Gənclərin elmi potensialının inkişaf etdirilməsi ...
85
maraqlansınlar, onlar üçün xüsusi imkanlar yaratsınlar. İstehsalatın
təhsillə bərabər
həyata keçirilməsi hər iki sahə üçün faydalı olar. Belə ki, böyük fi rmalar özlərinə lazım
olan mütəxxəssisi kənarda yox öz ali təhsil müəssisələrimizdə axtarır, tapır və onların
təhsilinə maddi vəsait ayırır. Lazım gəldikdə onu xaricdə təhsillə təmin edir. Bu for-
malı əməliyyatı aşağıdakı müsbət nəticələri verər:
1. Ölkədə yerli və yüksək səviyyəli mütəxəssislərin sayı artar;
2. Gənclərin elmə marağı artar və işsizlik problemlər ildən-ilə azalar;
İstehsalatın beyni elm ocaqları olmalıdır. Xarici ölkələrin təcrübələrində (Alma-
niya, Yaponiya və s.) bu iş yuxarıda qeyd olunan formada aparılır. Buna görə də bu
tip ölkələrdə yüksək texnologiya inkişaf edib. Bir çox ölkələrin ali təhsil müəssisələ-
rində istehsalatın müxtəlif sahələrinin problemlərinin həll edilməsi üçün qruplar təş-
kil edilmişdir. Bu qruplara cəlb olunan gənclər təhsil almaqla bərabər istehsalatda
olan texnologiyaları mənimsəyir və bu texlogiyaların
daha da inkişaf etdirilməsi
üçün təklifl ər hazırlayır. Nəticədə həm istehsalat inkişaf edir, həm də gənclərin elmi
səviyyəsi yüksəlir. Bizim ölkədə də bu tip fəaliyyətlər həyata keçirilməlidir. Hər bir
istehsalat sahəsinin elmi tərəfdaşları olmalıdır. Bu işin həyata keçməsi üçün dövlət
dəstəyi mütləqdir. Dövlət idarə və təşkilatları bu iş üsuluna məcbur etsə, idarə və
təşkilatlar da bu tələbə cavab vermək üçün mütləq ixtisaslı və bacarıqlı gəncləri cəlb
edəcəkdir.
Gənclərin elim fəaliyyəti dövründə onların yüksək ixtisaslaşması üçün
ilk növbədə
onlara fəaliyyət azadlığı verilməlidir. Hər bir gənc özü elmdə yeni bir yol açmalıdır.
Əgər elm sahəsində fəaliyyət göstərən gənclər yeniliklərə can atmırsa, özünü yetişdir-
mirsə, elmdə inkişafda danışmaqdan mənasızdır. Bu yolda yaşlı nəsil onların yolunu
bağlamamalı, mühafi zəkar davranmamalı, öz bilik və bacarıqlarının hər bir zərrəsini
gənc nəsillərə öyrətməlidir. Hər nəsil özünü bu cür hazırlasa, elmi nailiyyətlər nəsil-
lərdən-nəsillərə tam ötürülsə, və hər nəsildə bu nailiyyətlər daha da inkişaf etdisə, illər
sonra ölkəmizdə yüksək texnologiyalardan istifadə edən ölkələr siyahısına daxil olar.
Bugün
gəncliyimiz çox aktivdir, çalışqandır. Düşünmə qabiliyyətləri ildən-ilə dəyişir.
Mən əminəm ki, bizim gəncliyimiz öz ixtiraları ilə dünyada tanınan gənclərdən heç də
geri qalmır. Əksinə bizim düşüncə tərzimiz daha yüksəkdir. Əgər xarici ölkələrin ixtira
etdiyi texnologiyaların əksiklərini, boşluqlarını bizim gənclərimiz tapa bilirsə, deməli
bu tip texnologiyaları hazırlamaq imkanımız da var. Elmi təhsili qavrayacaq beynimiz,
hər işi görə biləcək həvəsimiz var. Bizə sadəcə doğru yolu göstərəcək təcrübəli insan-
lar lazımdır. Universitetlərdə tələbəri qiymət üçün sıxan,
onlarlara sənəd tələb edib
gəncləri hər hansı elm sahəsindən uzaqlaşdıran insanları qüdrətli dövlətimiz tezliklə
təhsil sistemindən ləğv etsə, gənclərin yolu açılar.
Elm sahəsində inkişafın əldə olunması üçün güclü nəzarət mexanizmlərinin də
hazırlanması vacibdir. Elm sahələrində olan gənclərin tək universitet həyatında de-
yil, universitetlərdən kənar həyatıda nəzarət altına alınmalıdır. Əgər bir gənc ömrünü
Abbas Abbaszadə
86
elmə, inkişafa həsr edirsə, o maddi problem yaşamamalıdır. Hər
bir yerdə dövlətin
dəstəyini hiss etməlidir.
Nəzarət mexanizmlərindən biri də imtahanların təşkil olunmasıdır. Hal-hazırda uni-
versitetlərdə imtahan sistemi çox zəifdir. Belə ki, imtahanlarda hər tələbəyə 5 sual təq-
dim olunur. Bütün dərs ili boyu hazırlıqlı olan tələbə sualladan birinə cavab vermədiyi
halda layiq olduğundan aşağı qiymət alır. Əksinə dərs ili boyunca hazırlaşmayan və
təsadüfən 4 suala cavab verən tələbə də eyni qiyməti alır. Bu cür imtahan metodu çox
yalnışdır.Doktorantura imtahanlarında da bu kimi hallar yaşanır. Öz sahəsinə uyğun
yüksək texnologiyalarla işləyən birinin Excel, Word və s. bu kimi sadə proqramlardan
verilən bəzi sullara cavab verə bilmədiyinə görə imtahandan kəsilməsi doğru deyil.
İmtahanlar yüksək səviyyədə aparılarsa, bilik və bacarığı aşağı olan
tələbələr təhsil
sistemindən kənarlaşdırılır. Doğrudur bu zaman elm sahəsində olan gənclərin sayı aza-
lacaq, lakin qalan gənclərin tam yüksək təhsilli olduğuna əmin olacağıq. Sərt imtahan
metodları tətbiq olunarsa və gənclər bu imtahanlardan keçmələrinin zəruri olduqları-
nı başa düşsələr, daha çox çalışacaqlar. Bu metod bir neçə il davam etsə, savadlı və
bacarıqlı gənclərin sayı ildən-ilə artacaq. Əvvəllər ali təhsilli gənclərin 50%-i bu ada
həqiqətən layiq olurdusa, bu metoddan sonra bu rəqəm 90-95%-ə çatacaq.
Digər bir nəzarət mexanizmi gənc alimlərin asudə vaxtlarının səmərli keçirilməsinə
tətbiq olunmalıdır. Belə ki, onlar yeni texnologiyalar ilə tanış edilməli,
kurslara cəlb
olunmalı, öz sahəsində olan digər ixtisaslı kadrlarla birgə elmi işlər hazırlamalı, kitab
yazmalı və bu kimi özünə və elmə fayda verə biləcək işlərlə təmin edilməlidir. Hal-ha-
zırda xarici təhsil müəssisələrinin yayımladığı nəşrləri ölkəmizə gətirən və istifadəyə
təqdim edən qurumlar fəalliyyət göstərir. Gənc alimlərin bu formalı qurumlara üzvlü-
yün təmin edilməsi zəruri məsələlərdəndir.
Bir gənc olaraq ümid edirəm ki, çox yaxın zamanda bizim gənclərdə gözəl ixti-
ralar edəcək. İnanıram ki, bir gün kütləvi informasiya vasitələrindən hər hansı bir
problemin həllinin Almaniyalı, İsveçrəli və Yaponiyalı alimlər tərəfi ndən deyil, Azər-
baycanlı alimlər tərəfi ndən araşdırıldığını, elm adamlarının dəstəyi ilə Azərbaycanda
istehsal olunan məhsullar dünya standartlarına cavab verdiyini,
yüksək texnologiya-
larla idarəetmə sistemlərinin hazırlanmasında dünya ölkələrinin Azərbaycandan dəstək
istədiyini eşidəcəyik. Yuxarıda qeyd olunanlar bugün üçün çox da real olmaya bilər.
Çünki bu texnologiyalarla bizlər arasında məsafələr var. Bu məsafəni qısaltmaq üçün
körpü yaratmalıyıq və bacaran hər kəs bu körpüyə bir daş qoymalıdır. Bugün biz kör-
püyə möhkəm bir daş qoysaq, bizdən sonra gələn nəsillər ayağını o daşa qoyub daha
da irəli gedər. Çox işləməliyik, çox oxumalıyıq. Qarşımızda olan heç bir maneə bizləri
qorxutmamalıdır. Allah (c.c) çalışanın, zəhmət çəkənin hər zaman yanındadır. Çəkilən
heç bir zəhmət nəticəsiz qalmır. Zəhmət
çəkən bəhrəsini də görür, ruzisini də alır.