p-n oʻtishning toʻyinish toki deb ham ataladi.
Teskari tok toʻg‘ri tokka nisbatan bir necha darajaga kichik, ya’ni p-n oʻtish
toʻg‘ri yoʻnalishda tokni yaxshi oʻtkazadi, teskari yoʻnalishda esa yomon. Demak,
p-n oʻtish toʻg‘rilovchi harakat bilan xarakterlanadi va uni oʻzgaruvchi tokni
toʻg‘rilashda qoʻllashga imkon beradi.
Eksponensial tashkil etuvchi
e
−kU
qaramay VAX toʻg‘ri shaxobchasidagi qiyalik ortadi. Bu hodisa
I
0 ning
temperaturaga kuchli toʻg‘ri bog‘liqligi bilan tushuntiriladi. Toʻg‘ri kuchlanish
berilganda temperatura ortishi tok ortishiga olib keladi. Amaliyotda p-n oʻtish
VAXga temperaturaning bog‘liqligi
kuchlanishning temperatura koeffisienti
(KTK) deb ataladigan kattalik bilan baholanadi. KTKni aniqlash uchun
temperaturani oʻzgartirib borib, oʻzgarmas tokdagi p-n oʻtish kuchlanishini
oʻzgarishi oʻlchab boriladi. Odatda KTK manfiy ishoraga ega, ya’ni temperatura
ortishi bilan oʻtishdagi kuchlanish kamayadi. Kremniydan yasalgan p-n oʻtish uchun
KTK 3 mV/grad darajani tashkil etadi.
p
n
2.3
-rasm
(1) ifoda ideallashtirilgan p-n oʻtish VAX sini ifodalaydi. Bunday oʻtishda p
va n -sohalarning hajmiy qarshiligi nolga teng va tok oʻtish vaqtida p-n oʻtishda
rekombinasiya jarayoni sodir boʻlmaydi deb hisoblanadi. Real oʻtishda esa baza
qarshiligi oʻnlab Omga teng boʻladi. Shu sababli (1) ifodaga p-n oʻtishdagi va tashqi
kuchlanish
U
0
orasidagi farqni hisobga oluvchi oʻzgartirish kiritiladi.
