Jurnal 02. indd

Maqsad Gojamanov, Gunay Hasanli
94
to determine which drainage basin a particular location is enclosed in. This makes it 
possible to determine which rivers and lakes could be affected by an event such as a 
toxic spill. Using basic NHD features like fl ow network, linked information, and other 
characteristics, along with one of the six levels of WBD areas, it is possible to study 
cause and effect relationships, such as how a source of poor water quality upstream 
might affect a fi sh population downstream.
At present the hydrological measurments, calculations, forecasts and map compi-
ling are carried out by the help of automatized method. In order to realize all these 
tasks a new science called computer hydrology(comhydrology) is used.Thecomhydro-
logy develops at the joint of hydrolog, geoinformatics and cybernetics as a compound 
part of computer geography [1, 2]. The basic task of this science is the automatized 
measurement, preservation and processing of hydrological information of water obje-
cts of the Earth by the help of space ships, artifi cial satellites and fl ying apparatuses 
over the surface of the Earth connected with over ground computer centres of various 
countries.The cartographical task of comhydrology is solverd by the programs of ge-
oinformation system (GIS). The GIS allows hydrologists to analyze the initial infor-
mation, carry out the measurements and calculations, construct the diagrams and maps 
directly by computer(keeping contact with stationary artifi cial satellite system of GPS 
and QLONAS).

---

The hydrological mapping and methods in Azerbaijan
95
Conclusion  
At the result we can say as follows:
1. The innovations in the methods of drawing up maps is currently experiencing a 
period of development in Azerbaijan Republic. In this case, scientists and ex-
perts from foreign countries to get acquainted with modern hydrological map 
compilation methods and techniques would be important.
2. The important issues of the hydrological mapping that is using Geographical 
Inphormation system, drawing maps all data of hydrology, create hydrologycal 
region, to take information from meteorology stations and other the relevant 
structures, prior to forecast conditions extremal situation.
References:
Ə.C. Əhmədzadə. Heydər Əliyev və Azərbaycanın su təsərrüfatı. Bakı, 2003, 216 s.
Guzzetti F, Tonelli G (2004) Information system on hydrological and geomorp-
hological catastrophes in Italy (SICI): a tool for managing landslide and fl ood 
hazards. Nat Hazards Earth Syst Sci 4:213–232
Hagget P (1956) Locational analysis in human geography. Edward Arnold Ltd, 
London, 339
He YP, Xie H, Cui P, Wei FQ, Zhong DL, Gardner JS (2003) GIS-based hazard 
mapping and zonation of debris fl ows in Xiaojiang Basin, southwestern China. 
Environ Geol 45(2):286–293
Horton RE (1932) Drainage basin characteristics. Trans Am Geophys Union 
13:350–361
http://www.usgs.gov/science/combine.php?term=theme%2F700&with=the-
me%2F560
https://en.wikipedia.org/wiki/Hydrology
http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/water/

---

Maqsad Gojamanov, Gunay Hasanli
96
Xülasə
Azərbaycanda hidroloji 
xəritələr və metodları
Məqsəd Qocamanov
Bakı Dövlət Universiteti
Günay Həsənli
Bakı Dövlət Universiteti
Bu məqalədə Azərbaycanda hidroloji xəritələrinin tarixçəsi verilmiş, Xəzər 
dənizinin hidrometeorologiya atlasının mühüm qəza-kartoqrafi k analizləri apa-
rıılmışdır. Məqsəd xəritənin yeni texnologiyası  və ilk addım istiqaməti kimi 
mərkəzi kartoqrafi k elektron bazasını  və  nəhayət, xarici ölkələrdə hidroloji tə-
dqiqatlar yaratmasına şərait yaratmaqdır.
Açar sözlər: Hidrologiya, xəritələr miqyası, xəritə texnologiyası, məlumatın 
əldə edilməsi

---

The hydrological mapping and methods in Azerbaijan
97
Резюме
Гидрологическое картографирование и 
методы в Азербайджане
Магсад Годжаманов
Бакинский Государственный Университет
Гюнай Гасанлы
Бакинский Государственный Университет
В  этой  статье,  предоставлена  история  картографической  гидрологии  в 
Азербайджане, а также проведеныважные катастрофическо- картографиче-
ские  анализы  гидрометеорологического  атласа  Хазара.  Цель  работы,  раз-
работка  новой  технологии  картографии,  организация  центральной  карто-
графической электронной базы, а  также создание условий для проведения 
гидрологических исследований в зарубежных странах.
Ключевые  слова:  Гидрология,  масштаб  карты,  технология  рисования 
карты, получение информации.

---

---

99
Elm və İnnovativ Texnologiyalar jurnalı
Üzvi gübrələrin torpaqda 
parçalanmasından alınan karbon qazının 
bitkilərin böyüməsinə və inkişafına təsiri
P.B. Zamanov
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 
Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu
A.Ə.Əliyeva 
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 
Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu
R.Ə.Paşayev 
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 
Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu
Torpaqda baş verən biokimyəvi proseslərin nəticəsində karbon qazı ayrılır ki, onun 
bir çox proseslərin həyata keçirilməsində rolu böyükdür, o fosfatların həllini artırır, 
torpağın qida rejimi yaxşılaşdırır. Torpaq havasında karbon qazının bitkilər üçün əhə-
miyyəti, bioloji fəallığın əsas göstəricisi olduğunu bir çox tədqiqatçı alimlər vurğula-
yır
1
. 
Torpaqdan karbon qazının ayrılmasının intensivliyi bioloji amillərdən biridir. 
Mikroorqanizmlərin fəaliyyəti torpaqda karbonun CO
2
-na qədər oksidləşməsindən 
asılıdır. Belə ki, bu bioloji prosesin gedişində mikroorqanizmlərin miqdarının sayı 
öz təsirini göstərir. Ona görə də torpaqdan ayrılan karbon qazının miqdarının dəyiş-
məsi mikroorqanizmlərin fəaliyyəti haqqında təsəvvür yaradır və torpaqda gedən 
bioloji proseslərin intensivliyini xarakterizə edir. Karbohidratlar bitkidə əsas enerji 
mənbəyi olmaqla hüceyrələrində mexaniki funksiyanı yerinə yetirir. Bitkidə top-
lanan quru maddənin 85-90%-i üzvi formada olan karbohidratların payına düşür. 
Bitki üçün əsas qida sayılan karbon qazının (CO
2
) mənbəyi torpağa verilən üzvi 
1  Гроздинский А.М., «Краткий Справочник по физиологии растений», Изд-во «Наукова Думка», 
Киев 1973, 122 с. 

---