Microsoft Word CelilovaElnure260az docx
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
7
hüquqi şəxslərin hüquqlarına və mənafelərinə xələl gətirilməməsi” ilə bağlı istisna təbii ehtiyatların (onların dövlət mülkiyyətində olmasının konstitusion təsbitinə baxmayaraq) məhz hüquqi və fiziki şəxslərin mənafelərinin yüksəldilməsinə xidmət etməsini göstərir. Digər tərəfdən, bu norma dövlətin təbii ehtiyatlar üzərində mülkiyyət hüququnu həyata keçirərkən hüquqi və fiziki şəxslərin hüquq və mənafelərinə hörmətlə yanaşılmasını vurğulayır. Yəni, həmin normaya görə, fiziki və ya hüquqi şəxsin mülkiyyətində olan torpaq sahələrində təbii sərvətlər aşkar edildikdə, onların dövlətin xeyrinə məcburi götürülməsi zərurəti yarandıqda, əvəzi mütləq ödənilməlidir. Karbohidrogen ehtiyatlarının kəşfiyyatının, istismarının və hasilatının pay bölgüsü, habelə neft və qazın ixrac boru kəmərləri ilə nəql edilməsi haqqında bağlanmış neft sazişlərinin sayına uyğun olaraq qanunlar mövcuddur. Yəni, həmin sazişlər Milli Məclis tərəfindən ratifiksiya olunaraq qanun kimi qəbul olunub. Bu qanunlar normativ hüquqi aktlar üçün qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş şərtlərə formal olaraq cavab versələr də, onların heç biri digər oxşar münasibətlərə tətbiq oluna bilməzlər. Çünki tərəflərin iştirak payını, hüquqların verilməsi və sazişin ə hatə dairəsini, tərəflərin təminatları, ümumi hüquqları və öhdəliklərini, hasilatın bölüşdürülməsini, sığorta, məsuliyyət və məsuliyyətin ödənilməsi təminatlarını, mübahisələrin həlli qaydasını və s. şərtləri özündə əks etdirən sazişləri təsdiq edən qanunlar isə birdəfəlik xarakter daşıdığından və normativ hüquqi akt olraraq yalnız sazişlərdə nəzərdə tutulan münasibətlərə şamil oluna bilərlər. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, sazişi tənzimləyən qanunvericilik sənədi olaraq həmin qanunların hüquqi qüvvəsi sazişlərin bağlandığı müddətlərlə məhdudlaşır. Saziş hər hansı bir səbəb üzündən (müddətin başa çatması, sazişin məqsədlərinə nail olunması, tərəflərin qarşılıqlı razılığı və s.) öz fəaliyyətini dayandırdıqa, onu ratifikasiya etmiş qanun da avtomatik olaraq qüvvədən düşmüş hesab olunur. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra 90-cı illərin əvvəllərində bir çox çətinliklərlə üzləşmişdir. SSR -nin keçmiş respublikaları ilə Azərbaycan Respublikası arasında iqtisadi əlaqələrin qırılması, respublika ərazisində qeyri- sabitliyin mövcud olması, maliyyə və texniki təchizatın sıfra enməsi neft və qaz
8
sənayesinin ağır böhran vəziyyətinə salmışdır. Bütün bu çətinliklər maliyyə, texniki və digər problemlər aşkar edilmiş "Azəri", "Çıraq", "Günəşli" kimi yataqların işlənməsinə imkan vermirdi. Neft sənayesində yaranmış çətin vəziyyətdən çıxmaq və ölkəmizin karbohidrogen ehtiyatlarının mənimsənilməsi üçün iki variantdan birini seçmək lazım idi. Ya 15-20 il ölkəmizin maliyyə-iqtisadi vəziyyətinin ə lverişli olmasını gözləmək, ya da xarici neft şirkətlərini dəvət etmək lazım idi. O zaman xarici iri neft şirkətlərini Azərbaycana dəvət etmək qərara alındı. O dövrdə Azəri-Çıraq-Günəşli (dərin sulu hissəsi) yataqlarının işlənməsi üzrə xarici ş irkətlərlə danışıqlara başlandı. 1994-cü ilin sentyabrın 20-də Azəri-Çıraq-Günəşli (dərinsulu hissəsi) yataqlarının işlənməsi üzrə dünyanın 7 ölkəsinin 11 məşhur neft ş irkəti ilə "Məhsulun Pay Bölgüsü" sazişi – "Əsrin müqaviləsi" imzalandı. Həmin dövrdən başlayan neft strategiyasının aşağdakı istiqamətlərdə reallaşdığını göstərmək olar: 1. Azərbaycanın, neft-qaz layihələrinə beynəlxalq neft korporasiyalarının, bütövlükdə xarici işgüzar dairələrin, iri investisiyaların cəlb edilməsi hesabına dünyanın enerji daşıyıcıları bazarına sürətlə çıxışın təmin edilməsi; 2. Azərbaycan neftinin dünya bazarına sərbəst və sürətli çıxışını təmin etmək üçün ixrac boru kəmərləri sisteminin yaradılması; 3. Azərbaycanın milli sərvəti olan neftdən gələn gəlirlərin gələcək nəsillər üçün toplanaraq artırılması, bu gəlirlərdən ölkəmizin cari sosial ehtiyaclarını, iqtisadi tərəqqi və inkişaf tələblərini nəzərə almaqla, bugünkü nəsillər üçün istifadə edilməsi; 4. Qərbin qabaqcıl texnika-texnologiyasının Azərbaycana gətirilməsi; Hazırda ölkənin neft-qaz kompleksinin qarşısında duran əsas vəzifə neft strategiyasının reallaşdırılması nəticəsində ə ldə
edilmiş uğurları möhkəmləndirməkdən, iqtisadiyyatın və əhalinin enerji resurslarına olan tələbatının daha dolğun ödənilməsini təmin etməkdən ibarətdir. Bu mühüm vəzifənin yerinə yetirilməsi məqsədilə “Azərbaycan Respublikasının yanacaq-enerji kompleksinin inkişafı (2005-2015-ci illər) üzrə Dövlət Proqramı”nda qarşıdakı dövrdə bu kompleksı daxil olan sahələrin müəyyənləşdirilmiş inkişaf istiqamətləri və onların
9
reallaşması üçün konkret tədbirlərin həyata keçirilməsi davam etdiriləcəkdir. Neft-qaz layihələrinə beynəlxalq neft şirkətlərinin, xarici investisiyaların, müasir texnologiyaların cəlb edilməsi davam etdiriləcək, əhəmiyyətli və etibarlı enerji ixracatçısı kimi dönya ölkələrinin Azərbaycana marağının artırılması təmin ediləcəkdir. Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatında və sosial həyatında müstəsna ə həmiyyətə malik olan yanacaq-enerji kompleksinin daha da inkişaf etdirilməsi, ə halinin və iqtisadiyyatın enerji resursları ilə təminatının yaxşılaşdırılması və enerjidaşıyıcılardan istifadənin səmərəsinin artırılması məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 14 fevral 2005-ci il tarixli 635 saylı Sərəncamı ilə «Azərbaycan Respublikasının yanacaq-enerji kompleksinin inkişafı (2005—2015-ci illər) üzrə Dövlət Proqramı» təsdiq edilib. Dövlət Proqramının məqsədi qarşıdakı on ildə Azərbaycan Respublikasının yanacaq-enerji kompleksini inkişaf etdirməklə, əhalinin və iqtisadiyyatın elektrik enerjisinə, qaza və digər enerjidaşıyıcılarına olan tələbatının daha dolğun ödənilməsinə nail olmaqdan ibarətdir. Dövlət Proqramının əsas vəzifələri aşağıdakılardır: - Azərbaycan Respublikasının yanacaq-enerji kompleksinin müasir tələblərə uyğun inkişafının əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirmək; - yanacaq-enerji kompleksinə daxil olan sənaye sahələrinin fəaliyyətinin səmərəliliyinin artırılması üçün müvafiq elmi-texniki və təşkilati tədbirlər həyata keçirmək; - enerji resurslarının istehsalı, emalı, nəqli, saxlanması, uçotu və istehlakı üzrə mütərəqqi texnoloji tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin etmək; - yanacaq-enerji sektorunda sağlam rəqabət mühitini formalaşdırmaq; - yanacaq-enerji kompleksinin inkişafına cəlb edilən sərmayələrin həcmini artırmaq; - yanacaq-enerji kompleksində ekoloji təhlükəsizliyi təmin etmək; - yanacaq-enerji resurslarının (elektrik enerjisi və təbii qaz) istehlakına görə ödənişlərin daha dolğun yerinə yetirilməsini təmin etmək. Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|