Microsoft Word 02 halis çetin doc
Yüklə 353,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
Halis Çetin
33
Totalitarizmin gücü, bilgi ve bilim tekelinin siyasal iktidar tarafından üretilip kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Bilgi ve bilim üretme tekelinin siyasal iktidarın kontrolünde olması, toplumu bu güce bağlı ve bağımlı kılmaktadır. Gerçeklik, mutlak doğruluk, bilimsellik, rasyonellik dolayısıyla çağdaş dünyaya uygunluk iddialarıyla oluşturulan bilgi merkeziliği toplumu düzenlemenin araçsallığına dönüştürülür (Fiedrich-Brzezinski, 1964:125). Toplumsal itaatin siyasal iktidara bağlı ve bağımlı olma derecesi, ona muhtaç olma derecesi ne kadar artarsa siyasal iktidarın meşruluğu da o kadar artacaktır. Bilgi işte bu bağımlılığın en güçlü alanlarından biri olarak siyasal iktidarın meşruiyetine hizmet eden araçların başında gelmektedir. Totalitarizmde bilgi bir iktidar aracıdır. İktidarı beslemek ve güçlendirmek için işler. Bu nedenle her iktidar arayışıyla birlikte bilginin araçsallığı da artar. Bilgiye duyulan ihtiyaç iktidara duyulan güç tutkusunun artma derecesine bağlıdır. Totaliter iktidar bilginin efendisi, egemeni olmak ister ve onu hizmetinde tutmak için gerçek bilginin belirli bir miktarını devamlı kendi kontrolünde tutar. Totaliter devlet toplumsal denetimden kurtulmak için elinde bulundurduğu bilgiye “devlet sırrı” kutsallığını katar. Böylece bilgi “bir moral güç değil bir iktidar gücüne dönüşür” (Nietzsche, 1967:266). Bilgi bir hiyerarşidir ve bu hiyerarşinin en tepesinde devlet bulunur. Totalitarizmde bilgi, insanı tanımanın, onu düzenlemenin, dönüştürmenin ve manipüle etmenin bir aracıdır. Bu yüzden tüm bilgi aktarım ve uygulayım süreçleri iktidar hiyerarşisiyle belirlenir ve ona göre şekillenir. Bilginin egemenliği, doğal olarak iktidarın egemenliği demektir. “Hiçbir bilgi kendi içinde bir iktidar formu, bir iktidar fonksiyonu ve diğer iktidar formlarına bağlı bulunan bir iletişim, kayıt, insanları toplayıp kontrol etme ve kendi sistemini yayma düzeni olmaksızın şekillenemez, varlığını devam ettiremez. Hiçbir iktidar da bilginin üretimi, düzenlenmesi, dağıtımı ve alıkonması olmaksızın uygulanamaz, gerçekleşemez” (Foucault, 1980:131). Hayek’in ifade ettiği gibi bu durum “bütünün üniter zihniyeti”nin herşeyi yönlendirmek istekliliğinin ürünüdür. O’na göre totaliter sistemde “olgular ve teoriler değerler hakkındaki görüşlerden daha az olmamak üzere resmi doktrinin nesnesi olmalıdır. Bilgiyi yayma aygıtının tamamı, okullar, basın organları, radyo ve sinema, doğru veya yanlış olsa da mutlaka otoritenin aldığı kararların doğruluğuna olan inancı kuvvetlendirmeye yöneltilmeli, herhangi bir şüphe veya tereddüde yol açacak bilgi ise gizlenmelidir. Halkın sisteme sadakati üzerindeki muhtemel etkisi, bir bilginin yayınlanıp yayınlanmayacağına karar verirken kullanılacak tek kriter olmalıdır. Totaliter bir ülkede her alanda yaşanan hayat, savaş hali yaşayan bir ülkeninkinden farksızdır......Sonuçta haberlerin (bilginin) sistematik olarak kontrol edilmediği veya aynı kalıba dökülmeden yayınlandığı hiçbir alan kalmamalıdır” (Hayek, 1999:209-210). Totaliter eğitim ve öğretim süresince “bilgi ve ‘gerçek’ onu üreten ve yayan kurumlarda merkezi bir güce dönüştürülür. Bu ‘gerçek’ siyasal iktidar tarafından devamlı olarak tek gerçek olarak sunulur. Eğitim kurumlarının yaygınlığı sayesinde resmi ideolojinin ‘gerçekleri’ en ücra alanlara bile yayılma imkanı bulur. Bilgi de siyasal iktidarın ideolojisini meşrulaştırma işlevini üstlenir. Hayek’in düşünce üzerindeki totaliter kontrol dediği bu durum öncelikle Totalitarizm: İdeolojik Kökenleri ve Toplumsal İnşa Araçları
34 “gerçek”in anlamını değiştirmekle başlar. O’na göre akli gelişimi kontrol etmek için planlamaya çalışma uğraşı “gerçek”in yerine totaliter gerçeklerin almasıyla süreklilik kazanır. Tarih, hukuk, ekonomi gibi disiplinler dahi resmi ideolojinin doğrulanmasını tek amaç edinerek totaliter iktidara hizmet eder. “Totaliter ülkelerde bu disiplinler, halkın zihnini yönlendirmek için yöneticilerin kullandıkları resmi mitleri üreten verimli fabrikalar haline dönüşmüştür. Bu alanlarda politik amaç taşımayan gerçeklerin araştırılmasına izin verilmez. Hangi doktrinlerin öğretileceğine veya yayınlanacağına otoriteler karar verirler.... (Totaliter ülkelerde) Gerçek bir inanç ifadesi olmaktan çıkarılmış, ancak otorite tarafından vazedilen organize edilmiş bir güç biriminin menfaatine olduğuna inanılan ve onun isteklerine göre değiştirilebilen bir kavram haline dönüştürülmüştür” (Hayek, 1999:212). Totaliter sistemde devletin resmi ideolojisi, eğitici ve öğretici kimliğiyle tüm topluma yayılır. Bilimin siyasal iktidar ile yaptığı bu ittifak sonucu siyasal iktidar bilgiye bir mutlaklık kazandırır. Bu mutlaklık aynı zamanda bilginin kutsallaştırılması anlamına gelir. Siyasal iktidarın bilgiyi kontrolü ile oluşan ideoloji de bu bağlamda kutsallığı ve mutlaklığından dolayı eleştirilemezliğe yüceltilir. Bu karşılıklı kutsamalar ile toplumsal itaat alanı zihinsel olarak da kontrol altına alınmış olur. Bilim, siyasal iktidarın kontrolünde tüm eski kutsallıklardan boşaltılan alanları doldurarak iktidarın en önemli aracı haline dönüşür. Bu durum bilimin dinselleştirilmesidir. Bu dinselleştirme, modernizmin ürettiği seküler bir mitoloji olarak siyasal iktidarın meşrulaştırılmasının bir aracıdır. Bu aracın mutlaklığı, kutsallığı ve ‘gerçekliği’ nedeniyle insanın ve toplumun düzenlenmesinde Jakobenizm meşruiyet bulur. Çünkü bu durum mutlaklığın, kutsallığın ve ‘gerçekliğin’ sahibi olan iktidara bunlardan yoksun olan, karanlıkta olan toplumun aydınlatılması misyonunun meşruiyet ölçütüdür. Aydınlatıcı iktidar, bilgi ve resmi ideoloji birleşerek jakoben toplumsal düzenleme gerçekleştirilir.
Bürokrasi, totalitarizmin kurumsallaştığı bir siyasal iktidar alanıdır. Bürokrasi, modern devletle birlikte siyasal iktidarın toplumsal itaat alanını belirlediği, düzenlediği ve kontrol ettiği bir araç olarak ortaya çıkmıştır. Bürokrasi ile geleneksel veya kişisel olan iktidarın meşruiyet nosyonu, normatif ve kurumsal bir niteliğe evrimleşmiştir. Weber’e göre bu araç, ‘toplu eylemi’ rasyonel düzenlilik kazanmış ‘toplumsal eyleme’ dönüştürmenin başlıca aracıdır. Bu nedenle, güç ilişkilerini ‘toplumsallaştırmaya’ yarayan bir araç olarak bürokrasi, bu aygıtı denetleyenler için birinci derecede önemli bir iktidar aracı olagelmiştir (Weber, 1993:207). Bu araç sayesinde siyasal iktidarın sahiplerinin efendilik ayrıcalıkları devam ederken toplumun siyasal iktidara bağlılığı ve bağımlılığı azami dereceye yükseltilmektedir. Çünkü, “iktidarın bürokratizasyonunun tamamlandığı yerlerde neredeyse hiç sarsılmayacak bir iktidar ilişkisi kurulmuş demektir” (Weber, 1993:207). Bu yüzden bürokrasinin özü, siyasal iktidara mutlak sadakattir (Fiedrich-Brzezinski, 1964:173). Bürokrasi, siyasal iktidarın kararlarını sorgusuz yerine getirme memurudur. Ancak böyle bir teşkilatlanma ile, günlük hayatın bütün boyutları sevk ve idare edilebilir (Weber, 1947:335). Yüklə 353,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|