Conceptual Framework
8
©
IFRS Foundation
çalışmalıdır ki, o, maksimum sayda əsas istifadəçilərin ehtiyaclarını ödəsin. Lakin, ümumi məlumat
ehtiyacları üzrə fikirini cəmləmək, hesabat verən müəssisələri, daha çox əsas istifadəçilərin xüsusi
nümayəndələri üçün faydalı olan əlavə məlumatın daxil edilməsinə mane olmur.
OB9
Hesabat verən müəssisənin rəhbərliyinə həmçinin müəssisənin maliyyə məlumatı da maraqlıdır. Lakin,
rəhbərlik ehtiyacı olan maliyyə məlumatını daxili olaraq əldə edə bildiyi üçün onun ümumi təyinatlı maliyyə
hesabatlarına etibar etməsinə ehtiyac yoxdur.
OB10
Ümumi təyinatlı maliyyə hesabatları tənzimləyici orqanlar və ictimaiyyətin investor olmayan digər üzvləri,
borc verənlər və digər kreditorlar üçün də faydalı ola bilər. Lakin, bu hesabatlar ilk növbədə həmin digər
qruplar üçün nəzərdə tutulmamışdır.
OB11
Maliyyə hesabatları böyük nisbətlə, dəqiq təsvirlərə deyil, qiymətləndirmələr, mühakimələr və modellərə
əsaslanır. Konseptual Əsaslar bu qiymətləndirmələr, mühakimələr və modellərin əsasını təşkil edən
konsepsiyaları yaradır. Konsepsiyalar, Şuranın və maliyyə hesabatları hazırlayanların nail olmaq üçün
çalışdığı hədəfdir. Bir çox hədəflərdə olduğu kimi, Konseptual Əsasların ideal maliyə hesabatlığına, ən
azından qısa müddət ərzində tam nail olunması gözlənilmir, çünki əməliyyatları və digər hadisələri təhlil
etməyin yeni üsullarını anlamaq, qəbul etmək və həyata keçirmək vaxt alır. Maliyyə hesabatlarının daha da
faydalı olmasının təmin edilməsi lazım olan məqsədin əldə edilməsi üçün əsasdır.
Hesabat verən müəssisənin iqtisadi resursları və həmin
müəssisəyə qarşı olan iddialar, habelə bu resurslar və iddialarda
dəyişikliklər
OB12
Ümumi təyinatlı maliyyə hesabatları hesabat verən müəssisənin maliyyə vəziyyəti haqqında məlumat verir.
Bu məlumat müəssisənin iqtisadi resursları və hesabat verən müəssisəyə qarşı olan iddialardan ibarətdir.
Maliyyə hesabatları həmçinin hesabat verən müəssisənin iqtisadi resurslarını və ona qarşı olan iddiaları
dəyişən əməliyyatların və digər hadisələrin təsiri barədə də məlumat verir. Hər iki növ məlumat müəssisəyə
resursların təqdim edilməsi barədə qərarlar üçün faydalıdır.
İqtisadi resurslar və iddialar
OB13
H
esabat verən müəssisənin iqtisadi resurslarının və ona qarşı olan iddiaların xarakteri və məbləği barədə
məlumat istifadəçilərə hesabat verən müəssisənin maliyyə gücünü və zəif nöqtələrini müəyyən etməyə kömək
edir.
Bu məlumat istifadəçilərə, hesaba verən müəssisənin likvidlik və ödəmə qabiliyyətini, onun əlavə
maliyyələşdirməyə ehtiyacını və bu maliyyələşdirməni əldə etməyə nə dərəcədə nail ola biləcəyini
qiymətləndirməyə kömək edə bilər. Prioritetlər və mövcud iddiaların ödəniş tələbləri barədə məlumat
istifadəçilərə, gələcək pul axınlarının onlar və hesabat verən müəssisəyə qarşı iddialar arasında necə
bölüşdürüləcəyini proqnozlaşdırmağa kömək edir.
OB14
Müxtəlif növ iqtisadi resurlar, istifadəçinin, hesabat verən müəssisənin gələcək pul axınları üzrə
perspektivlərini qiymətləndirməsinə müxtəlif cür təsir edir. Debitor hesabları kimi bəzi gələcək pul axınları
birbaşa olaraq, mövcud iqtisadi resurslardan yaranır. Digər pul axınları, istehsal etmək və mal və ya
xidmətlərin müştərilərlə ticarətini aparmaq üçün bir neçə iqtisadi resursların birləşməsindən yaranır. O pul
axınlarının ayrı-ayrı iqtisadi resurslar (və ya iddialar) üzrə müəyyən edilməsi mümkünsüz olmasına
baxmayaraq, maliyyə hesabatlarının istifadəçilərinin, hesabat verən müəssisənin əməliyyatları üçün mövcud
olan resu
rsların xarakteri və məbləğini bilməyə ehtiyacları vardır.
İqtisadi resurslar və iddialar dəyişikliklər
OB15
Hesabat verən müəssisənin iqtisadi resursları və iddiaları üzrə dəyişikliklər müəssisənin maliyyə fəaliyyəti
(OB17–
OB20 saylı paraqraflara bax) və borc və ya kapital alətlərinin (OB21 saylı paraqrafa bax) buraxılması
kimi digər hadisə və əməliyyatlar nəticəsində yaranır. Hesabat verən müəssisədən gələcək pul axınlarının
perspektivlərini düzgün qiymətləndirmək üçün istifadəçilər bu iki dəyişikliyi fərqləndirməyi bacarmalıdır.
OB16
Hesabat verən müəssisənin maliyyə fəaliyyəti haqqında məlumat istifadəçilərə müəssisənin öz iqtisadi
resursları üzrə qazandığı gəliri anlamağa kömək edir. Müəssisənin qazandığı gəliri barədə məlumat, hesabat
verən müəssisənin resurslarından effektiv və səmərəli istifadə etmək üçün, rəhbərliyin öz vəzifələrini nə
dərəcədə yaxşı icra etməsinin göstəricisidir. Bu gəlirin dəyişkənliyi və komponentləri barədə məlumat da
vacibdir, əsasən də gələcək pul axınlarının qeyri-müəyyənliyini qiymətləndirərkən. Hesabat verən
müəssisənin keçmiş maliyyə fəaliyyəti barədə və rəhbərliyin öz vəzifələrini necə icra etməsi barədə məlumat
adətən müəssisənin öz iqtisadi resursları üzrə gələcək gəlirlərini proqnozlaşdırmaq üçün yararlıdır.
Conceptual Framework
©
IFRS Foundation
9
Hesablama metodu ilə əks olunmuş maliyyə məlumatı
OB17
Hesablama metodu, əməliyyatların və digər hadisələrin və halların hesabat verən müəssisənin iqtisadi
resursları və iddialarına təsirini, hətta yaranan pul daxilolmaları və ödənişlər müxtəlif dövrlərdə baş verdikdə
belə, bu təsirlərin baş verdiyi dövrlərdə göstərir. Bu çox vacibdir, çünki hər hansı dövrdə hesabat verən
müəssisənin resursları və iddiaları və onlarda dəyişikliklər haqqında məlumat müəssisənin keçmiş və gələcək
fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün, yalnız pul vəsaitlərinin daxilolmaları və ödənişləri haqqında məlumata
nisbətən daha yaxşı əsas verir.
OB18
Hesabat verən müəssisənin hansısa dövr ərzində, birbaşa olaraq investorlardan və kreditorlardan (OB21 saylı
paraqrafa bax)
əlavə resursların əldə edilməsindən başqa, iqtisadi resurslar və iddialarda dəyişikliklər
vasitəsilə əks olunmuş maliyyə fəaliyyəti haqqında məlumatı, müəssisənin keçmişdə və gələcəkdə xalis pul
daxilolmalarını təmin etmək qabiliyyətini qiymətləndirməkdə faydalıdır. Bu məlumat müəssisənin mövcud
iqtisadi resurslarını nə dərəcədə yüksəltdiyini və beləliklə onun, birbaşa olaraq investorlardan və
kreditorlardan əlavə resursların əldə edilməsindən başqa, öz əməliyyatları vasitəsilə xalis pul daxilolmalarını
təmin etmək gücünü göstərir.
OB19
Hesabat verən müəssisənin hansısa dövr ərzində maliyyə fəaliyyəti haqqında məlumatı, bazar qiymətləri və
ya faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərin müəssisənin iqtisadi resurslar və iddialarını nə dərəcədə artırıb və ya
azaltmasını və beləliklə müəssisənin xalis pul daxilolmalarını təmin etmək bacarığına təsirini göstərə bilər.
Pul vəsaitlərinin keçmişdəki hərəkəti vasitəsilə göstərilmiş maliyyə fəaliyyəti
OB20
Hesabat verən müəssisənin hansısa dövr ərzindəki pul vəsaitlərinin hərəkəti barədə məlumatı, həmçinin,
istifadəçilərə müəssisənin xalis pul daxilolmalarını təmin etmək bacarığını qiymətləndirməyə kömək edir. O,
borc və onun geri qaytarılması, investorlara pul dividentləri və ya digər pul bölüşdürmələri və müəssisənin
likvidliyinə və ya ödəmə qabiliyyətinə təsir edən digər faktorlar barədə məlumat daxil olmaqla, hesabat verən
müəssisənin pulu necə əldə etməsi və xərcləməsini göstərir. Pul vəsaitlərinin hərəkəti barədə məlumat,
hes
abat verən müəssisənin əməliyyatlarını başa düşmək, onun maliyyəşmə və investisiya üzrə fəaliyyətini
qiymətləndirmək, likvidliyini və ya ödəmə qabiliyyətini qiymətləndirmək üçün və maliyyə fəaliyyəti barədə
digər məlumatları şərh etmək üçün istifadəçilərə kömək edir.
Maliyyə fəaliyyəti nəticəsində
n
yaranmayan iqtisadi resurslar və iddialardakı
dəyişikliklər
OB21
Hesabat verən müəssisənin iqtisadi resursları və iddiaları maliyyə fəaliyyətindən başqa, həmçinin mülkiyyət
üzrə əlavə səhmlərin buraxılışı kimi digər səbəblərə görə də dəyişə bilər. Bu cür dəyişiklik barədə məlumat,
istifadəçilərə, müəssisənin iqtisadi resursları və iddialarının nə üçün dəyişməsi və bu dəyişikliklərin onun
gələcək maliyyə fəaliyyətinə təsirləri barədə bütöv anlayış vermək üçün vacibdir.