27
ncil, iki yerdə teokratiyanı əmr edər. Bu mətinlər Pavlosun və Petrusun məktublarında yer
alır.
a-Pavlusun Romalılara m
ə
ktubu
70. Pavlusun məktublarında belədir:
“ Hər kəs əmri altında olan hökümətlərə boyun əysin. Çünki, Allah tərəfindən verilməmiş
bir səlahiyyət yoxdur. Mövcud hökümətlər Allah tərəfindən təyin edilmişdir. Bunun üçün
hökümətə qarşı gələn Allahın nizamına qarşı dirənmiş olur. Dirənənlər özlərini məsuliyyət
altına soxacaqlar. Çünki hökümdarlar yaxşı işlər üçün deyil, sadəcə pis işlər üçün qorxudurlar.
Hökümətdən qorxmamaq istəyirsənmi? Elə isə yaxşı olanı elə,o zaman tərif edilərsən? Çünki
o Allah tərəfindən sənin yaxşılığın üçün vəzifələndirilmişdir. Amma əgər pis olanı edərsən
qorx, çünki qılıncı boş yerə daşımır. Çünki o, Allahın xidmətindədir,pislik edənə qəzəbindən
ötürü intiqam alır. Bu səbəblə ancaq qorxudan deyil, könüldən olan bir bağllılqla da ona
bağlanmaq lazımdır.
34
’’
b- Petrusun 1-ci m
ə
ktubu
71. Petrusun 1-ci Məktubunda bu ifadələr yer alır:
“ ndi insanlar tərəfindən qurulan hər nizama Rəbb üçün bağlı olun. Başda olan krala və
onun valilərinə boyun əyin. Çünki onlar, Onun tərəfindən günahkarları cəzalandırmaq və yaxşı
iş görənləri tərif etsinlər deyə göndərilmişlər. Çünki Allahın istədiyi budur: Hür insanlar kimi
yaşayın, amma hürriyətinizi şərrə örtü etməyin. Ancaq Allahın xalis qulları kimi yaxşılıq
edərək cahil insanların cəhalətini susdurun. Hər kəsə hörmət göstərin. Qardaşları sevin.
Tanrıdan qorxun. Krala hörmət göstərin.
35
’’
B-TEOKRAT YA LƏ
Ə
LAQƏ
L YORUMLAR
72. Xristian mütəfəkkirlərdən Jean Calvin və Stephanus Junıus Brutusa görə xristianlıq
teokratiyanı əmr etməkdədir.
a-Jean Calvinin yorumları
73. Calvin Kitab-ı müqəddəsin yuxarıdakı ifadələrini belə yorumlamaqdadır:
Petrus, ” krala hörmət göstərin.” və Süleyman, ” Oğlum Tanrıdan və kraldan qorx.” dediyi
zaman bizdən bir şey istəyir. Çünki birincisi, hörmət terminin arxasında könüldən və həqiqi
34
Məktub sadələşdirilmişdir,əsli belədir: “ Hər kəs əmri altında olduğu hökümətlərə itaət etsin. Çünki Allah
tərəfindən olmayan bir hökümət yoxdur və mövcud hökümətlər Allah tərəfindən tərtib olunmuşdur. Bunun üçün
hökümətə müxalifət edən Allahın tərtibinə qarşı gəlmiş olur və müqavimət edənlər öz əleyhlərinə höküm
alacaqlar. Çünki hökümdarlar yaxşı əməllər üçün deyil, ancaq pis əməllər üçün qorxudurlar. Hökümətdən
qorxmamaq istəyirsənsə yaxşı işlər gör, bu zaman onun tərəfindən təriflənəcəksən.” (Pavlosun Romalılara
məktubu, 13. Bab, 1-5, Kitabı Müqəddəs, Əhdi cədid s. 206.)
35
fadələr sadələşdirilmişdir, əsli belədir. ” ndi Rəbb üçün nizami bəşəriyyətin hər birinə gərək padişaha,gərək
icra başçılarına,şər işləyənlərin tənbihi və xeyir işləyənlərin tərifi üçün onun tərəfindən göndərilmiş olduqları
üçün itaət ediniz. Əslində Allahın iradəsi budur ki, hür insanlar kimi amma hüriyyətinizi şərrə örtü tutmayıb,
ancaq Allahın qulları kimi hərəkət edərək cahil insanların cəhalətini xeyir işləməklə qarşısını alın. Hər kəsə
hörmət edin. Qardaşlığı sevin. Allahdan qorxun. Padişaha hörmət edin.” (Petrosun 1. Məktubu, II/13-17.Kitabı
Müqəddəs, Əhdi cədid, s. 298.)
28
bir hörməti qəsd edir. kincisi, kralı Tanrıyla bərabər xatırlayaraq kralın bir növ müqəddəs
ucalıq və dəyərlə təchiz edilmiş olduğunu göstərir.
Pavlusun bu buyruğunu da xatırlayaq. Onun, ” Bu səbəblə yalnız qorxudan deyil, könüldən
bir istəklə də ona bağlanmaq lazımdır. ”sözüylə demək istədiyi, prenslərə və idarəçilərə olan
itaətin sadəcə qorxudan deyil eyni zamanda Tanrıya itaət olduğu bilinərək yerinə yetirilməsi
lazımdır. Çünki prenslərin və idarəçilərin iqtidarı Tanrıdan gəlir...Beləliklə, hər kim hökümətə
qarşı gələrsə Tanrının nizamına qarşı gəlmiş olur.
74. Bu xüsusda heç kim özünü aldatmasın, Tanrıya qarşı gəlmədən idarəçilərə qarşı gələ
bilmərik. Çünki silahsız bir idarəçi cəzalandıra bilməyəcəyi üçün aşağılansa da Tanrı silahlıdır
və bu aşağılamanın cəzasını dərhal verəcəkdir.
taət anlayışı altında bu ünsurları görürəm:
Fərdlər ictimaiyyətlə əlaqəli mövzularda özlərini səlahiyyətli görməməli, dövlət işlərinə
qarışmamalı, idarəçilərin səlahiyyətinə girən işlərə burunlarını soxmamalı ümumiyyətlə
ictimaiyyəti əlaqədar edən hər hansı fəaliyyətə təşəbbüs etməməlidirlər. ctimaiyyət nizamında
düzəldilməsi lazım olan bir əyrilik varsa qarğaşa çıxarmamalı, əllərinin çatmadığı bir işə
boyunlarını uzatmamalıdırlar. Bu sahədə əli-qolu bağlı olmayan tək insan idarəçidir. Demək
istədiyim, özlərinə bir əmr verilmədən heç bir işə təşəbbüs etməsinlər. Çünki əgər idarəçi əmr
verəcək olarsa onlar da ictimai nüfuzu ilə səlahiyətləndirilmiş olarlar...
75. ctimaiyyət xeyrinə uyğun idarə edənlər, Tanrının hakimiyyətinin həqiqi nümunələridir.
Diktatorlar və zülmlə hökm edənlər də yenə, Tanrı tərəfindən günahkar insanları işlədiyi
günahına görə cəzalandırmaq üçün göndərilmişlər.Yenə də onlarda qanuni gücü Tanrıdan
aldıqlarını göstərən səlahiyyət vardır...
Heç bir şərəfi olmayan və pis xasiyyətli biri belə əgər ictimai səlahiyyətə sahibsə, Tanrının
öz buyruğuyla ədalətinin və mühakiməsinin nazirlərinə həvalə etdiyi o görkəmli, müqəddəs
iqtidarla təchiz edilmişdir. Bilavasitə, xalqının itaət etməsi yönündən, kralların ən yaxşısı kimi
şə
rəfə və hörmətə layiqdir.
Xasiyyətləri nə olur olsun, bu hörməti, hətta bu dini bağlılığı bütün idarəçilərimizə sonuna
qədər göstərmək məcburiyyətindəyik. Bunu tez-tez təkrar edirəm ki, insanları tək başlarına ələ
almamağı öyrənək. Onların mənliklərində Tanrının kərəmiylə sarsılmaz qüdrət və gücün
olduğunu kifayət görək…
76. Pislikləri müalicə etmək bizə düşməz. Bizə düşən bir şeydir, bütün kralların qəlblərini
və meyillərini yaradanın əlində olan Tanrıdan kömək istəməkdir...
Tanrının qarşısında Onun xeyir dua verdiklərini öpməyən, xalqı əzmək üçün ədalətsiz
qanunlar çıxaran, yoxsul insanlara zülüm, kimsəsizlərə haqsızlıq, əziyyət edən, yer üzünün
bütün kral və hakimləri sonunda yerlərindən düşəcək və əziləcəklər
36
.”
b- Stephanus Junıus Brutusun yorumları
36
Jean Calvin, Xristian Dininin təlimindən seçmə parçalar (Christianae religionis institutio,Kitab IV, Bölüm 20:
Dövlət darəsi Üstünə) çevirən Şahin Alpay, Avropada Siyasi Düşüncələr Tarixi 2, Yeni Çağ.Tərtib edən Mete
Tuncay ankara 1969, s. 48-51)