Conceptual Framework
©
IFRS Foundation
5
Məqsəd və
status
Bu Konseptual əsaslar kənar istifadəçilər üçün maliyyə hesabatlarının hazırlanması və təqdim olunmasının əsasında
duran konsepsiyaları müəyyən edir. Konseptual əsasların məqsədi aşağıdakılardır:
(a)
G
ələcək Muhasibat Uçotunun Beynəlxalq Standartlarının işlənib hazırlanmasında və mövcud Muhasibat
Uçotunun Beynəlxalq Standartlarının yenidən nəzərdən keçirilməsində Şuraya kömək etmək;
(b)
Mühasibat Uçotunun Beynəlxalq Standartlarının icazə veridyi alternativ mühasibat uçtou metodlarının
sayının azaldılması üzrə əsas yaratmaqla maliyyə hesabatlarının təqdimatı ilə əlaqədar qaydalarda, mühasibat
uçotu standartlarında və prosedurlarda uyğunluğun təmin edilməsində Şuraya kömək etmək;
(c)
milli standartların işlənib hazırlanmasında standartları hazırlayan orqanlara kömək etmək;
(d)
Maliyy
ə Hesabatlarnın Beynəlxalq Standartlarının tətbiq olunmasında və hələ də Maliyyə Hesabatlarnın
Beynəlxalq Standartlarının predmetini təşkil edən mövzularla bağlı maliyyə hesabatlarını tərtib edənlərə
kömək etmək;
(e)
maliyyə hesabatlarının Mühasibat Uçotunun Beynəlxalq Standartlarına uyğun olub-olmaması ilə bağlı
rəylərin hazırlanmasında auditorlara kömək etmək;
(f)
Mühasibat Uçotunun Beynəlxalq Standartlarına uyğun olaraq hazırlanmış maliyyə hesabatlarında olan
məlumatların şərh olunmasında maliyyə hesabatı istifadəçilərinə kömək etmək; və
(g)
MUBSK-
nın fəaliyyətində marağı olan şəxsləri Maliyyə Hesabatlarnın Beynəlxalq Standartlarının işlənib
hazırlanmasına yanaşması barədə informasiya ilə təmin etmək.
Bu Konseptual əsaslar MHBS deyil və buna görə də hər hansı konkret qiymətləndirmə məsələsi və ya məlumat
açıqlanması üzrə standartlar müəyyən etmir. Bu Konseptual Əsaslarda heç nə hər hansı konkret MUBS-ı ləğv etmir.
Şura qəbul edir ki, çox az hallarda Konseptual Əsaslar ilə MHBS-ları arasında ziddiyyət ola bilər. Ziddiyyətin mövcud
olduğu hallarda, MUBS-nın tələbləri Konseptual Əsasların tələbləri üzərində üstünlük təşkil edir. Bununla belə, Şura
tərəfindən gələcək standartların işlənib hazırlanmasında və mövcud standartların yenidən nəzərdən keçirilməsində
Konseptual Əsaslar rəhbər tutulacağına görə Konseptual əsaslar ilə MUBS arasındakı mövcud ziddiyətlər zaman
keçdikcə azalacaq.
Konseptual
Əsaslara İdarə heyətinin onun üzərindəki iş təcrübəsinə əsasən zaman keçdikcə düzəliş ediləcək.
Tətbiq sahəsi
Konseptual Əsaslar aşağıdakı məsələləri əhatə edir:
(a)
maliyyə hesabatlarının məqsədi;
(b)
maliyyə hesabatlarındakı məumatların faydalılığını müəyyən edən keyfiyyət xüsusiyyətləri;
(c)
maliyyə hesabatlarının təşkil olunduğu elementlərin anlayışı, tanınması və qiymətləndirilməsi; və
(d)
kapital və kapitalın saxlanılması üzrə konsepsiyalar.
Conceptual Framework
©
IFRS Foundation
7
Mövzu1:
Ümumi təyinatlı maliyyə hesabatlarının hazırlanmasının
məqsədi
Giriş
OB1
Ümumi təyinatlı maliyyə hesabatlarının hazırlanmasının məqsədi
Konseptual Əsasların təməlini təşkil edir.
Konseptual Əsasların digər aspektləri – hesabat verən müəssisə anlayışı, faydalı maliyyə məlumatının
keyfiyyət xüsusiyyətləri və məhdudiyyətləri, maliyyə hesabatlarının elementləri, tanınma, qiymətləndirmə,
təqdimat və açıqlama – məntiqi olaraq bu məqsəddən irəli gəlir.
Ümumi təyinatlı maliyyə hesabatları
n
ı
n haz
ırlanmasının məqsədi, faydası
və məhdudiyyətləri
OB2
Ümumi təyinatlı maliyyə hesabatlarının
1
hazırlanmasının məqsədi, hesabat verən müəssisə haqqında mövcud
və potensial investorlara, borc verənlərə və digər kreditorlara müəssisəni resurslarla təmin etmək barədə qərar
verməkdə faydalı olan məlumatı təmin etməkdir. Bu qərarlara kapital və ya borc alətlərini almaq, satmaq və
ya saxlamaq və borc və ya digər kredit formalarının verilməsi və ya qaytarılması daxildir.
OB3
Kapital və ya borc alətlərini almaq, satmaq və ya saxlamaq barədə mövcud və potensial investorların qərarları,
onların o alətlərə investisiyadan gözlədikləri gəlirdən asılıdır, məsələn, dividentlər, əsas məbləğ və faiz
ödənişləri və ya bazar qiymətlərinin artımı. Buna oxşar olaraq, borc və ya digər kredit formalarının verilməsi
və ya qaytarılması barədə mövcud və ya potensial borc verənlər və digər kreditorların qərarları əsas məbləğ
və faiz ödənişləri və ya onların gözlədikləri digər gəlirlərdən asılıdır. İnvestorlar, borc verənlər və digər
kreditorların gəlirlərlə bağlı gözləntiləri, onların gələcəkdə müəssisəyə daxil olacaq xalis pul vəsaitlərinin
məbləğinin, vaxtının və qeyri-müəyyənliyinin (perspektivləri) qiymətləndirilməsindən asılıdır. Öz
növbəsində mövcud və potensial investorlar, borc verənlər və digər kreditorların, müəssisəyə daxil olacaq
gələcək xalis pul vəsaitlərinin perspektivlərini qiymətləndirməyə kömək etmək üçün məlumata ehtiyacı
vardır.
OB4
M
üəssisənin gələcəkdə xalis pul vəsaitlərinin daxil olması üzrə perspektivlərini qiymətləndirmək üçün
mövcud və potensial investorların, borc verənlər və digər kreditorların müəssisənin resursları barədə, ona
qarşı iddialar barədə və müəssisənin rəhbərliyi və idarə heyətinin
2
müəssisənin resurslarından istifadə etmək
üçün öz vəzifələrini nə dərəcədə effektiv və səmərəli icra etdikləri barədə məlumata ehtiyacları var. Belə
vəzifələrə müəssisənin resurslarını qiymət və texnoloji dəyişiklik kimi iqtisadi faktorların mənfi təsirindən
qorumaq və müəssisənin müvafiq qanunlara, qaydalara və müqavilə üzrə öhdəliklərə əməl etməsini təmin
etmək daxildir. Rəhbərliyin öz vəzifələrini icra etməsi barədə məlumat həmçinin, rəhbərliyin fəaliyyəti üzrə
səsvermə hüququ olan və ya ona təsir edə bilən mövcud və potensial investorların, borc verənlər və digər
kreditorların qərarları üçün də yararlıdır.
OB5
Bir çox mövcud v
ə potensial investorlar, borc verənlər və digər kreditorlar hesabat verən müəssisələrdən
birbaşa olaraq onları məlumatla təmin etməyi tələb edə bilməzlər və ehtiyacları olan bir çox maliyyə
məlumatları üçün ümumi təyinatlı maliyyə hesabatları ilə kifayətlənməlidirlər. Nəticə etibarilə, onlar ümumi
təyinatlı maliyyə hesabatlarının yönləndirildiyi əsas istifadəçilərdir.
OB6
Bununla belə, ümumi təyinatlı maliyyə hesabatları mövcud və potensial investorlar, borc verənlər və digər
kreditorlara
lazım olan bütün informasiyanı təmin etmir və edə bilmir. Bu istifadəçilər müvafiq məlumatları
digər mənbələrdən, məsələn, ümumi iqtisadi şərtlər və gözləntilər, siyasi hadisələr və siyasi iqlim və sənaye
və müəssisə üzrə baxışlar.
OB7
Ümumi təyinatlı maliyyə hesabatları hesabat verən müəssisənin dəyərini göstərmək üçün tərtib edilmir.
Lakin, onlar
mövcud və potensial investorları, borc verənləri və digər kreditorları hesabat verən müəssisənin
dəyərini qiymətləndirməyə kömək edən məlumatla təmin edir.
OB8
Ayrı-ayrı əsas istifadəçilərin, fərqli və çox güman ki, bir-birinə ziddiyyətli məlumat ehtiyacları və istəkləri
vardır. Maliyyə hesabatı standartlarını inkişaf etdirərkən Şura, elə bir məlumat dəstini təmin etməyə
1
Bu Kons
eptual Əsaslarda,
maliyyə hesabatları və
maliyyə üzrə hesabat vermə dedikdə, əgər xüsusi olaraq başqa cür qeyd
edilməmişdirsə, ümumi təyinatlı maliyyə hesabatları və ümumi məqsədli maliyyə üzrə hesabat vermə başa düşülür.
2
Bu
Kons
eptual Əsaslarda,
rəhbərlik termini, əgər xüsusi olaraq başqa cür qeyd edilməmişdirsə,
müəssisənin rəhbərliyi və
idarəedici orqanına aid edilir.