Microsoft Word CelilovaElnure260az docx
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
13
onun üçün daha baha olduğundan dəmiryoldan istifadəyə məcburdur). AÇG səhmdarları ixracatda Bakı-Novorossiys boru xəttindən 2009-cu ilin əvvəlindən im- tina ediblər və hazırda bu boru xətti SOCAR-ın balansındadır. 1999-cu ildə Azərbaycanın ilk mənfəət nefti ilə doldurulmuş ilk tanker dünya bazarlarına çıxarıldı. Saziş dünyanın aparıcı ölkələri və şirkətlərini bir daha əmin etdi ki, Azərbaycan müstəqil dövlət və etibarlı tərəfdaşdır, burada işləmək və bu ölkəyə sərmayə qoymaq olar.Heç təsadüfi deyil ki, bu Saziş imzalandıqdan sonra xarici ş irkətlərlə daha 30 müqavilə bağlandı və bu, onun böyük siyasi əhəmiyyətidir. Xəzərin Azərbaycan sektorunda yerləşən “Azəri”, “Çıraq” yataqlarının və “Günəşli” yatağının dərinlikdə yerləşən hissəsinin birgə mənimsənilməsini nəzərdə tutan bu sazişin reallaşması təkcə respublikamız üçün deyil, Qərbin bir sıra aparıcı dövlətləri, habelə Cənubi Qafqaz və Orta Asiya regionu ölkələri üçün strateji ə həmiyyət daşıyırdı. Saziş regionda digər qlobal layihələrin gerçəkləşdirilməsi üçün müsbət təmayül yaratdı, Xəzərdə maraqları təmin olunmuş bir çox aparıcı Qərb dö- vlətlərinin Azərbaycanla bütün sahələrdə genişmiqyaslı əməkdaşlığa marağını artırdı, beynəlxalq maliyyə qurumları ilə münasibətlərdə keyfiyyətcə tamamilə yeni bir mərhələ başlandı. "Əsrin Müqaviləsi"nin çox böyük iqtisadi faydası isə respublikada neft-qaz hasilatının səviyyəsinin yüksəldilməsində onun rolu ilə izah olunur. Neft hasilatı ən yüksək səviyyəsi 1997-ci ildəki 9 milyon tondan 2010-cu ildə 50,7 milyon tona, qaz hasilatı isə 2004-cü ildəki 5 milyard kubmetrdən 2013-cu ildə 29,5 milyard kubmetrə çatdırıldı. 2012-ci ilin sonunadək bu Saziş üzrə "Çıraq", "Azəri" və "Günəşli" (dərinsulu hissə) sahələrində quraşdırılmış dəniz özüllərindən 60-dan artıq istismar quyusu qazılmışdır.Bu quyulardan gündə orta hesabla 91 min tondan çox neft və 35 milyon kubmetr qaz çıxarılır. Həmin yataqlardan işlənilmənin əvvəlindən, yəni 1997-ci ilin noyabrından 2013-cü ilin aprelinədək 298,4 milyon tondan artıq neft və 81,4 mi- lyard kubmetrdən çox qaz hasil edilmişdir. AÇG layihəsi çərçivəsində - 1 platforma (Çıraq-1) modernləşdirilib və 6 yeni platforma tikilib, dünyanın ən böyük neft və 14
qaz terminallarından biri tikilib və Xəzərin dibində çox mürəkkəb sualtı boru kəmərləri şəbəkəsi yaradılıb. Artıq 15-ci ildir ki, "Azəri-Çıraq-Günəşli" layihəsinin iştirakçıları, o cümlədən Azərbaycan "mənfəət nefti"ndən gəlir əldə edirlər.1999-cu ilədək neftin satışından ə ldə edilən gəlir sərmayə qoyuluşunun ödənilməsinə sərf edilirdisə, həmin ilin dekabrından Azərbaycanın "mənfəət nefti" ilə dolu tankerlər xarici bazarlara yol alır.2013-cü ilin aprel ayının 1-dək dünya bazarlarında 152 milyon ton "mənfəət nefti" satılmışdır. "Mənfəət nefti"nin satışından əldə edilən gəlir "Neft Fondu"nda toplanır, respublikanın qeyri-neft sektorunun, regionların və ümumiyyətlə, Azərbaycanın tərəqqisinə sərf edilir. Neft strategiyasının əsas istiqamətlərindən biri kimi Azərbaycan neftinin dünya bazarlarına nəqlini vacib hesab edilirdi.Burada əsas məqsəd Azərbaycanın mənafelərinin uzunmüddətli şəkildə qorunması, genişmiqyaslı beynəlxalq iqtisadi ə məkdaşlığın inkişafı, regionda neft hasilatının artmasıyla əlaqədar neftin dünya bazarlarına nəqlinin təmin edilməsi məqsədi ilə strateji əhəmiyyətli Şərq-Qərb marşrutunun yaradılmasından ibarət idi.Məhz bu məqsədlə “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlarından hasil olunan yanacağın Avropaya nəqlini təmin edə biləcək trans- kommunikasiya dəhlizinin yaradılması olduqca vacib sayılırdı.Bunun üçün regionda ə n təhlükəsiz və uzunömürlü, rentabelli marşrut olan Bakı-Tbilisi-Ceyhanın (BTC) çəkilməsi təklif olunurdu. "BTC Co"nun səhmdarları : 15
Həmin dövrdə Bakı-Novorossiysk və Bakı-Supsa neft kəmərləri Azərbaycan neftini dünya bazarlarına çıxarılmasında rol oynasa da, BTC qədər beynəlxalq miqyas və rentabelli ixrac dəhlizi sayılmırdı. Azərbaycanda 150 ildən çoxdur ki, sənaye üsulu ilə neft və qaz çıxarılır. Bu müddətdə 67 neft, qaz və kondensat yatağı kəşf edilmişdir ki, hazirda onlardan 55-i istismar olunur. Yerin təkindən 1365,5 milyon ton, o cümlədən dəniz yataqlarından təqribən 430 milyon ton neft və 443,8 milyard kubmetr qaz çıxarılmışdır. 1994-cü ildən Azərbaycan dövləti özünün yeni neft strategiyasını həyata keçirir və bu strategiyanın da əsas mənası, əsas prinsipləri Azərbaycanın zəngin, təbii sərvətlərindən, o cümlədən neft və qaz sərvətlərindən Azərbaycan xalqının rifahı naminə daha da səmərəli istifadə etməkdın ibarətdir. Azərbaycanın neft strategiyası sahənin iqtisadi-təsərrüfat fəaliyyətinin həm yaxın həm də uzaq perspektivlərdəki məqsəd və strategiyasının müəyyən olunmasını özündə əks etdirir. Sahənin məqsədi onun iqtisadi inkişafının əsas istiqamətlərinin konsepsiyasını müəyyən edir. Strategiya isə müəyyən edilmiş məqsədə nail olmaq üçün ə saslandırılmış tədbir və proqramların işlənib hazırlanmasını nəzərdə tutur. Neft sazişinin bağlanması, sonralar Xəzərin Azərbaycan sektorunun karbohidrogen ehtiyatkarının istismarı ilə əkaqədar yeni-yeni müqavilələrin Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|