Microsoft Word CelilovaElnure260az docx
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.2. Az ərbaycanın sosial-iqtisadi inki şafında neft strategiyasının rolu
16
imzalanması ölkəmizin iqtisadi potensialının dirçəldilməsi, iqtisadiyyata bu gün lazım olan milyardlarla dollar xarici sərmayənin respublikaya axması üçün geniş imkanlar yaratmışdır. "Əsrin müqaviləsi"nin bağlanmasının təkcə iqtisadi yox böyük siyasi əhəmiyyətidə vardır.Dünyanın 15 ölkəsinin 33 ən iri şirkəti ilə bağlanmış 19 neft müqaviləsinə əaasən 60 milyard dollardan çox xarici sərmayə qoyulmuşdur. Bu da ölkənin iqtisadi sistemini, müvafiq infrastrukturunu cana getirəcək güclü maliyyə kanalı hesab edilirdi. Lakin neft müqaviləlırinin ə həmiyyətini təkcə iqtisadi kateqoriyalarda müəyyənləşdirmək, onun tarixi mənasını azaltmış olardı. mzalanmış sazişlərin siyasi mənası,dəyəri heç də az ə həmiyyət daşımır. Dünyanın aparıcı dövlətlərinin ən qüdrətli şirkətlərinin iştirak etdiyi, sərmayə qoyduğu neft müqavilələri Azərbaycanın coğrafi-strateji mövqeyini və beynəlxalq siyasətdə rolunu əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirən amil funksiyasını da həyata keçirir. Azərbaycanın neft sahəsindəki bugünkü müvəffəqiyyətlərinin təməli hələ 46 il bundan öncə yaradılmağa başlamışdır. 1969-cu ildə Heydər Əliyev respublikaya birinci dəfə rəhbərliyə başladığı vaxt neft sənayesinin vəziyyəti ürəkaçan deyildi. Dənizin dərinliyi 40 metrə çatan sahələrdə bütün neft-qaz yataqları kəşf edilərək istismara verilsə də, qazma işləri görmək üçün texnika və maliyyə imkanları yox idi. Ona görə də Azərbaycanda neft və qaz hasilatının aşağı düşmə meyli müşahidə olunurdu. Daha sonralar Heydər Əliyev tərəfindən işlənib hazırlanan və çox uyğurla həyata keçirilən yeni neft strategiyasi sayəsində Azərbaycan dünyanın neft mərkəzlərindən birinə çevrilmişdir. Bununla yanaşı, Azərbaycan Avropa ilə Asiyanın qovuşduğu bir yerdə yerləşdiyinə, öz coğrafi və geopolitik vəziyyətinə görə Avropa-Asiya iqtisadi, nəqliyyat əlaqələrinin də yaranmasında və inkişaf etməsində xüsusi rol oynayır. Son vaxtlar bu sahədə də xeyli işlər görülmüşdür. Xəzər hövzəsində qonşu ölkələrlə birlikdə bizimlə müştərək iş görən və Mərkəzi Asiya, Qazaxıstan ərazisində fəaliyyət göstərən xarici ölkələrin şirkətləri ilə aparılan birgə işlərin nəticəsində transqafqaz magistralı, Avropa-Asiya nəqliyyat dəhlizi yaranmışdır. Sahənin iqtisadi siyasəti informasiyaların tam təminatı, elmi-tədqiqatların 17
aparılması, onun cari və perspektiv dövrlərdə malik olacağı istehsal-təsərrüfat fəaliyyətinin təhlili əsasında formalaşdırılır. Belə bir təhlil sahənin istehsal- təsərrüfat fəaliyyətinin son nəticələrinə təsir edən meyllərin və situasiyaların aydınlaşdırılmasını nəzərdə tutur. Sahənin strateji vəziyyətini işləyib hazırlayan zaman müəyyən keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərindən istifadə edilir. Kəmiyyət göstəriciləri proqramların işlənib hazırlanmasını ifadə edir, keyfiyyət göstəriciləri isə praktikada istiqamətləndirmə adlanır. Məqsədin müəyyənləşdirilməsi - idarəetmə səviyyəsində idarəçilik qərarlarının qəbul edilməsi deməkdir. Bu, müvafiq strateji vəzifələrin işlənib hazırlanmasını tələb edir. Bu məqsəd üçün işlənib hazırlanmış strategiya digər məqsəd üçün tətbiq edilə bilməz. Çünki hər bir strategiya yalnız bir məqsədə xidmət edir. Bu o deməkdir ki, sahənin istehsal-təsərrüfat fəaliyyətinin məqsədi dəyişilərsə onun strategiyası da dəyişilməlidir. stiqamətləndirmə məqsəd və strategiya arasında sıx əlaqə vardır. Məsələn, bazarın xüsusi çəkisi sahənin həm məqsəd və istiqamətləndirilməsi, həm də onun strategiyasının əsas göstəricisi hesab edilə bilər. Çünki onların hər üçü sahədaxilində işlənib hazırlanır. Strategiyanin işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsinin mahiyyəti sahənin istehsal-təsərrüfat fəaliyyətinin daha da inkişaf etdirilməsinin müxtəlif, alternativ variantları içərisindən ən səmərəli variantı seçib onun istehsal-təsərrüfat fəaliyyətini həmin istiqamətə yönəltməkdən ibarətdir. Neft hasilatının tədricən artırılması nəticəsində neft sənayesinin tənəzzülünün qarşısı alınmış və dinamik inkişaf üçün əlverişli zəmin yaradılmışdır. Neft
strategiyasının ardıcıl
həyata keçirilməsi müstəqilliyimizin möhkəmləndirilməsi və iqtisadiyyatımızın gücləndirilməsi istiqamətində bir vasitədir. Ölkəmizdə son illərdə həyata keçirilən iqtisadi islahatlar nəticəsində iqtisadiyyatın bəzi sahələrində, o cümlədən sənayedə və onun aparıcı sahələrindən biri olan neft sənayesində bir sıra uğurlu nailiyyətlər əldə edilmişdir. Ümumiyyətlə, iqtisadi islahat dedikdə təsərrüfatçılığın yeni sistemə keçirilməsi prosesi nəzərdə tutulur. Respublikamızda iqtisadi islahatların həyata keçirilməsi təsərrüfat hesabının 18
təkmilləşdirilməsinə, qiymətlərin sərbəstləşdirilməsinə, kreditin rolunun
artırılmasına əsaslanır. Sənayenin digər sahələrinə nisbətən son illər elektroenergetika, neft və qaz hasilatı sahələrinin işi uğurlu olmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, neft strategiyasının əsas vəziflərindən biri Azərbaycanın müxtəlif xarici ölkələrlə iqtisadi, siyasi və mədəni əməkdaşlığını maksimum dərəcədə genişləndirməkdir. Respublikada zəngin neft və qaz yataqlarının mövcudluğu xarici investorların ölkəmizə marağını daha da artırmışdır. "Əsrin müqaviləsi"nin ardınca keçən dövr ərzində 21 yeni neft sazişləri imzalanması da buna nümunədir. Sahənin strategiyası müxtəlif ola bilər. Adətən, sahənin iqtisadi inkişaf strategiyasının bazar, planlaşdırma, nəzarət, yüksəliş, marketinq, xarici bazara çıxmaq növlərini fərqləndirilər. Sahənin bazar strategiyası - sahə tərəfindən buraxılan məhsulların rəqabətqabiliyyətinin yüksəldilməsi, konkret növ məhsul və texnologiyanın işlənib hazırlanmasına xidmət edir.
Hər bir ölkənin davamlı iqtisadi inkişaf fəaliyyətində ölkənin energetika təhlükəsizliyinin mühüm rolu vardır.Hər dövlətin sosial iqtisadi inkişafı, onun dünya təsərrüfatındakı rolu energetik potensialla müəyyən olunur.Bu baxımdan da karbohidrogen xammalının hasilat problemi istehsalçı ölkənin strateji iqtisadi prinsiplərində əks olunur. Bu baxımdan da karbohidrogen xammalının hasilat problemi istehsalçı ölkənin strateji iqtisadi prinsiplərində əks olunur. Milli neft sənayesinin, xammal bazasının inkişafı üçün bu resursların ehtiyat potensialının artırılması mühümdür.Yeni iqtisadi sistemə və təsərrüfatçılıq metodlarına keçib elm qarşısında bir sıra vəzifələr qoymuşdur.Bu vəzifələrin önündə həmin sahələrdə dayanaqlı maliyyə sisteminin yaradılması əsas şərtdir. Milli neft strategiyası ölkənin ictimai-siyasi və iqtisadi həyatına yeni bir dinamizm gətirərək rifahi yüksəlişin gerçək stimullaşdırılmasının fövqündə dayanmışdır. Reallaşan bu strategiya yalnız siyasi-iqtisadi, sosial-humanitar Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|