Kitab Avropa Qonşuluq və Tərəfdaşlıq Aləti Şərq Ölkələri Meşə Sektorunda Hüquq Tətbiqi və İdarəetmə Sisteminin Təkmilləşdirilməsi proqramının ikinci fazası
MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI
Yüklə 1,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
31 MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI II FƏSİL masına səbəb olurdu. Meşə ağaclarının qanunsuz qırılması, mal qaranın otarılması nəticəsində boşalmış sahədə inkişaf edən kolluqlar torpaq eroziyasının qarşısını ala bilmirdi. Bitki örtüyü məhv olan ərazilərdə zəhərli alaq bitkilərinin inkişafı və yarğanların əmələ gəlməsi təbii landşaftın deqradasiyasına səbəb olurdu. Eyni zamanda əsrlər boyu formalaşmış bitki və heyvan növlərindən ibarət bioloji müxtəliflik tükənərək təbiəti yoxsullaşdırırdı. Azərbaycanın görkəmli alimi, akademik Həsən Əliyev ilk dəfə olaraq XX əsrdə meşələrin acınacaqlı vəziyyəti və təbiətin taleyi barədə “Həyəcan təbili” əsərini qələmə aldı. Alimin gənc nəslə ünvanlanan tövsiyələri bü gün də öz aktuallığını itirməmişdir: “Əsas məsələ yeni nəslə ətrafına ağıllı nəzərlə baxmağı öyrətməkdir. Təbiəti duymaq, oxumaq, lazım gələndə bütün “hisslərini səfərbər eləyib” onun keşiyində durmağı bacarmaq psixologiyasını böyüyən nəslə aşılamaq ən yaxşı təbiət dərsidir”. O göstərirdi ki, torpaq, su hava, yaşllıq, canlı aləm və bütün bunlarla insanların təması təbiətin ahəngidir. Ölkəmizin hər bir vətəndaşı təbiətin ahəngini qorumalıdır. Vaxtı ilə Azərbaycanın meşələrlə başdan başa örtüldüyünü qeyd edən alimi meşə örtüyünün sıradan çıxması çox narahat edirdi. O, Avropa ölkələrində meşələrin davamlı istifadəsini misal göstərərək dünyada balta səsini silah səsindən, güllə yarasından da qorxulu hesab edirdi. Akademik Həsən Əliyev öz kitabında ölkəmizin misilsiz sərvəti olan Talış, Zaqatala, Göygöl, Batabat, Kür sahili Tuqay meşələrinin gözəlliyini və zənginliyini xüsusi qeyd edir, bu sərvətin qayğısına qalmağın vacibliyini vurğulayırdı. Vaxtı ilə Azərbaycana qonaq gələn, səyahətçilər və alimlər meşələrimizin gözəlliyinə valeh olaraq onları öz əsərlərində təsvir edirdilər. Dahi alim meşələrimizi balta səsindən, güllə yarasından qorumağı, bu gözəlliyin qədrini bilməyi, “gənc nəsli kiçik yaşlarından meşələrin əsrarəngiz bitki aləmi, quşların, heyvanların həyatı ilə tanış etməyi” tövsiyyə edirdi. O göstərirdi ki, məktəblilər “hər bir çiçəyin, gülün adını, bioloji xüsusiyyətlərini bilməli, kökü kəsilməkdə olan bitkiləri mühafizə etməyi, çoxaltmağı, qayğısına qalmağı, quşları və heyvanları səsindən tanımağı” bacarmalıdırlar. Akademik Həsən Əliyev yazırdı: “Meşəsərvətimiz, vardöv lətimiz, meşəməişətimizin bir hissəsidir. Meşə olan yerdə məhsulu yığışdırmaqla qurtarmaz, xəstəlik olmaz. Yaşıllıq əhatəsində insanı işıqlı fikirlər öz ağuşuna alır, xoş əhvalruhiyyə, qurub yaratmaq eşqi güclənir. Məlum həqiqətdir ki, meşəni Yer kürəsinin bu yaşıl kəmərini bircə an təsəvvür etməsək, deməli, bəşər də yoxdur. Ölçüsüzbiçisiz yaşıllığa hücum insana qarşı yönəlmiş ən 32 II FƏSİL MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI ağır, müharibədir. İnsan ağlı, insan zəhməti bu “müharibəni” dəf etməyə qadirdir”. Dahi alimin bu sözləri hər bir vətəndaş, gənc meşəçi üçün örnək, vətənə, təbiətə böyük məhəbbətin, qayğıkeş münasibətin bariz təcəssümüdür. “Həyəcan təbili”nin səslənməsi bütün ictimaiyyəti, o cümlədən gənclərimizi də meşələrin qorunmasında yaxından iştirak etməyə həvəsləndirdi. XX əsrin 70ci illərində Azərbaycanda gənc təbiətçilər stansiyalarında, orta məktəblərdə yaradılan ilk “Gənc meşəçilər” dəstələri bu hərəkata qoşularaq əməli fəaliyyət göstərirdilər. Körpə balıqların xilas edilməsi, nadir bitkilərin və heyvanların qorunması, yaşıllıqların artırılmasında gənc təbiətçilər həvəslə iştirak edirdilər. Meşənin gənc dostları meşəbəyilərinin yaxın köməkçilərinə çevrilərək meşə ehtiyatlarının qorunmasında səylə çalışırdılar. Hazırda ölkəmizin meşəətrafı rayonlarında məktəb meşəçiliyi yenidən yaradılır. “Gənc meşəçilər” dəstələri xüsusi olaraq ayrılmış meşə sahələrinə nəzarət edir, meşənin qırılmasını, bitki və heyvanat aləminin insan fəaliyyətinin təsirini öyrənirlər. Ölkəmizin bütün bölgələrində meşələrin bərpa olunmasına və yeni meşə zolaqlarının salınmasına xüsusi tələbat vardır. Bu işdə hər birimiz yaxından iştirak etməklə yaşıl sərvətimizi qoruyub artıra bilərik. Meşələrin artırılması bizim və gələcək nəsillərimizin sağlam və firavan həyatının təmin olunması deməkdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Şahbuz rayonu Biçənək kənd orta məktəbində təşkil olunmuş “Gənc meşəçilər” dəstəsi Batabat meşələrinin bioekoloji xüsusiyyətlərini öyrənir. Batabat meşələri növ müxtəlifliyinə görə o qədər də zəngin olmasa da özunəməxsus floraya malikdir. Burada 26 növ ağac, 125 növ kol və yarımkol bitkilərinə təsadüf olunur. Batabat meşələri üçün şərq palıdı, göyrüş, quşarmudu, ağcaqayın, armud ağacları, yemişan, itburnu, böyürtkən və digər kollar səciyyəvidir. Gənc meşəçilər meşələrdə bitkilərin yaruslar üzrə yerləşməsini tədqid edərək bitkilər arasında qarşılıqlı əalaqələri təyin edirlər. Biçənək kənd orta məktəbinin tədristəcrübə sahəsində müxtəlif ərazilərdən toplanmış nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitkilərin toxumla artırılması və əkin materiallarının meşələrin bərpa olunmasında istifadəsi həyata keçirilir. Bu bitkilər üzərində müntəzəm olaraq ekoloji monitorinq və fenoloji müşahidələr aparılır, onların ekoloji xüsusiyyətləri, cücərmə qabiliyyəti, çiçəkləmə və toxumvermə xüsusiyyətləri öyrənilir. Bu məqsədlə yaxınlıqdakı meşənin ərazisindən məhvolma təhlükəsi altında olan bitkilərin toxumları toplanıb, aqrotexniki qaydalara uyğun becərilir. Yüklə 1,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|