Microsoft Word Azerb tarixi derslik doc

 
317 
ilin iyunundan etibarən xalq qarşısında mühüm xidmətləri olan 
şəxslərə yüksək  Prezident təqaüdü verilməyə başlandı. “Yox-
sulluğun azaldılması və İqtisadi  İnkişaf üzrə dövlət Proqramı” 
hazırlandı. Ölkədə abadlıq işləri, tikinti, xidmət sahələri sürətlə 
inkişaf etməyə başladı.  1994-cü ildə  “Əhalinin sağlamlığının 
qorunması haqqında” qanun qəbul edildi. Səhiyyə təşkilatlarının 
özünümaliyyələşdirmə sisteminə keçməsi haqqında xüsusi proqram 
hazırlanıb həyata keçirilməyə başlanmışdı. Demək olar ki, 2003-cü 
ildə respublikada 414 tibb müəssisəsi  əhaliyə pulla xidmət gös-
tərirdi. Azərbaycanın bir dövlət kimi qarşıya qoyduğu məqsədlərdən 
biri də ordunun Vətənə, Azərbaycan xalqına və dövlətinə sadiq, 
yüksək hərbi hazırlığa malik milli hərbi kadrların yetişdirilməsində 
müasir tələblərə cavab verən hərbi təhsil sisteminin inkişafı  və 
təkmilləşdirilməsidir. Prezident Heydər  Əliyevin 1999-cu il 20 
fevral tarixli fərmanı ilə  Hərbi Akademiya yaradılmışdır. Azər-
baycanın 3,3 milyard dolları keçən illik hərbi büdcəsi Milli ordu-
muzun ən yeni hərbi texnika, silah-sursat və digər döyüş vasitələri 
ilə  təchiz edilməsinə  sərf olunur. Hərbi Dəniz Qüvvələri gəmi-
lərinin, Hərbi Hava Qüvvələri isə Rusiya, Ukrayna və Beloru-
siyadan alınan döyüş  təyyarəsi və helikopterlərin,  İsraildən isə 
alınan yeni nəsil döyüş texnikası hesab edilən pilotsuz təyyarələrin 
sayına və  hərbi-texnika imkanlarına görə Azərbaycan regionda ən 
güclü hava qüvvələri və donanmaya malik dövlətə çevrilmişdir. 
Mədəni dirçəliş.  Dövlət müstəqilliyi bərpa edildikdən sonra 
Azərbaycan Respublikasının mədəni, mənəvi həyatında mühüm 
dəyişikliklər baş vermişdi. 1991-ci ilin dekabrında latın qrafikalı 
Azərbaycan  əlifbasının  bərpa olunması haqqında qanun qəbul 
edildi.  1992-ci ilin ortalarında “Türkdilli ölkələrin Mədəniyyət 
Nazirliklərinin daimi Konseyni”, 1993-cü ildə isə onun icra 
qurumu-TÜRKSOY yarandı. 
1993-cü ildən başlayaraq Respublikada mədəni-maarif inki-
şafı üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirildi. 1993-cü ildən ali mək-
təblərdə 2 bakalavr və magistr pilləli təhsilə keçildi. Özəl təhsil 
müəssisələri meydana gəldi. Ümumən, respublikanın  şəhərlərində, 

---

 
318
hətta qəsəbələrində121 özəl ali məktəb təşkil olunmuşdu. Onlardan 
ancaq 18-nin dövlət lisenziyası var idi. Bakıda ev-muzeyləri yara-
dıldı. 1996-cı ilin payızında Füzulinin 500 illik yubileyinə dünyanın 
hər yerindən qonaqlar-ədəbiyyatşünas alimlər, yazıçılar gəlmişdi. 
1996-cı ilin payızında YUNESKO ilə  əməkdaşlıq haqqında 
memorandum  imzalandı.  1997-ci ilin yazında isə Azərbaycan 
Avropa Mədəniyyət Konvensiyasına qoşuldu. 
1997-ci ilin noyabrında  qəbul olunmuş “Mədəniyyət haq-
qında” qanun xalqın mənəvi aləmini zənginləşdirmək sahəsində 
fəaliyyət istiqamətlərini müəyyənləşdirdi. 2000-ci ilin aprelində 
möhtəşəm ədəbi-tarixi abidənin “Dədə Qorqud dastanı”nın 1300 il-
lik yubileyi Bakıda böyük təntənə ilə keçirildi. M.F.Axundzadə 
adına Respublika kitabxanası 1998-ci ilin aprelindən Milli Kitab-
xana statusu aldı. 
Prezident H.Əliyevin  “Azərbaycan Respublikasında təhsil 
sisteminin təkmilləşdirilməsi haqqında” 13 iyun 2000-ci il tarixli 
fərmanı ölkədə ali təhsilin təşkili və inkişafında keyfiyyətcə yeni 
mərhələnin başlanğıcını qoydu. Xüsusən milli tariximizin yenidən, 
obyektiv yazılması  və  tədrisi diqqət mərkəzində idi. Yeni tədris 
proqramlarının və dərsliklərin hazırlanması, orta məktəblərdə bura-
xalış imtahanlarının test üsulu ilə aparılması, tələbə  qə

---

 
319 
ləri mühüm əhəmiyyətli 100-dən çox kəşflər etmişlər. 7 cildlik 
“Azərbaycan tarixi” yazılıb nəşr olundu. 
1997-ci ilin noyabrında Azərbaycan yazıçılarının X qurultayı 
keçirildi. Dövlət teatrları ilə yanaşı ictimai, özəl teatrlar, müstəqil 
kinostudiyalar təşkil olunmuşdu. 90-cı illırin  əvvəllərində respub-
likanın  şəhər və  qəsəbələrində meydanlar, parklar “Monumental 
kommunist təbliğatı”na xidmət edən heykəl və abidələrdən təmiz-
ləndi. Dağüstü parkda “Şəhidlər Xiyabanı” salındı. 1998-ci ilin ok-
tyabrında  Şəhidlər Xiyabanında  şəhidlərin xatirəsinə 21 metr hün-
dürlüyündə abidənin və  əbədi məşəlin açılışı oldu. 1997-ci ildə 
İlham  Əliyev  İdman Komitəsinə  sədr seçildikdən sonra 2000-ci 
ilin oktyabrında Bakıda Olimpiya İdman Kompleksi istifadəyə 
verildi.  İdmançılarımız 1996-cı ildə XXVI və 2000-ci ildə XXVII 
yay Olimpiya oyunlarında uğurla iştirak etdilər. 
 
3. Xarici siyasət 
 
Dağlıq Qarabağ probleminin sülh yolu ilə həll edilməsi Azər-
baycan dövlət müstəqilliyinin və suverenliyinin möhkəmlən-
dirilməsi, ölkənin dünya birliyində layiqli yer tutması Prezident 
H.Əliyevin həyata keçirdiyi ardıcıl və məqsədyonlü xarici siyasətin 
ana xəttini təşkil edirdi. Təkcə 1993-1998-ci illərdə bu məqsədlə 
Prezident 33 ölkəyə 79 səfər etmiş, xarici ölkələrlə Azərbaycan ara-
sında 431 beynəlxalq sənəd imzalanmışdı. 
Türkiyə ilə hərtərəfli əməkdaşlıq suveren Azərbaycanın xarici 
siyasətində  əsas yer tutmuşdur. H.Əliyevin  İran  İslam respub-
likasına, Səudiyyə  Ərəbistanına, Misirə, Pakistana, Çin Xalq Res-
publikasına, Yaponiyaya rəsmi və işgüzar səfərləri, Asiya və Sakit 
okean regionunun dig

---

 
320
can həqiqətlərini bütün dünyaya çatdırmışdı. Azərbaycanın xarici 
siyasətində  Avropada Təhlükəsizlik və  Əməkdaşlıq Təşkidatın-
dakı (ATƏT)  fəaliyyəti mühüm rol oynayır. O, hələ  1992-ci il 
iyunun 10-da bu təşkilata daxil olmuşdu. Prezident H.Əliyevin səyi 
nəticəsində  1994-cü il mayın 12-də  ATƏT-in Minsk qrupu və 
Rusiyanın vasitəçiliyi ilə Ermənistanla Azərbaycan arasında atəşkəs 
sazişi imzalanmışdı.  1994-cü ilin dekabrında Macarıstanın pay-
taxtı Budapeştdə keçirilən sammitdə Prezident H.Əliyevin təşəb-
büsü ilə  ATƏT-in Minsk qrupu yaradılmışdı. ATƏT-in 1996-cı 
ilin dekabrında keçirilən Lissabon sammitin nəticələri Azərbaycan 
diplomatiyasının mühüm nailiyyəti olmuşdu. Sammitdə Azərbaycan 
Prezidentinin qətiyyətli mövqeyi sayəsində ATƏT-in üzvü olan 54 
ölkənin 53-ü Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı  qəbul edilmiş 
Bəyanatda Azərbaycanın  ərazi bütövlüyünü dəstəkləmişdir (58, s. 
368, 377; 32, s. 46-70). 1997-ci ildə iqtisadi artımı sürətləndirmək 
məqsədilə Gürcüstan, Ukrayna, Azərbaycan və Moldova GUAM 
adlı  təşkilat yaratdılar. 1999-cu ilin noyabrında  İstanbulda nöbəti 
zirvə görüşündə 1990-cı ildə Parisdə imzalanmış xartiyadan sonra 
dünyada baş vermiş döyük dəyişiklikləri  əks edən yeni xartiya 
imzalandı. Azərbaycan bir daha dünyada sülhün, təhlükəsizliyin 
tərəfdarı olduğunu sübut etdi. Sammitdə Bakı-Ceyhan  əsas ixrac 
neft kəməri haqqında sazişin imzalanması Azərbaycanın gələcəyi 
üçün sox böyük əhəmiyətə malikdir. 
 
4. Azərbaycan XXI əsrin əvvəllərində 
 
İctimai-siyasi sabitliyin yaradılması, demokratik prinsiplərin 
bərqərar olması sahəsində ardıcıl addımların atılması Azərbaycan 
cəmiyyətinin və ictimai-siyasi qüvvələrin anarxiyadan demokrati-
yaya və qanunçuluğa keçidi yolunda ciddi dönüş yaratdı. Avropa 
Şurasına üzv qəbul olunduqdan sonra, Azərbaycan “İnsan hüquq-
larının və  əsas azadlıqlarının müdafiəsi haqqında” Avropa 
Konvensiyasına qoşuldu.  2001-il dekabrın 28-də Milli Məclis 
tərəfindən  “Azərbaycan Respublikasının  İnsan Hüquqları üzrə 

---