Microsoft Word CelilovaElnure260az docx
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- şin abrobasiyası
- T ədqiqatın n əz əri-metodoloji əsasları
- T ədqiqat i şinin qurulu şu
4
yetirilməsi məqsədilə “Azərbaycan Respublikasının yanacaq-enerji kompleksinin inkişafı (2005-2015-ci illər) üzrə Dövlət Proqramı”nda qarşıdakı dövrdə bu kompleksı daxil olan sahələrin müəyyənləşdirilmiş inkişaf istiqamətləri və onların reallaşması üçün konkret tədbirlərin həyata keçirilməsi davam etdiriləcəkdir.
statusunun əldə edilməsilə nefrqazçıxarma sənayesində ümumi iqtisadi problemlərin öyrənilməsinə, tədqiqinə yeni keyfiyyət dəyişiklikləri gətirilmişdir. Köhnə iqtisadi və ideoloji sistemin dağılması, onun liberal dəyərlər əsasında bazar iqtisadiyyatı ilə ə vəzləşməsi problemin həllinə daha əlverişli çığırlar açmışdır. ndi daha çox strateji, uzaqhədəfliyi ilə seçilən, elmi əhəmiyyət kəsb edən məsələnin həlli geniş tədqiqatını və əməli tətbiqini gözləyir. Yeni geopolitik vəziyyət problemi geniş elmi-tədqiqat obyektinə çevirərək aktuallığını artırır. Bu baxımdan köhnə neft yataqlarında səmərəliliyin, sabitliyin, iqtisadi artımın təminatının metodoloji və metodik aspektlərinin müəyyən olunması, potensial və resurslardan rasional istifadə, maliyyə möhkəmliyi, iqtisadi çevikliyin yüksəldilməsi, sahədə yeni bazar münasibətlərinin formalaşması, neft hasilatının və ümumilikdə neft sənayesinin digər steateji və taktiki elmi səciyyə daşıyan prinsipal prioritetləri tədqiqat mövzusunun seçilməsini şərtləndirir. Odur ki, "Azərbaycan neft sənayesi və onun inkişaf mərhələləri" mövzusunda yazılan tədqiqat işinin obyekti Azərbaycanın neft sənayesidir
ə hatə edən elm formalaşmağa başlamışdır. Dünya neft elminin, xüsusən də Sovetlər ttifaqında neft sahəsi ilə bağli elmlərin inkişafında Azərbaycanın, onun alimlərinin xidmətləri yüksək olmuşdur. Azərbaycanın görkəmli neftçi alimlərinin, mühəndis və mütəxəssislərinin tədqiqatları və praktiki fəaliyyətləri keçmiş Sovetlər ttifaqının, Qərbi Avropanın, Şimali Afrikanın, Yaxın və Orta Şərqin, neft-qaz sənayesinin formalaşmasında yüksək xidmətliliyi ilə fərqlənmişdir. Neft-qaz hasilatının ümumi problemlərilə bağlı təqqiqatlarda X.B.Yusifzadə, E.M.Rüstəmov, Ə.N.Əlixanov, S.A.Orucov, Ə.B.Süleymanov, B.Ə.Hacıyev, Z.S.Abdullayev, G.Z.Yüzbaşovanın elmi araşdırmaları mühüm yer tutur. Neftqazçıxarma sənayesində mövcud 5
vəziyyətin respublika iqtisadiyyatına, onun tərəqqisinə əsaslı təsiri vardır. Gerçəklik ondan ibarətdir ki, neftqazçıxarma sənayesi iqtisadiyyatın bütün strukturunda hərəkətverici qüvvəyə malikdir.
kompleksinin təsərrüfat strukturunun təkmilləşdirilməsi araşdırılmışdır. Neft-qaz kompleksində müasir üsulların tətbiqi araşdırılmış variantlar üzrə qoyulan investisiyaların həcmi, ödəmə müddəti, effekti, əmsalı və.s göstəricilərdən istifadə edilərək müxtəlif variantlar üzrə müqayisə aparılmış və onların daha optimalının seçilməsi məsələlərinə toxunulmuşdur. Azərbaycanda neft sənayesinin sahəvi şəbəkəsini əlaqələndirən mobil infrastruktur məsələlərinə yeni şəraitdə Xəzərin neft-qaz potensialı nəzərə alınmaqla baxılmış və bu infrastrukturun təkmilləşdirilməsi məsələlərinə diqqət yetirilmişdir. O cümlədən, neft-qaz maşınqayırma avadanlıqları istehsal edən müəssisələrə investisiya yatırımları imkanları tədqiq olunmuşdur.
neft sənayesinin inkişafı" mövzusu əvvəllər ümumi şəkildə işlənsə də yuxarıda qeyd etdiyimiz fikirlərə əsasən mövzunun bu dərəcədə aktual olması həmin mövzunun öyrənilməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.Magistr işinin hazırlanmasında mövzu ilə bağlı son dövrlərdə yazılmış elmi işlərdən, kitablardan, elmi məqalələrdən istifadə edilmiş və ümumi nəticələr çıxarıkmışdır ki, onun da böyük elmi -nəzəri əhəmiyyəti vardır.
istifadə olunan ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. Tədqiqat işində aşağıdakı suallar izah edilmişdir: Azərbaycanda neft strategiyasının mahiyyəti, məqsədi və metodoloji əsasları; Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafında neft strategiyasının rolu; neft sənayesinin mövcyd vəziyyəti; neft sənayesinin inkişaf dinamikası; milli neft-qaz kompleksinin təsərrüfat strukturunun təkmilləşdirilməsi; neft-qaz kompleksində müasir üsulların tətbiqi.
6
FƏSIL 1. AZƏRBAYCAN NEFT SƏNAYESININ NƏZƏRI VƏ METODOLOJI ƏSASLARI 1.1. Azərbaycanda neft strategiyasının mahiyyəti,məqsədi və formalaşdırılması amilləri Azərbaycan Respublikasında təbii ehtiyatlar, xüsusilə də ölkənin zəngin olan karbohidrogen ehtiyatları üzərində mülkiyyət hüququ dövlətə məxsusdur. Bu, hər şeydən əvvəl onunla izah olunur ki, ümummilli sərvətlər, o cümlədən də təbii ehtiyatlar və onlardan əldə olunan gəlirlər təyinatı baxımından ayrı-ayrı fərdlərin deyil, dövlətin simasında bütün xalqın mənafeyinin yüksəldilməsinə xidmət etməlidir, və təbii sərvətlərə münasibətdə ayrı-ayrı fərdlərin bərabər hüququ həmin sərvətlərin dövlətin mülkiyyətinə verilməsi ilə təmin edilməlidir. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 14-cü maddəsinə əsasən təbii ehtiyatlar hər hansı fiziki və ya hüquqi şəxslərin hüquqlarına və mənafelərinə xələl gətirmədən Azərbaycan Respublikasına məxsusdur. “Yerin tərki haqqında” Azərbaycan Respublikasının 1998-ci il 13 fevral tarixli qanununa əsasən karbohidrogen ehtiyatlarının yerləşdiyi yerin tərkinin istifadəçiləri həm yerli, həm də xarici dövlətlərin fiziki və hüquqi şəxsləri ola bilər. Qanunun tələbinə görə, yerin tərki geoloji öyrənilmə üçün 5 ilədək müddətə, faydalı qazıntıların çıxarılması üçün 25 ilədək müddətə, geoloji öyrənilmə və faydalı qazıntıların çıxarılması birləşdirildikdə isə 30 ilədək müddətə xüsusi icazə (lisenziya) əsasında istifadəyə verilə bilər. Lakin bu halda da yerin tərkinin mülkiyyət hüququ dövlətin əlində qalmış olur və yalnız istifadə hüququ digər hüquqi və ya fiziki şəxslərə verilir. Bu konstitusion normada “hər hansı fiziki və ya Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|