Microsoft Word CelilovaElnure260az docx

22 

 

çoxalmasına  imkan  verir  ki,  bu  da  əhalinin  sosial  rifahını  gündən  günə  daha  da 

yaxşılaşdırır.Bundan  əlavə  2003-2005-ci  illəri  əhatə  edən  "Yoxsulluğun 

Azaldılması  və  qtisadi  nkişaf  üzrə  Dövlət  Proqramı"  məhz  bu  məqsədlə 

hazırlanmışdır.Dövlət    proqramında  yoxsulluğun  azaldılması  ilə  əlaqədar  nəzərdə 

tutulmuş  tədbirlərin  əsas  istiqamətlərindən  biri  də  sosial  sahədə  islahatların 

aparılması, yoxsulluğa daha həssas olan əhali qruplarının üzləşdikləri problemlərin 

həllinin  ön  plana  çəkilməsidir.  Azərbaycan  dövləti  tərəfindən  son  illərdə  əhalinin 

sosial  müdafiəsinin  gücləndirilməsi,  pensiya  və  müavinətlərin  məbləğinin  tədricən 

artırılması  sahəsində  çox  mühüm,  məqsədyönlü  tədbirlər  həyata  keçirilməsi, 

ə

halinin  sosial  müdafiəsinin  daha  da  təkmilləşdirilməsi,  onun  həssas  qruplarının 

daha  ünvanlı  sosial  yardımlı  təmin  olunması  məqsədilə  yeni  sosial  siyasəti  həyata 

keçirməklə  sosial  siyasətin  müvəffəqiyyətlə  aparılmasına  misal  2013-cü  ildə  110 

000  iş  yeri  açılmışdır.  Əhalinin  sosial  müdafiəsi  məsələləri  ölkəmizdə  aparılan 

sosial-iqtisadi  inkişafla  birbaşa  bağlıdır.Məhz  bu  səbəbdən  də  dövlətimizin  sosial 

siyasəti  ilk  növbədə  yoxsulluğun  tamamilə  aradan  qaldırılması  və  əhalinin  rifah 

halının yüksəldilməsinə yönəldilmişdir. 

Ölkə  əhalisinin  sosial  müdafiə  hüquqlarının  qorunması  və  xalqın  maddi 

vəziyyətinin  yaxşılaşdırılması  ilə  bağlı  tədbirlərin  hamısı  əhalinin  real  gəlirlərinin 

artırılmasına,  onların  maddi  rifahının  yaxşılaşdırılmasına  yönəldilmişdir.Bununla 

bağlı,  son  illərdə  həyata  keçirilmiş  tədbirlərin  bəzilərini  nəzərdən  keçirmək 

məqsədəuyğun olardı. 

Bazar  iqtisadiyyatı  yolunda  atılan  inamlı  addımlar  ölkəmizin  sosial-iqtisadi 

həyatında  uğurlu  dəyişikliklərlə  müşahidə  olunmuşdur.Müstəqilliyimizdən  sonra 

iqtisadi  və  sosial  səhələrdə  əldə  olunmuş  uğurlar  ümummilli  liderimiz  Heydər 

Ə

liyevin  rəhbərliyi  ilə  aparılan  düzgün,  ardıcıl  islahatlar kursunun bəhrəsidir.Ölkə 

iqtisadiyyatında  və  sosial  sahələrdə  başlamış  tərəqqi  indiyə  qədər  davam  edərək 

ölkənin  iqtisadi  və  sosial  həyatında  yeni  nailiyyətlərlə  əlamətdar  olmuşdur.Ölkə 

iqtisadiyyatı və sosial sahələrdəki vəziyyəti xarakterizə edən əsas indikator - ümümi 

daxili  məhsul  istehsalıdır.Ötən  dövrdə  donmuş  istehsal  sahələrinin  hərəkətə 

gətirilməsi,  sənaye  obyektlərində  dünya  standartlarına  cavab  verən  texnologiyalar 

---

23 

 

ə

sasında  rəqabət  qabiliyyətli  məhsul  buraxılışının  təmin  edilməsi  ÜDM-un 

strukturunda sənaye məhsulunun payının xeyli artmasına səbəb olmuşdur.Bu da öz 

növbəsində daxili bazarın xarici istehsaldan asılılığının tədricən azalmasına gətirib 

çıxarmışdır.Ümümi  daxili  məhsulun  böyük  hissəsi  qeyri-dövlət  sektorunda 

yaradılmışdır. qtisadiyyatın inkişafında qeyri-dövlət sektorunun rolu getdikcə artır. 

Belə  ki,  2013-cü  ildə  qeyri-neft  sektoru  9,8%  artmışdır.  1913-cü  ildə  ÜDM  6% 

təşkil etmişdir. Ona görə də bu il sənaye ili adlandırılmışdır. 

        Əhalinin  sosial  müdafiəsinin  gücləndirmək  məqsədilə  ölkədə  əməyin 

ödənilməsi  sahəsində  aparılan  ardıcıl  islahatlar  dövlətin  iqtisadi  siyasətində  əsas 

yeri  tutur  və  bu  sahədə  müntəzəm  olaraq  məqsədyönlü  iş  aparılır.  Ölkənin  sosial-

iqtisadi  inkişafında  yeni  müəssisələrin  yaradılması  və  məşğulluq  problemlərinin      

həlli mühüm yer tutur. Odur ki, son bir il ərzində ölkənin iqtisadi inkişafında  yeni 

keyfiyyət  dəyişikliklərinə  nail  olunmasına,  əhalinin  həyat  səviyyəsinin  

yüksəldilməsinə  ,  regionların,  sahibkarlığın  inkişafına,  investisiyaların  cəlb 

olunmasına əlverişli şəraitin yaradılması təsərrüfat subyektlərinin say və tərkibinin 

dəyişməsinə  də  öz  müsbət  təsirini  göstərir.  Yeni  yaradılmış  müəsisələrin    2232-si 

topdan və pərakəndə ticarət, avromobillərin, məişət məmulatlarının və şəxsi istifadə 

əş

yalarının  təmiri,  771-i  tikinti,  90-i  kənd  təsərrüfatı,  ovçuluq  və  meşə  təsərrüfatı, 

468-i  daşınmaz  əmlakla  əlaqədar  əməliyyatlar,  icarə  və  istehlakçılara  xidmət 

göstərilməsi,  400-ü  emal  sənayesi,  463-ü  isə  iqtisadiyyatın  digər  bölmələri  üzrə 

fəaliyyətə başlamışdır.  

Azərbaycan Respublikasının neft-qazçıxarma sənayesi bugünki səviyyəyə çox 

da  asanlıqla  gəlib  çatmamışdır.Məlum  olduğu  kimi,  müstəqilliyinin  ilk  illərində 

Azərbaycan Respublikasının digər sənaye sahələri kimi neft-qazçıxarma sənayesi də 

maliyyə  və  texniki  xarakterli  bir  sıra  çətinliklərlə  üzləşmişdir.  Əsas  problemlər 

Sovet  ttifaqının  dağılması  və  keçmiş  müttəfiq  respublikalar  arasında    iqtisadi 

ə

laqələrin  birdən-birə  qırılması  ilə  bağlı  idi.  Bu  səbəbdən  texniki  təchizat  sıfıra 

enmiş, xalq təsərrüfatının əsas sahələri, o cümlədən neft-qszçıxarma sənayesi dərin 

böhranla  üzləşmişdir.  Hətta  o  vaxtlar  artıq  kəşf  olunmuş  və  Xəzər  dənizinin 

Azərbaycan  sektorunun  dərin  sulu  hissəsində  yerləşmiş  iri  neft-qaz  yataqları  - 

---

24 

 

"Azəri",  "Çıraq",  "Günəşli"  yataqlarının  neft-qaz  ehtiyatlarının  işlənməyə  daxil 

edilməsi  texniki  vasitələrin,  təchizat  və  əsasən  maliyyə  vəsaitinin  çatışmaması 

səbəbindən  mümkün  olmamışdır.  Odur  ki,  yenidən  hakimiyyətə  gələn  Heydər 

Ə

liyev respublikanın neft-qaz sənayesinin yenidən bərpası və inkişafı ilə yaxından 

məşğul olmağa başladı. Heydər Əliyev ölkəmizin sosial-iqtisadi vəziyyətini nəzərə 

alaraq,  xarici  neft  şirkətlərini  Azərbaycan  Respublikasına  dəvət  etmək  və  birgə 

işləmək qərarına üstünlük verdi və təbii olaraq Azərbaycan Respublikasında xarici 

neft  şirkətləri  ilə  birgə  işləmək  məsələsinə  qonşu  dövlətlər,  xüsusən  də  Rusiya  və 

ran  slam Respublikası, Ermənistan qısqanclıqla yanaşırdılar. 

Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  yeni  neft-qaz  strategiyasının  həyata  keçirilməsində 

qərbdən  gətirilən  texnika  və  texnologiyanın  da  çox  böyük  rolu  vardır.Xüsusilə 

tikinti-quraşdırma  işlərində  və  yataqların  işlənilməsində,  neft-qaz  quyularının 

qazılmasında  və  istismarında  tətbiq  edilən  dünya  səviyyəli  yeni  texnika, 

texnologiyalar və avadanlıqlar neft sənayesinə müsbət təsir göstərmişdir. 

    Azərbaycan  Respublikasının  yeni  neft-qaz  strategiyası  sahənin  iqtisadi 

təsərrüfat  fəaliyyətinin  həm  yaxın,  həm  də  uzaq  perspektivlərdəki  məqsəd  və 

strategiyasının  işlənib  hazırlanmasını    özündə  əks  etdirir.  Neft-qazçıxarma 

sənayesinin  məqsədi  onun  iqtisadi  inkişafının  əsas  istiqamətlərinin  konsepsiyasını 

müəyyən  edir.  Strategiya  isə  müəyyən  edilmiş  məqsədə  nail  olmaq  üçün 

ə

saslandırılmış  tədbir  və  proqramların  işlənib  hazırlanmasını  nəzərdə  tutur.  Yeni 

neft  strategiyasının  həyata  keçirilməsi  nəticəsində  1996-cı  ildən  başlayaraq 

Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişaf və yüksəliş dövrü başlanmışdır. 

Azərbaycan  böyük  neft-qaz  ehtiyatlarına  malik  olan  ölkələrdən  biridir.Ancaq 

onları  kəşf  etmək  və  mənimsəmək  yalnız  respublikanın  daxili  imkanları  hesabına 

hələlik  mümkün  deyildir.Bu,  indiki  şəraitdə  xarici  kapitalın  cəlb  edilməsilə 

mümkündür. Xarici kapitalın bu işə cəlb edilməsi neft-qaz hasilatının artırılması ilə 

yanaşı, yeni iş yerlərinin yaradılması baxımından da əhəmiyyətlidir. Digər tərəfdən, 

belə bir tədbirin həyata keçirilməsi yüksək ixtisaslı neftçi kadrların xarici ölkələrə 

axınının da qarşısını ala bilər. 

Azərbaycanın  sosial-iqtisadi  inkişaf  proqramında  xarici  iqtisadi  münasibətlər 

---