XƏYALIN DİGƏR ADI: MADDƏ
106
Böyük şirkətin sahibi-evləri, son markalı avtomobilləri, qarşısında əyilən, ona hörmət
edən işçiləri olan insan əslində sahib olduğu hər şeyi beyninin içində bir görüntü kimi
görür. Sahib olduğu etibarı da beynində meydana gəlir. Çox ciddi və vacib olduğunu
düşündüyü, zamanının böyük hissəsini ayırdığı işi, iş yoldaşları ilə keçirdiyi iclaslar,
aldığı qərarlar da beynində meydana gələn görüntülərdir.
Maddənin Həqiqəti Niyə Əhəmiyyətli Bir Mövzudur?
107
Eyni insan pulunu böyük həvəslə saydıqda əslində beynindəki pulları sayır. Qürurla və özünü
göstərərək yaxta ilə gəzərkən özünü göstərdiyi insanların, yaxtasının və gördüyü mənzərənin
beynində əmələ gələn görüntülər olduğunu anlaya bilməz. Ona bu həqiqət izah edildikdə isə
sahib olduğu bütün var-dövlətini və etibarını itirməmək üçün bu həqiqətə möhkəm etiraz edər.
Əslində isə eyni şəxs yuxusunda da bunların həqiqi olduğundan əsla şübhələnməz. Yuxusunda da
ona bunların həqiqi sahibi olmadığı deyilsə, buna etiraz edər. Ancaq oyandıqda hamısının xəyal
olduğunu anlayar.
XƏYALIN DİGƏR ADI: MADDƏ
108
insan bir andaca əlindəki hər şeyin əslində bir kölgə varlıq olduğunun fərqinə
varır. Bütün bunlar onu yaradan Allahın ona göstərdiyi görüntülərdir. Allah
onu sınamaq üçün ona bütün bunlara sahib olduğunu zənn edəcəyi bir
görüntü, bir həyat yaratmışdır. O da ona bunları verənin, bu görüntülərlə
nemətləndirib zəngin edənin Allah olduğunu unudaraq bunlarla azğınlaşmış,
təkəbbür göstərmiş, insanlara “lovğalanaraq” onları aşağı, özünü isə üstün
görmüşdür. Deməli, həyatı boyu bir xəyal üçün, yuxu kimi bir aləm üçün boş
yerə həvəslənmişdir. Amma bir gün bu xəyalların içinə düşdüyü, onlarla vaxtını
keçirdiyi gündə bunların heç birinin mütləq varlığı olmadığını, sadəcə Allahın
var olduğunu anlamışdır.
Dünya həyatı boyu bu həqiqəti qəbul etməkdən qaçanlara, görməməzliyə
vuranlara Allah bir ayəsində belə diqqət çəkir:
O, öz yanında ancaq Allahın cəzasını tapar. (Allah da) onun cəzasını
(layiqincə) verər. Allah tezliklə haqq-hesab çəkəndir. (Nur surəsi, 39)
Ayədən göründüyü kimi, Allah inkar edənlərin etdikləri işləri illüziyaya,
xəyala bənzədir. O insanlar bu xəyallara bağlanaraq onlardan kömək gözlədikdə
bunların gerçək olmadığını, tək gerçək və mütləq olanın Allah olduğunu
anlayırlar. İnsanların bu həqiqətdən bu qədər qorxmalarının və qəbul etmək
istəməmələrinin səbəblərindən biri budur ki, elə bu misalda bəhs edilən insan
kimi əllərindəki bütün sərvətlərinin, etibarlarının, var-dövlətlərinin bir andaca
gedəcəyini anlayırlar. Burada bir cəhətə diqqətinizi çəkmək istəyirik: burada
bəhs edilənlərdə “insanın malik olduğu hər şey ölümü ilə birlikdə arxada qalacaq
və ona heç bir mənfəət verməyəcək” -deyilir. Burada “insanın malik olduğu
hər şey xəyaldır” -deyilir. Bütün həyatı boyu göstərdiyi həvəsin, özünü üzərək,
çətinliklə, insanların xətrinə dəyib onları əzməyə çalışaraq əldə etdiklərinin
xəyal olduğunu gördükdə boş yerə aldandığını anlayır. Qafil insanların bu
cür aldanaraq yaşamaları Quranda bir çox ayədə insanlara bildirilir. Allah bir
ayəsində insanların var-dövlət həvəsini və hər şeyə malik olmaq istəklərini belə
bildirir:
Qadınlar, uşaqlar, qızıl-gümüş yığınları, yaxşı cins atlar, mal-qara
və əkin yerləri kimi nəfsin istədiyi və arzuladığı şeylər insanlara gözəl
göstərilmişdir. Bunlar dünya həyatının keçici zövqüdür, gözəl dönüş yeri isə
Allah yanındadır. (Ali-İmran surəsi, 14)
Başqa bir ayədə isə Allah dünya həyatının oyun-əyləncə və aldanma
olduğunu belə xəbər verir:
Maddənin Həqiqəti Niyə Əhəmiyyətli Bir Mövzudur?
109
XƏYALLARLA BAŞQALARINA LOVĞALANDIĞINI
ANLAMAYAN İNSANIN VƏZİYYƏTİ
Bahalı avtomobili ilə ətrafındakı
insanlara lovğalanan varlı insan əslində
beynində əmələ gələn avtomobil
görüntüsü ilə lovğalanır. O anda varlı
adam çox lovğalandığı avtomobilinin
əsli ilə təmasda ola bilmədiyini heç
ağlına da gətirməz. Əslində isə öz
beynində əmələ gələn avtomobil
görüntüsü o anda lovğalandığı
ətrafındakı digər insanların
beyinlərində də ayrı-ayrı əmələ gəlir.
Elə isə əgər orada beş nəfər varsa və
hər birinin beynində də avtomobilin
görüntüsü ayrı-ayrı əmələ gəlirsə:
- Əsl avtomobil haradadır?
-Varlı adamın avtomobili bu beş
avtomobil görüntüsündən hansıdır?
-Varlı adam hansı avtomobil
görüntüsünə sahib çıxacaq və hansı ilə
ətrafındakılara lovğalanacaq?
- Lovğalandığı digər şəxslər də əslində
varlı adamın beynində əmələ gələn
xəyal deyil?
Malik olduqları mal və mülkləri
ilə, evlərilə, avtomobilləri ilə digər
insanlara lovğalananlar əslində
“beyinlərində əmələ gələn xəyallarla
beyinlərində əmələ gələn xəyallara”
lovğalanırlar. Bəzi insanlar bu çox
mühüm həqiqəti heç anlamırlar.
Əlbəttə, bu son dərəcə alçaldıcı
vəziyyətdir. Çünki sahib olduqları
ilə öyünən şəxs nə lovğalanacaq
avtomobilin, nə də insanların əslləri
ilə heç vaxt təmasda ola bilməz.
Dostları ilə paylaş: |
