Microsoft Word Aygun dissertasiya isi yekun doc
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
67
A MK şirkəti Gədəbəy yatağındakı faydalı qazıntıların artırılması, ehtiyatların sübut olunması və nəticədə 2015-ci ilədək 300 min unsiyadan çox qızılın hasil edilməsi planlaşdırılan Gədəbəy yatağının istismar müddətinin uzadılması üçün müəyyən kəşfiyyat strategiyasını icra edib. 2014-cü ildə Azərbaycanda 1872,5 kq (60209 unsiya) qızıl hasil edilib ki, bu da 2013-cü ilin göstəricisindən 15,6% çoxdur. Hesabat dövrü ərzində Azərbaycanda 239,3 kq gümüş hasil edilib (azalma 62%).Hasil edilmiş qızıl və gümüş emala göndərilib. 2014-cü ildə Azərbaycanın hasil etdiyi qızılın dəyəri hazırkı dünya bazarlarındakı qiymət ilə 76,8 milyon dollar edir. (60209 unsiya x1276 dollar= 76,8 milyon dollar) Xəbər verildiyi kimi, 2013-cü ildə Azərbaycanda 1619,2 kq qızıl hasil etmişdi. Hazırda Azərbaycanda qızıl və gümüş hasilatı 1997-ci il avqust ayının 21-də imzalanmış Production Sharing Agreement tipli müqavilə çərçivəsində “Gədəbəy” və “Qoşa” yataqlarından həyata keçirilir. Müqavilə 6 yatağın – Naxçıvanda 1, Gədəbəydə 2, hazırda erməni işğalı altında olan Kəlbəcər və Zəngilanda 3 yatağın işlənməsini nəzərdə tutur. Müqavilədə Azərbaycanın payı 51%, “Anglo Asian Mining PLC” şirkətinin payı 49% təşkil edir. “Gədəbəy” yatağından qızıl hasilatına 2009-cu ildə, gümüş hasilatına 2010-cu ildə, “Qoşa” yatağından qızıl hasilatına 2013-cü ilin III rübündə başlanılıb. Müqaviləyə əsasən, yuxarıda qeyd olunan 6 yataqdan ümumilikdə 400 ton qızıl, 2,5min ton gümüş və 1,5 min ton mis çıxarılması planlaşdırılır. Beynəlxalq bazarlarda qızılın unsiyasının qiyməti 1.260,92 dollara çıxaraq son 4 ayın ən yüksək səviyyəsinə yüksəlib. Dünən, ABŞ-da açıqlanan Dekabr ayı pərakəndə satış məlumatının proqnozlardan çox aşağı çıxması ilə ABŞ-ın 10 illik istiqraz faizlərinin 1,80% səviyyəsindən aşağı geriləməsi, qızıl qiymətlərinin 1.244 dollara qədər yüksəlməsinə səbəb oldu. Bu gün əməliyyata 1.229 dollardan başlayan qızılın unsiyasının qiyməti, analitiklərin dəstək olaraq təyin etdikləri 1.227 dolların üzərində "yapışmasının" ardınca sürətli bir şəklidə yüksəlişə keçdi və 8 Sentyabr 2014-dən bu yana gördüyü ən yüksək səviyyə olan 1.260,92 dollara çatdı.
68
Qızılın unsiyasının qiyməti 8 Sentyabr 2014-cü ildə 1.271,95 dolları görmüşdü. Analitiklər, qlobal durğunluq riskinin bazarlarda geniş müzakirə edilməyə başlanılması ilə investorların etibarlı bir sərmayə vasitəsi kimi görülən qızıla yönəldiklərini qeyd edirlər. Texniki olaraq qızılın unsiyasının qiymətində 1.263 dolların güclü müqavimət mövqeyində olduğunu qeyd edən analitiklər, bu səviyyənin aşılması vəziyyətində 1.287 dolların gündəmə gələ biləcəyini bildirirlər. Analitiklər, aşağı istiqamətli hərəkətlərdə isə 1.230 dolların dəstək mövqeyinə gələ biləcəyini qeyd edərək, bu səviyyənin üzərində qalmaqda davam edilməsi vəziyyətində yüksəliş trendinin qorunacağını təxmin edirlər. Qızılın unsiyası 1900 dolları aşaraq tarixi zirvəsini gördüyü 2011-ci ilin Sentyabr ayından bu yana 35% ucuzlaşıb. Qızıl son illərin ən pis sərmayə vasitələrindən biri olaraq göstərilir. 2014-cü ili 1,5% dəyər itirməsilə bağlayan qiymətli metal, 2013-ü 28% dəyər itkisilə bağlamışdı. Qızıl 2015-ci ilin ötən dövründə neftin ucuzlaşmasının təsirilə 4,1 bahalaşıb. Qızılın unsiyasının qiyməti bu gün 0.3% yüksəlişlə 1,239.45 dollar səviyyəsində icra olunub. Qızıl, neft qiymətlərində və bəzi birjalarda baş verən geriləmənin ardından bu gün bahalaşmasını davam etdirərək Oktyabrdan bəri ən yüksək səviyyəyə çatıb. Beynəlxalq bazarlarda qızılın unsiyasının qiyməti 1231 dollara çıxaraq 11 Dekabrdan bəri ən yüksək səviyyəni görüb. Qızılın bahalaşmasına, neftin qiymətinin daha da aşağı düşməsinin ardından gələn "etibarlı liman" alışları təsir göstərib. Analitiklər, 25 Yanvarda Yunanıstanda keçiriləcək seçkilərdə narahatlıqları azaldacaq bir nəticənin çıxması vəziyyətində qızılın qiymətinin aşağı düşə biləcəyini dilə gətirirlər. Qızılın qiymətinin orta müddətdə Fedin siyasətlərinə bağlı olaraq istiqamət alacağını qeyd edən analitiklər, texniki olaraq 1230 dolların güclü müqavimət mövqeyində olduğunu və bu səviyyənin qırılması vəziyyətində alışların güclənə biləcəyini təxmin edirlər. Analitiklər, 1215 dolların isə dəstək mövqeyinə gələ biləcəyini təxmin edirlər. 69
Azərbaycanda qızıl hasilatı ilə məşğul olan Böyük Britaniyanın «Anglo-Asian Mining plc.» şirkəti ölkənin qərbində «Gədəbəy» qızıl mədənində apardığı qazma işləri proqramının ilkin nəticələrini açıqlayıb. Şirkətin bununla bağlı yaydığı məlumata görə, Gədəbəy rayonunda yerləşən yatağın şimal hissəsində 3000 metr dərinlikdə aparılan qazıntı işləri nəticəsində yeni qızıl ehtiyatları aşkarlanıb.
Azərbaycanda ilk qızıl hasilatı hansı dövrə təsadüf edir? Əslində Azərbaycanda qızıl ehtiyatlarının kəşfinə hələ sovet dövründə başlanılıb. Demək olar ki, yataqların ə ksəriyyəti elə sovet dövründə aşkar olunub. Amma o vaxt yataqlardan heç biri istismar edilməyib. Yalnız Kəlbəcər və Ermənistanın Basarkeçər rayonlarının sərhəddində yerləşən «Zod» yatağında istismar aparılıb. Əslində yatağın əksər hissəsinin Kəlbəcər rayonu ərazisində yerləşməsinə baxmayaraq, naməlum səbəblərə görə kəşfiyyat işləri Ermənistan SSR Geologiya darəsi və Ermənistan Əlvan Metallurgiya darəsi tərəfindən həyata keçirilib. Azərbaycanda isə bu sahəyə maraq təxminən 1997-ci ilə təsadüf edir. Çünki Böyük Britaniyanın «Anglo Asian Mining Plc" şirkəti 1997-ci ilin avqustunda Azərbaycan hökuməti ilə imzalanmış müqaviləyə əsasən, Azərbaycanın cənub-qərbindəki altı yataqda –«Gədəbəy», «Ordubad», «Qoşa Bulaq», «Qızıl Bulaq», «Vejnəli» və «Söyüdlü»də işləmək hüququ əldə edib. lk qızıl və gümüş 2009-cu ilin mayında "Gədəbəy" yatağından hasil edilib. Hazırda digər bir xarici şirkət isə Daşkəsəndə yerləşən Çovdar yatağında iş aparır. Yaxın vaxtlarda həmin yataqda da hasilata başlanacağı gözlənilir. Böyük və Kiçik Qafqaz dağ sistemlərinin şərq hissəsini əhatə edən Azərbaycanın ə razisi mürəkkəb geoloji quruluşa malik olması, faydalı qazıntıların müxtəlifliyi və rəngarəngliyi ilə fərqlənir. Bu baxımdan demək olar ki, respublikanın əksər yerləri faydalı qazıntılarla zəngindir. Aparılan tədqiqatlara əsasən isə Gədəbəy, Daşkəsən, Ağstafa, Kəlbəcər, Laçın rayonlarında, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad rayonunda yerləşən qızıl yataqları daha zəngindir. Amma respublikada zəngin olmayan yataqlar da mövcuddur. Bir müddət əvvəl biz Nazirlər Kabinetinin qərarına ə sasən, yeni bir texnologiya işləmişik ki, həmin texnologiya vasitəsilə kasıb yataqlardan qızıl çıxarılması rentabelli sayıla bilər. Hələlik istismarla məşğul olan Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|