyir Göy Tanrısı nə istəyir deyilsin, bütün varlıqları yaradan və kainatın tək hakimi olan Allahı inkar etmək mümkün olmadğından tanrıtanımayan, atasını tanımayan insana bənzəyir. O ən çətin zamanında necə atasını axtarırsa tanrı tanımaz da möhkəm dara düşəndə Allaha sığınır. Əslində bunlar hər şeyi verən amma özlərinə əmr verməyən bir Allah istəyirlər. Bəzi kimsələrdə Allaha inandıqlarını açıq şəkildə deyirlər və ateizmi rədd edərlər. Amma Allahın və peyğəmbərin əmrlərini, öz anlayışlarına görə siniflərə ayırır, bir qismini qəbul edər, bir qismini də rədd edərlər. Bunların vəziyyəti, Quranda yer alan şeytanın vəziyyətinə bənzəyir. Şeytanı o hala gətirən Allahın bir tək əmrini bəyənməməsidir. Yoxsa o Allaha, axirət gününə və inanması lazım olan bir çox şeyə inanır. Quranda bunu açıq tərzdə ifadə edən ayələr vardır. Ahzab sürəsinin 36-cı ayəsi belədir: “ Allah və Rəsulu bir işdə höküm verincə inanmış heç bir kişi və qadın o işlə əlaqəli davranışlarında sərbəst ola bilməzlər.” Müsəlman bu ayəyə uyğun tərzdə davranır.
Yüklə 478,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|