K. Bünyadzadə
Yüklə 2,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ġstedad, missiya və cəmiyyət
-18 - qaldırıb, onun kamil formasını nümayiş etdirmək bacarığı, ən qısa ömürdə hikmətli söz demək qüdrəti. Mən orta hesabla hazırda bizim bu gənclərlə eyni yaş- dayam. Əbu Turxan deyir ki, «odun necə yandığını kül yox, sonuncu köz daha yaxşı bilər». Mən də məhz gənclik çağından çıxmaq ərəfəsində gənclik fəlsəfəsindən yazmağa ürək elədim. - 19 - Ġstedad, missiya və cəmiyyət Allahdan üflənən ruhla qara torpağın vəhdətini təşkil edən insan elə yaranışından ziddiyyətlər, mübarizələr içəri- sindədir. Allahın insana verdiyi nemətləri düzgün dəyərlən- dirə bilənlər Allahdan onlara tərəf uzanan ilahi yolun qapı- sından keçib ucalmağa, kamilləşməyə üstünlük verir. Bu nemətləri yalnız dünya gözü ilə görənlər isə elə yerdəcə, bu maddiyyat hüdudlarındaca vurnuxa-vurnuxa «qapılar» açır, sərvətlər toplayır, elmlər öyrənir və heç xəbərləri də olmur ki, qapalı bir dairə boyu durmadan qaçır, amma nə bir pillə ucalır, nə bir zərrə nurlanır, nə də bir mərtəbə kamilləşirlər. Maddiyyatın şirin cazibəsindən qopmaq çətin və əzablı bir prosesdir və illərin, uzun təcrübələrin nəticəsi ola bilər. Maraqlıdır ki, təsəvvüf fəlsəfəsində bu yolçuluğa məhz təfəkküründə, imanında müəyyən mərhələyə çatmış kəslər çıxa bilər: iradəsinin, səbrinin, dünyagörüşünün çata biləcəyi bir çağda. Başqa sözlə desək, gənclik dövrünü yaşayandan sonra. İnsan həyatının müəyyən bir dövründə öz-özündən bu dünyaya nə üçün gəldiyini soruşur. Bu sualı insan təfəkkür səviyyəsindən asılı olaraq uşaqlıq çağında da verə bilər, gəncliyində də, ahıl vaxtında da, …ölüm ayağında da. Bu sualın cavabı da müxtəlif olur və onu verənin təfəkkür -20 - səviyyəsi, həyat tərzi və əxlaqı ilə bilavasitə əlaqəli olur. Kimi cavab üçün valideynlərinə müraciət edir, kimi cə- miyyətə, kimi də öz könlünə. Lermontov yazır: Xeyir və şərin badəsini mənə içirdib Nəyə hazırlayıb məni Yaradan, Nədən sədlər çəkib etirazlardan Mənim gənclik ümidlərimə? Sənin həyatını mən bəzəyəcəm, İnsanlar arasında şanın olacaq dedi! 1 Ülvi isə özünə bu sualı belə bir şəkildə verir: Mən bir koram, kor bir rəssam, kor bir şair, kor bir insan, Bu cahanı görürəmmi, görmürəmmi? Bəs nə üçün? 2 Bu sualı verən insanın öz mən-idir və cavabı da, əslin- də, elə özündədir. Yəni bu, bir növ mən-in öz varlığını in- sana bəlli etməsi, diqqəti özünə yönəltməsidir. Onu da xü- susilə vurğulamaq lazımdır ki, bu sualı vermək öz mən-inin dərkinə istiqamətlənən ilk addımdırsa, ona cavab verə bilmək ikinci addımdır. Mən-i görmək gənc yaşında daha rahatdır. Uşaqlıqda təfəkkür hələ tam formalaşmadığından, yaşlananda isə əsl mahiyyətin üzərinə qabıq üzərindən qabıq gəldiyindən mən-i 1 Лермонтов М.Ю. Стихотворения. Поэмы. Маскарад. Герой нашего времени, М., Худож. литер., 1984, с. 65. 2 Бцнйадзадя Ц. Бир юлцмцн ажыьына, Бакы, Эянжлик, 1993, с. 43. - 21 - ayırd etmək, onun səsini duymaq, məqsədini anlamaq çox çətinləşir. Mən – insanda Allahdan olan ilahi zərrədir və ya insanı Allahla vasitəsiz olaraq əlaqələndirən ilahi bağdır. Mən-in səsi əslində ilahidən gələn və məhz bu ruh üçün nəzərdə tutulan hikmətin, həqiqətin səsidir. Bu səbəbdən onun səsini vaxtında eşidəndə, dediklərini vaxtında və olduğu kimi dəqiq həyata keçirəndə buna istedad deyillər. Bəzilərinə bu səs musiqi ilə, bəzilərinə rəqəmlərlə, bir başqasına rənglə, birinə də şeir missraları ilə çatdırılır və buna müvafiq olaraq bəstəkarlıq, rəssamlıq, riyaziyyatçılıq, şairlik istedadı ortaya çıxır. Lakin bu, yalnız böyük bir nurun ilk işartısıdır. Ən çətini isə onun mahiyyətindəki hikməti sezib, onu çatdırmağı bacarmaq lazımdır. Axı qeyd etdiyimiz kimi, bunların heç biri boş, mənasız informasiyalar olmayıb, özlərində əhəmiyyətli, dərin və müqəddəs bir hikmət daşıyırlar. Yəqin buna görədir ki, deyilən ixtisaslar arasında gənc yaşlılara rast gəlmək olur, ancaq filosoflar – çatdırılan informasiyaların, hikmətlərin vəhdətini görüb dərk edən, onu bəşəriyyətə çatdıran şəxslər isə nisbətən yaşa dolmuş, müəyyən həyat yolu keçənlər arasında olur. S.Xəlilovun yazdığı kimi, riyaziyyatla fəlsəfənin əsas fərqlərindən biri də özünü bunda göstərir ki, riyaziyyatçılar yeni söz deməyi, böyük kəşfləri adətən gənc yaşlarında edə bildiyi halda, filosoflar bir qayda olaraq, ən samballı əsərlərini ömür yarıdan keçdikdən sonra yazırlar. Yəni fəlsəfə üçün tək istedad yetərli olmur və insanın özünü dərk məqamına yüksəlməsi də şərtdir. Başqa sözlə desək, Allahın verdiyi istedadı duymaqdan əlavə, onun daşıdığı hikməti də dərk etmək həmin istedadın tamamlanmasıdır. Bu, isə artıq filosofluq zirvəsidir. Yüklə 2,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|