79
olunan qiymət artımı onun hasilatının yenidən artması ilə nəticələnə bilər. Bu
baxımdan ölkəmizə də qızıl hasilatı artır. Belə ki, Azəbaycanda qızıl hasilatı illik
müqayisədə 15,6% artaraq 2014-cü ildə 1.872,5kq təşkil etmişdir.
Tədqiqatdan aydın olur ki, beynəlxalq miqyasda dolların və qızılın qiymətləri
arasında əlaqələrin təzahür formaları daha rəngarəng olmuşdur. Əgər bu əlaqələri
təşkil etsək biz aşağıdakıları söyləyə bilərik.
Qızılın qiymətinin artım tempi dolların başqa valyutalara nisbətən ucuzlaşması
tempini qabaqlayırsa, bu halda yerli qiymətlərdə azalma baş vermir.
Dünyada qızılın qiymətini hətta yaxın perspektivdə belə proqnozlaşdırmaq
çətindir. Buna səbəb isə təsir edən amillərin sayca çoxluğu deyil, onların bəzən qeyri-
iqtisadi xarakterli olmasıdır. Qızıl hasilatının dəyişməsi onun qiymətini şərtləndirən
mühüm amil olsa da, dünyada toplanan qızıl ehtiyatı hasilat və qiymət arasındakı
ə
laqələri zəiflədə bilər.
Fikrimcə ölkəmizdə qızıl bazarının inkişafını daha da sürətləndirmək üçün
aşağıdakı tədbirlər kömək edə bilər:
1. Müvafiq qurumlarla birlikdə qızıl bazarlarında vergi məcəlləsində bir sıra
dəyişikliklər aparmaqla aksiz vergi dərəcələrini azaltmaq.
2. Yeni bir texnologiya işlənərək həmən texnologiyaya asaslanıb zəif (kasıb)
yataqlardan qızılın çıxarılması daha məqsədəuyğundur.
3. Azərbaycanda sahibkarlar yaxşı olar ki, öz vəsaitlərini qızıl yataqlarının kəşfinə
və istehsalına yönəltsinlər, çünki bu sahə riskli olsa da gəliri qat-qat böyükdür.
4. Ölkəmizdə istehsal olunan qızıl sveçrənin Cenevrə şəhərində daşınıb
saflaşdırılır. Yaxşı olar ki, qeyd olunan ölkənin təcrübəsindən istifadə edərək öz
vətənimizdə qızılı saflaşdıran fabrik tikilsin.
Qeyd edilən tədbirlərin həyata keçirilməsi ölkəmizdə daha da inkişaf etmiş və
təkmilləşmiş qızıl bazarının yaranmasna və iqtisadiyyatın artım tempinin
sürətlənməsinə şərait yaradar.
80
ST FADƏ OLUNAN ƏDƏB YYAT S YAHISI
1.
Azərbaycan Respublikasının Sərəncamı, 10 yanvar 2014-ci il. Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti lham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin
2013-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2014-ci ildə duran
vəzifələrə həsr olunmuş iclası.
2.
Azərbaycanın Statistik göstəriciləri. Bakı -2014 il.
3.
Bakı Fond Birjasının materialları. www.bse.az
4.
Z.F. Məmmədov. Bank işi. Bakı 2014 il.
5.
Z.F.Məmmədov “Beynəlxalq valyuta-kredit münasibətləri və xarici ölkələrin
pul-kredit sistemi. Bakı- 2012 il
6.
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının illik hesabatı 2014 il
7.
Z.F.Məmmədov, V. Zeynalov “Maliyyə və kredit” Bakı-2007 il.
8.
Н.П.Гасанов. «Международные валютно-кредитные отношения» М, Инфо,
М
. 2006 год.
9.
Sepril C. Hatice D. Finansial pazarlar- istanbul, 1997 il.
10.
File: \\c\Dokuments and setinqs\ рабочий стол\ Qızıl banklar.az...html.
11.
World Cold Council (www.qold.orq)/
12.
Aytekin H, Yüzür O, Atar, KO və Güvenc, M 2000, Dünyada və Türkiyədə
qızıl, gümüş, platin və palladium, stanbul Qızıl Birjası yayınları -7.
13.
http:\\ www qedecy.info\sayt\
14.
С. М. Борисов “Золото в современном мире”.
Москва
2009
81
Айгюн
Махаббат кызы Мамедли
АГЭУ
, магистр
Современное
состояние рынка золота : анализ и оценка
Резюме
В магистрской работе рассматривается главная цель и сущность области и
его
главные исследования качества аспектов и его анализ в то же время
определения
направления в развитии рынка золота, и его важная роль в
экономике
.
Также исследования текущего состояния рынка золота, его оценка,
рассмотрение
основных принципов экономики,
производство золота в золотых
рынков
в зарубежных странах механизмы обработки доступные в сложившихся
обстоятельствах
объективного
исследования
возможностей
реализации
национальной
экономики.
Aygun Mahabbat kizi Mammadli
ASEU, master
The current state of the gold market: analysis and evaluation
Summary
In the master's work is considered the main purpose and nature of the area and
its main quality aspects of research and analysis at the same time determine the
direction in the development of the gold market, and its important role in the
economy.
Also study the current state of the gold market, its evaluation, consideration of
the basic principles of economics, gold production in the gold markets in foreign
countries handling mechanisms available under the circumstances objective study the
feasibility of the national economy.
82
Azə rbaycan Dövlə t qtisad Universitetinin “Bank iş i” kafedrasının magistrantı
Mə mmə dli Aygün Mə hə bbə t qızının “Qızıl bazarının müasir və ziyyə ti: tə hlil və
qiymə tlə ndirmə ” mövzusunda yazdığ ı Magistr Dissertasiya iş inin
REFERATI
Mövzunun aktuallığ ı: Qədim zamanlardan etibarən bugünkü günə qədər qızıl insan
fəaliyyətinin bir çox sahəsində, maliyyə sektorunda, sənaye və digər sahələrində
istifadə edilir. 2014-cü ildə dünyada 2,8 min.ton qızıl hasil olub. Bugünki gündə
Dünya bankının qızıl ehtiyatları 32 min ton təşkil edir. Ən nəhəng qızıl sahibləri ABŞ
(8,1 min.ton), Almaniya (3,4 min.ton) və Beynəlxalq Valyuta Fondudur. (2,8 min ton)
təşkil edir. Qızıl bazarı ölkənin qızıl ehtiyatlarının artırılması, biznesi təşkil etmək və
sənaye istehlakı məqsədilə alqı-satqısı ilə əlaqədar olan iqtisadi münasibətlər
sferasıdır. Qızıl bazarlarında əsasən yeni hasil edilən qızıl, dövlət və xüsusi qızıl
ehtiyatları, qızıl pullar alınıb satılır. Təşkilati baxımdan qızıl bazarı bir neçə bankdan
ibarət konsorsum olub, qızılın alqı-satqısı üzrə sazişlər bağlayır. Dünya qızıl
bazarlarına misal olaraq London, Surix, Nyu-York, Çikago, Hon Konqu misal
göstərmək olar.
Azərbaycanda qızıl 2013-cü ildə 1619,2 kq, 2014-cü ildə isə 1872,5 kq təşkil etmişdir.
Azərbaycanda qızıl 1997-ci il avqustun 21-də imzalanmış P.S.A (hasilatın bölgüsü)
tipli müqavilə çərçivəsində hasil olunur.
Tədqiqatın əsas məqsədi və vəzifələri: Azərbaycan ərazisi zəngin qızıl ehtiyatlarına
malikdir. 2009-cu ilin iyulunda Azərbaycan qızılın sənaye hasilatına başlayıb. Qızıl
bazarının iqtisadiyyat üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etməsinə və dövlətin bu sahədə
irimiqyaslı işlərin aparılmasına baxmayaraq, ölkəmizdə qazıntı işlərinin zəif
aparılması, qızılın saflaşdırılması üçün zavodun olmaması və həm də informasiya
qıtlığı mövcuddur. Bunları nəzərə alaraq dissertasiya işinin yazılmasında əsas məqsəd
bu sahənin mahiyyəti və onun əsas keyfiyyət cəhətlərinin öyrənilməsi və təhlil
olunması, eyni zamanda qızıl bazarının inkişaf istiqamətlərinin müəyyən edilməsi və
iqtisadiyyatda onun əhəmiyyətinin rolunun açıqlanmasından ibarətdir.
83
Həmçinin qızıl bazarının müasir vəziyyətinin tədqiqi, onun qiymətləndirilməsi,
iqtisadiyyatın əsas prinsiplərinin nəzərə alınması, xarici ölkələrin qızıl bazarlarında
qızılın hasilatı, istehsalı, emalı mexanizmlərinin mövcud obyektin şəraitə uyğun olaraq
ölkə iqtisadiyyatına tətbiqi imkanları və qızılın gələcək inkişaf dinamikasının
müəyyənləşdirilməsi üçün beynəlxalq təcrübədən istifadə olunması magistr
dissertasiya işinin əsas məqsədi hesab olunur. Bu məqsədlə dissertasiya işi aşağıdakı
vəzifələri yerinə yetirir:
- Müasir satış bazarlarının qaydalarının və istehlak sahələrinin rolu öyrənilir;
- Qızıl bazarlarında qızılın qiymətinə təsir göstərən amillərin qiymətləndirilməsi
yolları araşdırılır;
- Azərbaycanın qızıl bazarında hasilatın artırılması yolları öyrənilir;
- Ölkəmizdə qızıl bazarının təkmilləşdirilməsində əmtəə birjalarının rolunun
artırılması və istiqamətləri göstərilir.
Tə dqiqatın obyekti və predmeti: Tədqiqatın obyekti qızıl bazarlarında onların
formalaşmasının və dinamikasının dəyişmə meyllərinin müəyyən edilməsi, dünya üzrə
qızıl bazarlarında istehsal, emal və saflaşdırılması baxımından qızılın qiymətlərinin
izlənməsi üzrə texniki təhlillərin aparılması zamanı dünya təcrübəsindən istifadə üzrə
metod, vasitə və qaydalar təşkil edir.
Tədqiqatın predmeti qızıl bazarın iqtisadiyyatda tutduğu yer və rolunun tədqiqi təhlili,
istiqamətləri və qızıl bazarının fəaliyyətinin təkmilləşlirilməsi məsələlərin
araşdırılmasıdır.
Tə dqiqatın informasiya bazası və iş lə nmə metodları: Tədqiqatın informasiya bazası
qeyd olunan istiqamət üzrə Azərbaycan, eləcə də inglis, türk və rus iqtisadçılarınin
ə
sərlərindən qızıl bazarı, dünya qızıl hasilatının və eləcə də birja ticarəti haqqında
müvafiq qaydaları özündə əks etdirən beynəlxalq təcrübə və ölkədaxili normativ
hüquqi aktlardan, qərar, qayda statistik məlumatlardan və mövzu ilə bağlı bir çox
internet mənbələrindən ibarətdir. Tədqiqat üzərində işləyərkən müqayisəli texniki
təhlil və analitik hesablama metodlarından geniş istifadə edilmişdir.
Tə dqiqatın elmi yeniliyi: Tədqiqatın elmi yeniliyi ondan ibarətdir ki, qızıl bazarın
təhlili və qiymətləndirilməsi üzrə Azərbaycan Respublikasının mövcud təcrübəsinin
84
qeyd olunan sahə üzrə mövcud olan dünya ölkələrinin təcrübə kontekstində təhlil
edilir
və
milli
təcrübənin
qabaqcıl
beynəlxalq
standartlar
ə
sasında
təkmilləşdirilməsinin zəruriliyi və yolları göstərilir:
- Yeni bir texnologiya işlənərək həmən texnologiyaya asaslanıb zəif (kasıb)
yataqlardan qızılın çıxarılması daha məqsədəuyğundur;
- Azərbaycanda sahibkarlar yaxşı olar ki, öz vəsaitlərini qızıl yataqlarının kəşfinə və
istehsalına yönəltsinlər, çünki bu sahə riskli olsa da gəliri qat-qat böyükdür;
- Ölkəmizdə istehsal olunan qızıl sveçrənin Cenevrə şəhərində daşınıb saflaşdırılır.
Yaxşı olar ki, qeyd olunan ölkənin təcrübəsindən istifadə edərək öz vətənimizdə qızılı
saflaşdıran fabrik tikilsin.
Tə dqiqatın praktiki ə hə miyyə ti: Magistr dissertasiya işində istifadə olunan metod,
təhlil və qaydaların Azərbaycan qızıl bazarı üçün yeni olsa da, xarici ölkələrin
təcrübəsində geniş tətbiq olunur. Məhz bu səbəbdən tədqiqat beynəlxalq təcrübənin
milli iqtisadiyyata tətbiq üçün mühüm praktiki əhəmiyyət kəsb edir.
Dissertasiya iş inin strukturu. Magistr dissertasiya işi giriş, üç fəsil və bu mövzuya
dair nəticə və təkliflər verilməklə 79 səhifədən ibarətdir. Giriş hisssəsində mövzunun
aktuallığı əsaslandırılır, tədqiqatın məqsədi və vəzifələri, obyekti və predmeti,
informasiya bazası və işlənmə metodları, elmi yeniliyi və onun praktiki əhəmiyyəti
göstərilir. şin birinci fəslində qızıl bazarı və onların formalaşmasının nəzəri-
metodoloji əsaslarından bəhs olunur. kinci fəsildə qızıl bazarları onun müasir
vəziyyəti və inkişaf meylləri, beynəlxalq qızıl bazarları, onun iştirakçıları,
Azərbaycanda qızıl bazarının mövcud vəziyyəti və onun inkişafı təhlil olunur.
Üçüncü fəsildə isə qızıl bazarının fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi yolları göstərilir.
Fəsildə əsasən qızıl bazarlarında qızılın qiymətinə təsir göstərən amillərin
qiymətləndirilməsi, Azərbaycanın qızıl bazarında hasilatın artırılması yolları, eyni
zamanda bu fəsildə Respublikamızda qızıl bazarının təkmilləşdirilməsində əmtəə
birjalarının rolunun artırılması istiqamətləri verilmişdir.
Qızıl bazarı ilə əlaqədar aparılan təhlilləri ümumiləşdirərək belə nəticəyə gəlmək
olar ki, müasir şəraitdə kapital və sərvət yığımının səviyyəsini, onun artımını və ölkə
daxilində ayrı-ayrı sahələr arasında bölüşdürülməsini əks etdirən qızıl bazarı və onun
85
istehsalı hər bir ölkə iqtisadiyyatının mühüm tərkib hissəsidir. Dünya maliyyə
bazarında son vəziyətin təhlilini investorların qızıla getdikcə daha çox vəsait
yatırmağa başladığını göstərir. Belə vəziyyətdə qızılın qiyməti proqnozlarda səslənən
rəqəmlərdən də daha sürətlə bahalaşır. Ümumiyyətlə, qızılda müşahidə olunan qiymət
artımı onun hasilatının yenidən artması ilə nəticələnə bilər. Bu baxımdan ölkəmizə də
qızıl hasilatı artır.
Tədqiqatdan aydın olur ki, beynəlxalq miqyasda dolların və qızılın qiymətləri arasında
ə
laqələrin təzahür formaları daha rəngarəng olmuşdur. Qızılın qiymətinin artım tempi
dolların başqa valyutalara nisbətən ucuzlaşması tempini qabaqlayırsa, bu halda yerli
qiymətlərdə azalma baş vermir.
Dünyada qızılın qiymətini hətta yaxın perspektivdə belə proqnozlaşdırmaq çətindir.
Buna səbəb isə təsir edən amillərin sayca çoxluğu deyil, onların bəzən qeyri-iqtisadi
xarakterli olmasıdır. Qızıl hasilatının dəyişməsi onun qiymətini şərtləndirən mühüm
amil olsa da, dünyada toplanan qızıl ehtiyatı hasilat və qiymət arasındakı əlaqələri
zəiflədə bilər.
Fikrimcə ölkəmizdə qızıl bazarının inkişafını daha sürətləndirmək üçün aşağıdakı
tədbirlər kömək edə bilər: 1. Müvafiq qurumlarla birlikdə qızıl bazarlarında vergi
məcəlləsində bir sıra dəyişikliklər aparmaqla aksiz vergi dərəcələrini azaltmaq; 2.
Yeni bir texnologiya işlənərək həmən texnologiyaya asaslanıb zəif (kasıb) yataqlardan
qızılın çıxarılması daha məqsədəuyğundur; 3. Azərbaycanda sahibkarlar yaxşı olar ki,
öz vəsaitlərini qızıl yataqlarının kəşfinə və istehsalına yönəltsinlər, çünki bu sahə riskli
olsa da gəliri qat-qat böyükdür; 4. Ölkəmizdə istehsal olunan qızıl sveçrənin Cenevrə
şə
hərində daşınıb saflaşdırılır. Yaxşı olar ki, qeyd olunan ölkənin təcrübəsindən
istifadə edərək öz vətənimizdə qızılı saflaşdıran fabrik tikilsin.
Dostları ilə paylaş: |