İXTİsas: “İstehlak mallarının ekspertizası və marketinqi”
Yüklə 382,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
26
Bunun nəticəsində hissələrin yığılması keyfiyyəti yaxşılaşır, fəhlələrin əməyi yüngülləşir və istehsal mədəniyyəti yüksəlir. Metal qəliblərin üzərinə ayaqqabı hissələri müəyyən ardıcıllıqla yığılır. Əvvəlcə qəlib üzərinə tərs üzü ilə yapışdırılmış astar və qara daban dalından olan zaqatovka çəkilir, sonra isə qəlibə rəngli içlik bərkidilir. Daxili hissələr yığıldıqdan sonra uyğun olaraq aralıq və xarici hissələr yapışdırılır. Aralıq və daxili hissələrdən yığılmış ayaqqabı karkasını qabaq rezinlə çəkirlər, onun ucu isə dabandalıya bərkidilir. Bu zaman dabandalının ox xətti üzrə əmələ gələn tikiş möhkəm bağlanır. Yığılmanın son əməli, yastı altlığın qoyulması və onun maşının köməyi ilə sıxılmış hava ilə birləşdirilməsindən ibarətdir. Laklama saya rezindən yapışdırma üsulu ilə istehsal olunan məişət ayaqqabıları üçün işlədilir. Laklama lazımi texnoloji əməliyyat olub, rezin ayaqqabılarının keyfiy- yətini yaxşılaşdırmağa imkan verir. Laklama və sonrakı vulkanizasiya əməliyyatı nəticəsində rezin ayaqqabıların səthində möhkəm, elastik və parlaq təbəqə əmələ gəlir ki, bu da məmulata gözəl xarici görünüş verir, həmçinin onları çirklənmədən, suyun təsirindən və günəş işığından qoruyur. Lak təbəqəsi vulkanizasiya əməliyyatı nəticəsində rezinlə yaxşı yapışır. Rezin ayaqqabılar əl və elektrostatik üsullarla laklanır. Əl üsulu ilə laklama zamanı qəlibdə bərkidilmiş ayaqqabı lak ilə dolu vannaya salınır. Rezin ayaqqabıların elektrostatik üsulla laklanmasının mahiyyəti aşağıdakı ki- midir. Qəlib üzərinə geydirilmiş qaloşlar konveyer lenti vasitəsilə səpələyici qurğusu olan rəngləyici kameraya daxil olur. Kameranın ortasında lak səpələyici xüsusi qurğu quraşdırılmışdır. Qəliblər və səpələyici qurğu yüksək gərginlikli elektrik sahəsi yaradan elektrodlar sistemi əmələ gətirir. Buraya üzərinə məmulat bərkidilmiş qəlib müsbət, lak səpələyici isə mənfi yüklə yüklənmiş olur. Laklama əməliyyatı zamanı səpələyicidən ayrılan lak hissələri mənfi yüklənmiş olur və onlar müsbət yüklənmiş rezin qaloşların üzərinə çəkərək nazik təbəqə əmələ gətirir.
27
Elektrostatik üsulla rezin ayaqqabıların səthində nazik bərabər qalınlıqda lak örtüyü əmələ gətirilir. Bu üsulla laklama zamanı rezin ayaqqabıların lak axıntısı nöqsanı əmələ gəlir. Laklamadan sonra ayaqqabılar qurudulur və vulkanizasiya əməliyyatından keçirilir. Vulkanizasiya rezin ayaqqabı istehsalının son əməliyyatı sayılır. Vulkanizasiya əməliyyatı vulkanizasiyaedici qazanlarda və yaxud xüsusi kameralarda aparılır. Vulkanizasiya nəticəsində rezin hissələr yaxşı yapışır və lak örtüyü möhkəmlənir. Bu əməliyyat qazanlarda buxar hava mühitində 150-160ºC temperaturda, 2-2,5 atm. təzyiqində aparılır və dövrü xarakter daşıyır. Rezin ayaqqabılar kameralarda isə təzyiq altında isti hava isə 200ºC tem- peraturda vulkanizə edilir. Yüksək təzyiqin olmaması fasiləsiz istehsalə təmin etməyə, məhsuldarlığı artırmağa və əmək şəraitini yaxşılaşdırmağa imkan verir. Lakin bu üsul zamanı rezin qarışığının tərkibindəki rütubətin buxarlanması hesabına qabarcıqlar əmələ gəlir. Buna görə də rezin qarışığını vintli presdə əlavə emal üsulu ilə rütubətləş- dirirlər. Belə emal nəticəsində qabaqcıqların əmələgəlmə imkanı azalır. Lakin tam yox edilmir. İstilik rejiminin çətin nizamlanması kameralarda vulkanizasiyanın tətbiqini məhdudlaşdırır. Rezin ayaqqabıların yapışqan üsulu ilə istehsalı az məhsuldar olub, çoxlu sayda əl əməliyyatlarından ibarətdir. Lakin bu üsulla istehsal olunan ayaqqabılar yüksək istismar xassələrinə malikdirlər. Parça üzlü yapışqan üsulu ilə hazırlanmış rezin ayaqqabıların istehsalı yuxarıda göstərilmiş sxemdən onunla fərqlənir ki, parçadan biçilmiş üz hissələri yapışdırılmır, tikiş maşınlarında gön ayaqqabının zaqatovkası kimi tikilir. Zaqatovkanı ayaqqabının altına daha möhkəm bərkitmək üçün parça zaqatovkaya rezin haşiyə qoyulur. Əvvəlcə zaqatovka qəlibə geydirilir, altlıq və rezin haşiyə zaqatovkaya yapışdırılır. Sonra isə ayaqqabı vulkanizasiya qazanlarında, adi rezin ayaqqabılar kimi vulka- nizasiya edilir. 28
treuqolnik”, sonra isə “Krasnıy boqatır” zavodunda tətbiq edilməyə başlanmışdır. Bu üsulun tətbiqi nəticəsində məhsul istehsalında əmək sərfi əhəmiyyətli dərəcədə azalmış və istehsal mədəniyyəti yüksəldilmişdir. Ştamp üsulu ilə hazırda kişi və oğlanlar üçün qaloşlar istehsal edilir. Yapışqan üsulundan fərqli olaraq ştamp üsulu ilə istehsal olunan qaloşların ha- zırlanmasında dörd hissə işlədilir. Bunlara parça dabandalı, rəngli içlik, astar və rezin zaqatovka aiddir. Rezin zaqatovka qaloşun üzlük rezinini əmələ gətirmək üçündür. O, uzunluğu 350-500 mm, diametri 24-28 mm, kütləsi 200-375 qrama qədər olan qaytan formasında olur. Üzlük rezin zaqatovkanın kütləsi ayaqqabının ölçü- sündən asılı olaraq dəyişir. Ştamplanmış qaloşlar aşağıdakı texnoloji əməliyyatdan keçməklə hazırlanır. Qaloşun parça hissələrindən hazırlanan karkası konveyer üzərində nəticəsi yuxarı bərkidilmiş metal təbəqə yığılır. Qəlibin pəncəsində karkasla birlikdə rezin zaqatovka kütləsi qoyulur. Bundan sonra konveyer qəliblə birlikdə açıq pres-formaya daxil edilir. Pres-forma iki yan matrisa və puansondan ibarətdir. Matrisa – pres-formanın aşağı hissəsi olub, onun daxili konfiqurasiyası qaloşun xarici səthini əmələ gətirir. Puanson – pres-formanın yuxarı hissəsidir. Qaloşların ştamp üsulu ilə istehsalında PŞQ markalı hidravlik preslərdən istifadə edilir. Pres işə salınarkən matrisin hər iki hissəsi bir-birinə yaxınlaşaraq birləşir. Bu zaman matrislə qəlib içlik arasında boşluq saxlanır. Sonra puanson yüksək təzyiq əmələ gətirərək (100 at təzyiqi qədər) rezin zaqatovkanın üzərinə endirilir. Əvvəlcədən 70-80ºC temperatura qədər qızdırılmış rezin zaqatovka əriyərək karkasla qəlibin və pres- formanın arasında doldurulur. Nəticədə parça karkasla möhkəm birləşmiş rezin üzlüyü olan qaloş əmələ gətirir. Presləmə müddəti 4-4,5 saniyədir. Pres-formadan ayrıldıqdan sonra qaloş qəlibdən çıxarılır, adi yüngülləşdirilmiş qəlibə geydirilir və sonrakı emal üçün göndərilir. Buraya laklama, qurutma və vulkanizasiyaetmə daxildir. Bu əməliyyatlar yapışdırma üsulu ilə istehsal edilən qaloşlarda olduğu kimi aparılır. Yüklə 382,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|