İmamların siması tarix guşəsində
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
İmamların siması tarix guşəsində ..................................................................................................................... 136 məqsədi olmayan şəxslər idilər. Onlar məruz qaldıqları zülm və haqsızlıqlar nəticəsində narahat olub mövqelərini dəyişmək fikrinə düşür, lakin məğlubiyyət zamanı, yaxud ölüm təhlükəsində olduqlarını hiss etdikdə, öz rəhbərlərini tənha qoyub ondan uzaqlaşırdılar. Bir daha xatırladırıq ki, əgər bu qiyamların əksəriyyəti məsum mamların etirazı ilə üzləşirdisə, onun səbəbi, ya bu qiyamların əsl slami qiyam olmaması, qiyamçıların, yaxud qiyam başçılarının bəzi qeyri- slami hərəkətləri olmuş, ya da onların fəaliyyətinin məğlub olacağını qabaqcadan görmək olmuşdur. Buna görə də, ə gər mam onların qiyamına razılıq versəydi, qiyamın məğlub olacağı təqdirdə şiə və mamət məsələsinin əsası, həmçinin, şiə məzhəbinin əsas qüvvələri təhlükə qarşısında olardı. mam Əliyyən-Nəqinin (ə) Mədinədən Samirraya göndərilməsi mam Əliyyən-Nəqinin (ə) maməti dövründəki Abbasi xəlifələri arasında hamıdan çox Mütəvəkkil o Həzrətlə həmzaman olmuşdur. Buna görə də, onun mam Əliyyən-Nəqinin (ə) müqabilindəki mövqeyini araşdırmaq daha məqsədəuyğun olar. Mütəvəkkil Bəni-Haşimə qarşı çox kobud və düşməncəsinə rəftar edirdi. O, Bəni-Haşimə qarşı daima bədgüman olmuş və onları həmişə ittiham etmişdir. Vəziri Übeydullah ibn Yəhya ibn Xaqan da, həmişə onun yanında Bəni-Haşimə qarşı töhmətlər qoşaraq bu tayfaya qarşı pis rəftar etməyə vadar edirdi. Mütəvəkkil Ələvilərə qarşı zülm və insafsızlıqda sanki bütün Abbasi xəlifələrini ötüb keçmişdi. 1 Mütəvəkkilin Əli (ə) və onun övladlarına qarşı misli görünməmiş bir düşmənçiliyi var idi. Əgər bir nəfərin Əliyə (ə) rəğbət bəslədiyindən xəbər tutsaydı, bütün mal-dövlətini müsadirə edib özünü də öldürəcəkdi. 2 Mütəvəkkil mam Əliyyən-Nəqiyi (ə) öz nəzarəti altına almaq üçün ata- babalarının yolunu davam etdirir, nəyin bahasına olursa olsun, fikrini o Həzrət barədə rahat etmək istəyirdi. Bundan qabaq Məmunun mamın (ə) fəaliyyətini nəzarət altına almaqda işlətdiyi metodu müşahidə etdik. Onun 1 Məqatilut-talibin, səh. 395 2 Ə lkamilu fit-tarix, c.7, səh.55 ............................................................................................................. İmamların siması tarix guşəsində 137 mam Cavad (ə) ilə qohumluq əlaqəsi yaratmasına baxmayaraq, o hətta Həzrətin evinin daxilində belə, onu nəzarət altında saxlaya bilmir. mam Cavad (ə) şəhid olduqdan və mam Əliyyən-Nəqi (ə) mamət məqamına yetişdikdən sonra da bu planı həyata keçirməyin nə qədər lazım olduğunu həmin dövrün xəlifəsi çox yaxşı başa düşürdü. Çünki mam Mədinədə qalıb xəlifənin nəzarətindən uzaq olsaydı, onda bu zalım hökumət üçün çox ciddi təhlükə yarada bilərdi. Buna görə də, xəlifə (Mütəvəkkil) bu təhlükə ehtimalının qarşısını almaq məqsədilə öz planını həyata keçirməli idi. Belə ki, Mədinə hakiminin xəlifəyə verdiyi məlumat onu həddən artıq nigaran edir və nəticədə Mütəvəkkil o Həzrəti Mədinədən Samirraya gətizdirir. Mədinə hakimi Abdullah ibn Məhəmməd Haşimi xəlifəyə göndərdiyi məktubda mam Əliyyən-Nəqinin (ə) Mədinədə topladığı sosial baza haqqında məlumat verərək onu bərk qorxuya salır. 1 Ancaq mam Əliyyən-Nəqi (ə) Mütəvəkkilə bir məktub yazıb Abdullahın dediklərinin yalan olduğunu bildirərək ondan xəlifəyə şikayət etdi. Mütəvəkkil də bir çox siyasətçilər kimi ikibaşlı bir işə əl ataraq bir tərəfdən Abdullah ibn Məhəmmədi işdən çıxarır, digər tərəfdən də öz katibinə tapşırır ki, mam Əliyyən-Nəqiyə (ə) bir məktub yazsın. O, öz məktubu ilə zahirdə mama olan münasibətini göstərmək istəyir, həqiqətdə isə məqsədi mamı öz nəzarəti altına almaq idi. 2 Ş übhəsiz ki, mam Əliyyən-Nəqi (ə) Mütəvəkkilin fikrindəki pis məqsəddən xəbərdar idi. Ancaq Samirraya getməkdən başqa çarəsi yox idi. Çünki Mütəvəkkilin dəvətini qəbul etməmək mamdan şikayət edənlər üçün qəti bir sübut, eyni zamanda Mütəvəkkili daha da qəzəbləndirib o Həzrətə artıq təzyiqlər göstərməsi üçün bir bəhanə ola bilərdi. mam Əliyyən-Nəqi (ə) sonralar Samirrada buyururdu “Məni Mədinədən güclə Samirraya gətirdilər” 3 Nəhayət, mam Əliyyən-Nəqi (ə) Mütəvəkkilin o Həzrəti Samirraya dəvət etməsi məktubunu aldıqdan sonra Yəhya ibn Hərsəmə ilə Samirraya getməli olur. 4 1 Biharul-ənvar, c.50, səh.200 2 Biharul-ənvar, c.50, səh.200 3 Biharul-ənvar, c.50, səh.129 4 Ə l-irşad, səh.334 İmamların siması tarix guşəsində ..................................................................................................................... 138 mam Əliyyən-Nəqinin (ə) Samirraya gəlişi Mütəvəkkilin göstərişinə əsasən, mam Əliyyən-Nəqinin (ə) Samirraya gəlişi üçün təyin edilmiş gün, onun üçün hələ yer hazırlanmaması bəhanəsi ilə təxirə salınır və o Həzrət bir gecə “Xanus-səvalik” (kimsəsizlər karvansarası) adlanan bir yerdə qalmalı olur. Bu hərəkətdən məqsəd siyasi baxımdan bir növ mamı zəhmətə salaraq təhqir etmək olmuşdur. Səhəri gün o Həzrət üçün bir ev təyin olunur. Bundan sonra mam həmin evdə qalmağa başlayır. 1 mam Əliyyən-Nəqi (ə) bu şəhərdə zahirdə azad olsa da, əslində elə bil ki, həbsdə saxlanılırdı. Çünki o Həzrətin qaldığı yer, onun yanına gəlib- gedənlər və bütün işləri daima nəzarət altında idi. Məsihi həkimi və Bəxtişuyun şagirdi Yəzdad, mam Əliyyən-Nəqinin (ə) güclə Samirraya gətirilməsinə işarə edərək deyir: “Əgər qeyb aləmindən xəbəri olan bir nəfər varsa, o da məhz odur ( mam Hadidir). Onu bura gətizdirməkdə məqsəd camaatın ona tərəf meyl etməsinin qarşısını almaqdır. Çünki onun olması ilə öz hakimiyyətlərini təhlükə altında görürdülər.” 2 Mütəvəkkilin mam Əliyyən-Nəqinin (ə) camaat arasında olan mənəvi nüfuzundan qorxmasını o Həzrətin qalması üçün təyin edilmiş yaşayış yerindən başa düşmək olar. Vəkillik əlaqəsi orqanı Ş iə mamlarının Abbasi xəlifələri dövründə üzləşdiyi böhranlı vəziyyət onları şiələrlə əlaqə saxlamaq üçün başqa bir vasitə axtarmağa məcbur etdi. Bu da mamların şiələrlə əlaqə vasitəsi təşkil edib müxtəlif şəhər və kəndlərdə vəkillər və nümayəndələr təyin etməsindən ibarət olmuşdur. Bu hərəkətdən əsas məqsəd vəkillər vasitəsilə müxtəlif yerlərdən xüms, zəkat, nəzir, hədiyyə və bu kimi şeylərin yığılaraq mama çatdırılması, həmçinin, ş iələrin fiqhi və əqidəvi suallarına mam tərəfindən cavab verilməsi və vəkillərin bu çətinlikləri siyasi nöqteyi-nəzərdən hazırkı vəziyyətlə uyğunlaşdırması olmuşdur. mamların fəaliyyətində bu hərəkətin böyük rolu 1 Ə l-irşad, səh.334 2 Biharul-ənvar, c.50, səh.161 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|