Maksimkanin vətəndə və digər ölkələrdə
Yüklə 15,14 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maksimka və Efiopiya şahzadəsi qarşılıqlı anlaşmaya nail olurlar
- ТЯРЪЦМЯ ВЯ НЯШРИЙЙАТ-ПОЛИГРАФИЙА МЯРКЯЗИ Аз 1014, Бакы, Рясул Рза кцч., 125 596 21 44; 497 06 25; (055) 715 63 99
105 bir cəsarət əsasən poçt və filateliya ilə əlaqədar olan tarixçələrdə baş verib. – Belaruslu oğlan, mənə de görüm dünyada ən böyük çay hansıdır? – Əlbəttə, Nildir! - Maksimka dərhal cavab verdi.- Uzun müddət hesab edirdilər ki, ən iri çay Amerika Missisipisidir... Lakin artıq iki yüz ildi ki, həqiqət məlum olub. Nilin uzunluğu 6650 kilometrdir. Ondan sonra gəlir Amazonka çayı-6400 kilometr, daha sonra Yantsızı-6300 kilometr...Missuridən başlayan Missisipinin uzunluğu isə 6275 kilometrdir. Düzgün cavab verdiyinə görə oğlan yuxarıya doğru uzanmağa başladı, artıq şahzadə onu yaxşı görürdü. Mekonın Menslikoviç Zerıxun gülməkdən uğundu. – Deməli, sən beləymişsən! Cəsur və sözəbaxmayan filatelist və Belarusdan gəlmiş səyyah!.. Nilin nəhəngliyini və uzunluğunu bilmək ziyalı olmağın əlamətini göstərir. Bir çox avropalılar, bu sakit çaya şübhəylə yanaşırlar, lakin onlar elə bu çayın sularında həyatlarını itiriblər... Yaxşı, növbəti sualı verirəm: De görüm o hansı quşdur ki, tikanlı küsdüm ağacında yuva qurur? Sənə hətta bir qədər kömək də edə bilərəm... Maksimka sağ əlini qaldırb etiraz elədi: – Lazım deyil... Şimal-Şərqi Afrikada küsdüm ağacının üstündə yuva quran quşun adı Nil Qazıdır. Quşu həm də belə çağırırlar: Misir Qazı. Amma qeyd etmək istəyirəm ki, buna təəccüblənmək də lazım deyil. Bu quş həmin ağacın budaqlarından yuva düzəltsə də, yuvanın içinə özü üçün napnazik çöplər və otlar döşəyir. Mekonın Menslikoviç Zerıxun bu cəsur səyyahı diqqətlə süzdü və gördü ki, oğlan onun gözləri önündəcə böyüyür, ehtiram əlməti olaraq azca gülümsədi, dedi: 106 – Maksimka, sən yavaş-yavaş mənim xoşuma gəlirsən. Və ürəkdən istəyirəm ki, sən imtahan suallarının hamısına cavab verib udasan. Onsuz da sənsiz biz əsl həqiqəti üzə çıxara bilməyəcəyik. Lakin asan suallar da olmayacaq. Başqa cür alınmayacaq. Bilərəkdən asan sual vermək, razılaş ki, düzgün deyil. Bir yalan o biri yalanı doğurur... Buna görə də asan suallar dalınca qaçmıram. Yaxşı, de görüm, bilirsənmi ki, bir zamanlar belə bir dövlət vardı-Xəlifət?.. – Əlbəttə, bilir... – Bu dövlət Qərbi Asiya, Şimali Afrika və Cənub- qərbi Avropada ərəb istilasından sonra yarandı. Bizim eranın 750-ci ilinə qədər ölkədə yollar şəbəkəsi vardı, bu yollarla səyyahlar və xəbərçilər hərəkət edərdilər. Onlar piyada, dəvə, qatır, at belində məktub və poçtanı müxtəlif ünvanlara daşıyardılar. Bağdadın əsasını qoyan Xəlifə Mənsur bu sözləri təkrar eləməyi xoşlayarmış: "Mənim taxt-tacım dörd sütun üstündə durub, hakimiyyətim isə dörd nəfərin çiynindədir..." Və o, dörd nəfərin adını çəkir- nöqsansız qazının, çevik polis rəisinin, işgüzar maliyyə nazirinin və bir də...Bax o dördüncüsü kim idi? – Əlbəttə, rabitə naziri! Dövləti yaxşı idarə eləmək üçün Xəlifəyə informasiya lazım idi. Məlumatları isə nəhəng məmləkətin xəbərçiləri müxtəlif yerlərdən gətirirdilər. Etibarlı rabitə və poçt xidməti olmasa ölkəni idarə eləmək mümkün deyil... Cavabdan dərhal sonra Maksimka böyüdü. Doğrudur, indi o, Şahzadənin yarısı boydaydı. Nədənsə nənəsinin xoşladığı bir atalar məsəli yadına düşdü:"Elm ağlın açarıdır". Nənəsi həm də deyərdi ki, "elmsiz adam qolsuz adama bənzəyir". Bilik hər zaman kara gəlir, ən mürəkkəb vəziyyətlərdə belə adamı xilas edə bilir. 107 Maksimka sevindi; o, demək olar ki, əvvəlki vəziyyətinə qayıtdı. Həmin köynək, həmin şalvar idi əynindəki. Hətta krossovkaları da bir balaca toza batmışdı. Elə bil heç uzun və çətin yol gəlməyib. Lakin onu hələ bir sınaq da gözləyirdi. Mekonın Menslikoviç Zerıxun dördüncü, sonuncu sualı verdi: – Əziz Maksim, əgər bu suala da düzgün cavab versən, biz bərabər səviyyədə danışacağıq... Bu dəfə lap asan sual verəcəyəm. Çünki sən özün onu qazandın. Xahiş edirəm, de görüm, Efiopiyada birinci Olimpiya markası hansı ildə buraxılıb?-Efiopiya şahzadəsi yenə güldü. O, Maksimkanın ümumi filatelist maraqları ilə tanış idi. Onun Minskili yaşıdı onun özü kimi flora və faunaya dair markalar toplayırdı. Doğrudur, Şahzadə bir şeyi də bilirdi: öz kral atası kimi Maksimkanın atası da idmana dair markalara aludə olmuşdu. – Efiopiyada ilk olimpiya markası yüz əlli il bundan qabaq, 1961-ci ildə buraxılıb, – deyə oğlan cəsarətlə bildirdi.-Yeri gəlmişkən, bu marka mənim atamın kolleksiyasında var. O zaman Efiopiya idmançılarının nailiyyətləri bir o qədər çox deyildi. Lakin Romada (1960- cı ildə) və Tokioda sizin həmvətəniniz marafon yarışlarında qızıl medal almışdı... – Hə, sən Abeb Bikilu barədə danışırsan. Bundan başqa bu idmançının anadan olmasının yüz illiyi münasibətilə Ades-Abebanın mərkəzində qızıldan abidə ucaldılıb. İndi bir çox idman növlərinə görə Efiopiyalılara bərabər idmançılar yoxdu. Gələn il Belarusda keçiriləcək yelkənli qayıq yarışlarında da iştirak edəcəyik, məncə bu yarışlar Ptiç çayında olacaq, – deyə Şahzadə əlini Maksimkaya uzatdı. Oğlan artıq onunla bərabər boydaydı. 108 Görünür, şahzadə oğlanın əlini sıxıb bu bərabərliyi qəbul elədi. Bilici Babanın söylədikləri Nil Qazı (quşa həm də Misir Qazı deyilir) səhralıq və meşəliklərdən savayı Afrikada da geniş yayılıb. Onun əsas məskəni Nil vadiləri və Saharanın cənub səhralıqlarıdır. Qazlar əsasən yerdə yaşayırlar, lakin bəzən istirahət və özlərini qorumaq üçün ağacları və ya damları seçirlər. Nil Qazları yaxşı üzürlər. Ağır-ağır uçurlar. Onlar ağacların hətta dəlmə-deşiklərində də yuva qura bilirlər. Qədim misirlilər qazları müqəddəs quşlar adlandırırdılar. Abeba Bikilu (1932-1973) – Efiopiya marafonçusudur. 1960 və 1964-cü illərdə Roma və Tokioda Olimpiya çempionu olub. Tarixdə ilk dəfə iki dəfə marafon yarışlarında olimpiya çempionu adına layiq görülüb. Romada məsafəni ayaqyalın qaçıb. Qələbədən sonra deyib:"Mən istəyirdim bütün dünya bilsin ki, mənim ölkəm – Efiopiya qətiyyəti və qəhrəmanlığı hesabına qalib gəldi". 1968-ci il yarışlarında ayağından aldığı zədəyə görə qaçış meydançasının 17-ci kilometrliyində yarışı dayandırıb. O zaman qalib onun həmyerlisi Mamo Volda oldu. 1969-cu ildə Abeba avtomobil qəzasına düşür və əlil olur. Bundan sonra oxatmayla məşğul olur. 1971-ci ildə dünya əlillərinin yarışlarında iştirak edir. O, 25 oktyabr 1973- cü ildə vəfat edir. İdmançını son mənzilə 75 000 adam yola saldı. Efiopiya qəhrəmanının ölümünə görə imperator 1 Hayle Selasie ölkədə matəm elan eləmişdi. 109 Maksimka və Efiopiya şahzadəsi qarşılıqlı anlaşmaya nail olurlar Belarusdan olan səyyah Qara Leylək barədə əfsanə danışır. Mekonın Menslikoviç Zerıxun təsirli hekayətdən sarsılır. Puxoviçdə Quş Dostluğu muzeyi. erıxun Mekonın Menslikoviç öz Belarus dostunun əlini uzun müddət sıxdı. Hər şeydən aydın görünürdü ki, uzaq ölkədən gəlmiş səyyah onun xoşuna gəlmişdi. Şahzadə həyəcanla bildirirdi ki, əsl dost tapmaq və dost olmaq çox vacib məsələdir. Maksimka isə Belarus atalar məsəlini yadına saldı: "Dostsuz insan odunsuz ocaq qalamaq kimidir"... – Əziz Mekonın Menslikoviç Zerıxun, mən sənə dəhşətli bir tarixçə danışmaq istəyirəm. Bu hadisə qədim zamanlarda bizim ölkədə baş verib, – deyə Maksimka Qara Leylək barədə söhbətin üstünə gəldi. – Əziz dost, sənə diqqətlə qulaq asıram, buyur. – Bizim Belarusda bir mif var, onu nəsildən nəslə ötürürlər... Bir zamanlar Qara Leylək ağ olub. O da o biri yaxşı dostları kimi insanlarla bir yerdə yaşayarmış. Çox sadə, hər şeyə inanan bir quş imiş, insanın xeyirxahlığına və səmimiyyətinə xeyirxahlıq və səmimiyyətlə cavab verərmiş. Günlərin birində leyləyin qırıltısı bir zalım adama xoş gəlmir və o, quşun yuvasını dağıdır. Bütün leylək balalarını yerə tullayır, onlar da ölürlər... Belə qəfil müsibəti görüb leyləklər kəndi tərk edirlər, uçub gedirlər qalın meşələrə ki, orda özlərinə sığınacaq tapsınlar. Hündür bir palıd ağacında özlərinə yer eləyirlər. 110 Adamlardan mümkün qədər uzaq olmaq istəyirlər. Nəhayət, yeni nəsil-ətçəbalalar doğulur. Onlar da ağ olurlar. Ana-Leylək öz balalarına zalım insanın onların başına gətirdiyi müsibəti nəql edir, bundan sonra bütün bala quşlar matəm libasına bürünürlər- qanadları qaralır. O vaxtdan Qara Leyləklər yalnız meşələrdə yaşayırlar. Bizim Belarusda isə insanlar mümkün qədər onlara kömək etməyə çalışırlar. Çalışırlar ki, heç olmasa bir qədər o zalım adamın əməllərini dualarla unutdursunlar. O vaxtdan Qara Leyləkləri meşə rahibləri adlandırırlar... Bax, əziz Mekonın, mən sənə bunu söyləmək istəyirdim. Efiopiya şahzadəsi kürsüsündən durdu, Maksimkaya yaxınlaşdı, onun çiyinlarındən yapışıb qucaqladı. – Dostum, mən sənə inanıram. Bağışla ki, səni Qara Leyləkdən ötrü narahat olmağa vadar elədim. Biz yalnız şad olarıq ki, bütün qış aylarında Qara Leyləyi və onun doğma qohumlarını burda saxlayaq. – Sənin bu qərarına Şura etiraz etməz ki? – Maksim, mən təkcə əmr eləməyəcəm, həm də sənin mənə danışdığın əfsanəni hamıya danışacağam. Bizim insanlar çox həssasdılar, onlar özgə dərdinə şərik olurlar... İndi isə mən bura bütün Afriklada ən nüfuzlu və böyük sayılan İnternet-qəzetin redaktorunu çağıracam. O bizim görüşümüz barədə reportaj hazırlayar. Və iki-üç saatdan sonra bütün Efiopiya, dünya və ən müxtəlif saytlar da bilər ki, Belarus quşu Qara Leylək və onun bütün qohum-əqrabası bizim ən əziz qonaqlarımızdır... Efiopiyada hər zaman onları çox mehriban qarşılayacaqlar... Maksimka üstündə Qara Leyləyin təsviri olan açıqcaya əliylə toxundu. Və birdən şahzadədən xahiş elədi: 111 – Mekonın, xahiş edirəm icazə ver açıqcanı geri götürüm. Onu üstünə yapışdırılmış markayla birlikdə Quş Dostluğu muzeyinə verəcəm; o muzey artıq yarım əsrdir ki, mənim baba və ulu babalarımın vətənində işləyir. Orada, qədim Puxoviç kəndində leyləklərə xüsusi ehtiram var. Küçələrdən birinin adı da belə adlanır: Quşlar küçəsi. Leylək yuvalarını siz hər həyətdə ağaclarda görə bilərsiniz. Həmin küçə isə muzey malikanəsi ilə başa çatır. Orada ikimərtəbəli ağac-sarayda çoxlu kol və ağac da var. Palıd xiyabanı da var. Quşlar Muzeyində hamıya yer var. Sığırçınlar sığırçın yuvalarında yaşayırlar. Palıd ağaclarının bir çoxunda ağacdələnlər özlərinə yuva qurublar, başqa quşların da yuvalarını görmək olur. Gecələr muzey malikanəsini qoca bayquş qoruyur. – Maksimka, sən məni qonaq dəvət edə bilərsənmi?... Açıqcaya gəlincə isə, onu sənə dərhal qaytararam, qoy bizim baş arxiv işçiləri onun surətini çıxarsınlar, sonra dərhal qaytararam... Gənc səyyahın üzündə sanki xoşbəxt bir təbəssüm oynamaq istəyirdi, axı əsas missiya yerinə yetirilmişdi. Lakin oğlanın yadına düşdü ki, o, hələ yenə də gözləməlidir; yenə kimsə onu imtahana çəkməli, filateliya və təbiətşünaslıq sahəsində biliklərini yoxlamalıdır. Əks halda, o, evə qayıda bilməzdi. Yaxşı tutaq ki, imtahan verməlidir; axı yeni açıqca da lazımdır! Poçtovikin ona təklif etdiyi həmin o sehirli açıqcadan tapılacaqmı görəsən?.. – Əziz Mekonın, mən şəxsən böyük məmnuniyyətlə səni Puxoviçə və Minskə dəvət edirəm, əlbəttə, belə yüksək çinli şəxsə bu dəvət caizdirsə... Yaxşı olar ki, bizə yazda gələsən. Biz təkcə Muzeydəki quşlarla yox, həm də Beryozin qoruğu və digər qoruqlarla da tanış olarıq. 112 Amma indi məni narahat edən bir problem var: bilmirəm Belarusa necə qayıdım... – Dostum, bu ki problem deyil. Güman edirəm ki, sənin bizim kral "marabu"muz (təyyarənin adını füsunkar Afrika leyləyinin adıyla qarışıq salma!) – "Boeing 1787 Dreamliner"dən daha çox xoşuna gələcək. Amma qoy atama zəng vurum, öyrənim görüm bu gün ona təyyarə lazım olmayacaq ki... Maksimka şahzadəyə mane olmasın deyə kənara çəkildi. Bir neçə dəqiqədən sonra şahzadə atasıyla danışıb qurtardı. Görünür, onların danışıqları müsbət sonluqla bitmişdi, əks halda, Maksimkanın təzə dostu beləcə məmnunluqla gülümsəməzdi. Bəli, kral öz şəxsi təyyarəsindən istifadə etməyə razılıq vermişdi. Həm də gənc səyyaha "yaxşı yol" arzulamışdı, söz vermişdi ki, özü də Belarusa mütləq gələcək... ...Bir saatdan sonra Maksimka artıq Adis-Abeba hava limanında idi. Ondan olsaydı kral laynerinə daha tez minərdi, lakin şahzadə onunla nahar etmək istədi, ona Efiopiyanın hansısa xüsusi milli yeməklərini təklif etdi, o da razılaşdı... Göydə olarkən Maksimka Mekonın Menslikoviç Zerıxunun ona hədiyyə etdiyi yeni markalara baxırdı... Hər markanın üstündəki miniatür adama yeni nəsə deyir, gənc filatelist üçün yeni bir dünya açırdı. Bilici Babanın söylədikləri Bəşər övladının quşlara göstərdiyi belə bir diqqəti nəzərə alsaq, düşünmək olar ki, onlara ucaldılan abidələr də, tikilən muzeylər də kifayət qədərdir. Lakin belə muzeylər çox azdır. Sankt-Peterburqda "Minda" ekzotik quşlar muzeyi var. Rusiyanın Vladimir vilayətinin əfsanəvi "Meşera" Milli Parkında "Quşlar aləmi" adlı təbiət 113 muzeyi var. Almaniyanın Nürnberq şəhərində göyərçinlər muzeyi var. Rusiyanın Altay vilayətində Quseletevo kəndində qazlara aid muzey var. Rusiyanın Saxalin adasında Saxalinsk vilayətinin balaca Aleksandrovsk şəhərciyində quşlar muzeyi fəaliyyət göstərir. (Yeri gəlmişkən, Saxalinsk vilayətində 360 növdə quş yaşayır). Yolunuz düşsə, bir muzeyə də baş çəkin- bu, Rusiyanın Kaluqa vilayətindəki quşlar muzeyidir. 114 Kitabın içindəkilər Ön söz əvəzi ............................................................................................... 3 Maksimkanın Vətəndə və digər ölkələrdə sərgüzəştləri. Oxu cuya ....................................................................... 7 Yelski panlarının bulağı ..................................................................... 11 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 13 Bütün ölkə idmançını axtarır ........................................................... 14 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 16 Kuba filatelistlərinin gözlənilməz diqqəti .................................. 17 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 20 Atanın məsləhəti ................................................................................... 22 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 25 Zamanla səyahət ................................................................................... 26 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 28 Lekarla tanışlıq ...................................................................................... 29 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 34 Çıxış yolunu Kuba professoru göstərir ........................................ 36 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 40 Ptiç çayı xilas edilir .............................................................................. 41 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 46 Palıd qozası meşə sakinlərinə necə ev qurdu ........................... 47 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 52 Maksimka Latın Amerikasını... kəşf edir ..................................... 55 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 60 Qara Ağacdələnlə görüş ..................................................................... 62 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 67 115 Professor Rodriqesə məktub ........................................................... 69 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 71 Qara Ağacdələnin qərarı .................................................................... 73 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 75 Poçt markalarının səyahəti .............................................................. 76 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 79 Gözlənilməz münaqişə ....................................................................... 80 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 85 Köməyə Poçtovik gəlir........................................................................ 86 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 92 Poçt kartoçkasının üstündə səyahət başlanır ........................... 94 Bilici Babanın söylədikləri ................................................................ 97 *** ................................................................................................................ 99 Bilici Babanın söylədikləri ............................................................. 101 Şahzadənin Maksimlə tanış olması ............................................ 103 Bilici Babanın söylədikləri ............................................................. 108 Maksimka və Efiopiya şahzadəsi qarşılıqlı anlaşmaya nail olurlar ..................................................................... 109 Bilici Babanın söylədikləri ............................................................. 112 116 Kompüter səhifələnməsi və üz qabığının işlənməsi – Mətanət QARAXANLI Kitab «Mütərcim» Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzində səhifələnmiş və çap olunmuşdur. Çapa imzalanıb: 21.09.2014. Format: 84x108 1/21. Qarnitur: Times. Həcmi: 7,5 ç.v. Tiraj: 500. Sifariş № xx. Qiyməti müqavilə ilə. ТЯРЪЦМЯ ВЯ НЯШРИЙЙАТ-ПОЛИГРАФИЙА МЯРКЯЗИ Аз 1014, Бакы, Рясул Рза кцч., 125 596 21 44; 497 06 25; (055) 715 63 99 e-mail: mutarjim@mail.ru www.mutercim.az Yüklə 15,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|