Magistratura məRKƏzi əlyazması hüququnda
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
8 dəniz», «Abşeron» Lukoil Rusiya 1994- 2004 D-22, «Şahdəniz», «Qarabağ» 0,6 İTOCHU Oil Yaponiya 1996-
2004 «Əşrəfi/Dan-Ulduzu», «Azeri-Çiraq-Günəşli», «Atəşqah», BTC Co
0,54 Devon Energy ABŞ ABŞ 1993-
2004 «Azeri-Çıraq-Günəşli», «Qarabağ» 0,6 Delta Oil Səudiyyə Ərəbistanı 1994-
2004 «Azeri-Çıraq-Günəşli», «Əşrəfi/Dan-Ulduzu» 0,185 Amerada HESS ABŞ 1994-
2004 «Azeri-Çıraq-Günəşli», BTC Co 0,191 Agip İtaliya 1995- 2004 «Şahdəniz», «Qarabağ», «Kürdaşı», BTC Co 0,42 İnpex Yaponiya «Azeri-Çıraq-Günəşli», «Atəşgah», BTC Co 1,2 Japex Yaponiya «Atəşgah» 0,095 Unocal ABŞ 1994-
2004 «Azeri-Çıraq-Günəşli», «Əşrəfi/Dan-Ulduzu», BTC Co 1,3 CNPC Çin Çin
«Cənubi-Qərbi Qobustan», «Kürsəngi/Qarabağlı» 0,08 OİEC İran 1995-
2005 «Şahdəniz», «Lənkəran/Talış dəniz» 0,35 Alberta Energy Kanada 1998-
2005 «Alov» 0,01 RD/Shell 1999-
«İnam» 0,046 9 2005 Wintershall Almaniya 1997- 2001 «Lənkəran/Talış dəniz» 0,023 Repsol İspaniya 1998-
2001 «Kürdaşı» 0,009 MitsuiOil Yaponiya 1998-
2001 «Kurdaşı» 0,025 Teikoku Yaponiya 1999-
2003 «Ateşgah» 0,032 Nations Energy Kanada/ Böyük Britaniya 2000- 2005 «Kəlaməddin və Mişovdaq», «Padar» 0,16 Sheng Li Çin 2003-
2005 «Pirsaat» 0,003 ConocoPhillips ABŞ 2000- 2005 BTC Co,
«Zəfər/Məşəl» 0,25 Commonwealth Oil&Gaz Kanada/Böyük Britaniya 1998- 2005 «Cənub-Qərbi Qobustan» 0,014 Middle
East Petrol Farm Birləşmiş Ərəb
Əmirlikləri 2003-
2005 «Pirsaat» 0,002
1997-2006-cı illərdə ABƏŞ Azəri-Çıraq-Günəşli yataqlarından ilkin neft hasilatı mərhələsində 9 mlrd. ABŞ dollarına yaxın vəsait xərclənmişdir. Yalnız Azəri yatağı üzrə I mlrd. ABŞ dollardan çox investisiya qoyulmuşdur. Azəri- Çıraq-Günəşli tam üç faza üzrə istismarı nəticəsində neft hasilatı 2009-cu ildə maksimum həddə çatdırılmışdır. Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda 1999-cu ildə nəhəng Şahdəniz qaz kondensat yatağının kəşf
olunması dənizdə
neft kəşfiyyatı işlərinin
10 intensivləşməsinə təkan vermişdir. Şahdəniz yatağı Bakıdan 70 km aralıda, cənub- şərqdə yerləşir. Uzunluğu 30 km və eni 12 km olan bu yataq suyun 100-500 metr dərinliklərdə yerləşir. Şahdənizlə yanaşı, dənizdəki digər perspektivli Ümid və s. qaz yataqlarının mövcudluğu yaxın gələcəkdə qaz hasilatının artmasına zəmin yaradır. Neft tullantıları bir tərəfdən torpaqları çirkləndirmiş, digər tərəfdən isə sahilboyu dənizin dibi, xüsusən Bakı buxtası ekoloji baxımdan çox gərgin zonaya çevrilmişdir. Neftlə çirklənmiş torpaqların əsas hissəsi Abşeron yarımadasındadır. Belə torpaqlar xüsusən Balaxanı, Binəqədi, Suraxanı, Bibiheybət və digər yataqların yerləşdiyi ərazilərdə daha çoxdur. Ümumiyyətlə, burada çirklənmiş torpaqların sahəsi 10 min hektardan da artıqdır. Neftlə çirklənmiş torpaqların qalınlığı yerlərdə 5-20 metrə çatır. Neft mədənlərinin sahəsi eyni zamanda dəmir-beton məmulatları tullantıları ilə də yararsız vəziyyətə düşmüşdür. Odur ki, bu ərazilər həm tullantılardan təmizlənməlidir, həm də neftlə çirklənmiş torpaqlar rekultivasiya olunmalıdır. Bu istiqamətdə bəzi tədbirlər görülür, lakin lazımi nəticələr hələ yoxdur. Qazaxıstanın dənizdəki neft yataqlarından ilk öncə istifadəyə veriləcək Kaşaganın mənimsənilməsi üçün yaxın 14 il ərzində təxminən 20 mlrd. ABŞ dolları sərmayə qoyulmuşdur. Qazaxıstanın dəniz hissəsində yüzdən çox perspektivli strukturlardan Kurmanqazı və dənizdə Rusiya ilə həmsərhəd bölgədə yerləşən Xvalınskoye və Sentralnoye yataqlarının birgə istifadə edilməsi qərara alınıb. Azərbaycanın sahil ərazilərində olduğu kimi, Qazaxıstanın Xəzər sahili bölgəsində də 100 ildən artıqdır neft-qaz hasilatı aparılır. Bu müddət ərzində ətraf mühitdə kifayət qədər dəyişikliklər baş vermişdir. Neft hasilatını nəyin bahasına olursa olsun artırmaq üçün ekoloji tələbələrə cavab verməyən layihələr belə həyata keçirilmiş və bunun nəticəsində neft mədənləri ərazilərində dəhşətli həcmdə neft tullantıları yığılıb qalmışdır. Torpaqların çirklənməsi ilə yanaşı, hava da çirklənir. Neftlə çıxan qaz bir çox hallarda qeyri-əsas xammal kimi yerindəcə yandırılır. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|