İmamların siması tarix guşəsində
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
............................................................................................................. İmamların siması tarix guşəsində 127 məni anama qarşı olduqca itaətkar və nəvazişkar etdi, [heç kəsə qarşı] zülmkar, asi [dikbaş] eləmədi.” 1 Qeyd olunanlardan belə nəticəyə gəlirik ki, mamlardan qabaq da, digər mömin insanlar bu lahi nemətdən bəhrələnmiş və bu, təkcə mamlara xas bir ş ey olmamışdır. mamların həyatını mütaliə etdikdə məlum olur ki, bu məsələ mamların, xüsusən, mam Cavadın (ə) öz dövründə də, daima müzakirə mərkəzinə çevrilmiş, onlar da eynilə bu sübutla irad tutanlara cavab vermişlər. ndi nümunə üçün oxucuların diqqətini bu barədə olan üç rəvayətə cəlb edirik: 1) mam Rzanın (ə) səhabələrindən biri deyir: “Bir dəfə Xorasanda mam Rzanın (ə) hüzurunda idik. Orada olanlardan biri mama (ə) dedi ki, ey mənim ağam, (Allah eləməsin) birdən sizin başınıza bir iş gəlsə, biz sizdən sonra kimə müraciət edək? O Həzrət buyurdu: “Oğlum Cavada.” Bunu deyəndə həmin şəxs mam Cavadın (ə) yaşının az olduğunu bildirdi. mam Rza (ə) buyurdu: “Allah-taala Həzrət sanı (ə) Cavaddan da kiçik yaşlarında Peyğəmbər və yeni şəriət sahibi qərar vermişdi.” 2 2) mam Rza (ə) Müəmmər ibn Xəllad adlı səhabəsinə buyurur: “Mən Cavadı öz yerimdə əyləşdirib onu öz canişinim təyin etmişəm. Biz elə bir nəsildənik ki, kiçiklərimiz hər şeyi böyüklərimizdən irs aparır.” 3 Ə qidə çaşqınlığı Kiçik yaşında ikən mamət məqamına nail olmağın mümkünlüyü haqqında kifayət qədər danışılsa da, mam Cavadın (ə) yaşının az olması məsələsinin söz-söhbəti səngimək bilmirdi. Bu söz-söhbətdə nəinki bir çox adi şiələrin, eləcə də, bəzi şiə alimlərinin payı var idi. Buna görə də, mam Rzanın (ə) şəhadətindən sonra mamətin mam Cavadın (ə) öhdəsinə düşdüyü bir dövrdə şiələr (xüsusilə, adi şiələr) çox təhlükəli, o vaxta qədər misli görünməmiş bir əqidə çaşqınlığı ilə üzləşir və mam Cavadın (ə) yaşının az olması böyük bir müşkülə çevrilmişdi. Hicri tarixi ilə dördüncü ə sr alimi ibn Rüstəm Təbəri yazır: 1 Məryəm surəsi, ayələr 30-32 2 Usuli-Kafi, səh. c.1, səh.322, 384 3 Ə l-irşad, səh. 318 İmamların siması tarix guşəsində ..................................................................................................................... 128 “O, ( mam Cavad (ə)) altı yaş bir neçə aylıq olarkən, Məmun onun atasını şəhid edir və nəticədə şiələr çaş-baş qaldığı üçün camaat arasında fikir müxtəlifliyi yaranmağa başlayır.” 1 Bu məsələni həll etmək məqsədilə şiələr yığıncaqlar təşkil edib mam Cavad (ə) ilə görüşlər keçirərək o Həzrətin mamət üçün lazım olan elmə malik olub-olmaması baxımından arxayın olmaq üçün ona suallar verir və o Həzrətdən qəti və qaneedici cavablar aldıqda arxayınlaşırdılar. Tarixçilər bu barədə yazırlar: “Hicrətin iki yüz ikinci ili mam Rza (ə) vəfat edərkən, mam Cavadın (ə) təxminən yeddi yaşı var idi. Buna görə də, Bağdad və digər şəhərlərdə camaat arasında müxtəlif fikirlər yaranmağa başlayır“. O vaxt qarşıdan həcc mövsümü gəlirdi. Bağdad fəqih və alimlərindən səksən nəfəri həcc ziyarətinə çıxıb mam Cavad (ə) ilə görüşmək məqsədilə Mədinə şəhərinə yola düşürlər. Mədinəyə çatdıqda, mam Sadiqin (ə) evinə gedirlər. Bu vaxt mam Cavad (ə) gəlir. Hamı ayağa qalxıb onu qarşılayaraq salam verir. mam daxil olub əyləşir. Camaatın hamısı sakit oturmuşdu. Sonra isə bir-bir hərə öz sualını o Həzrətə verir. mam Cavad (ə) onlara qəti və qaneedici cavablar verdikdə, onlar sevinib o Həzrətə dua edərək təriflədilər. 2 Həmin il bu dəstənin arasında olmuş shaq ibn smayıl deyir: “Mən də o Həzrətdən sual soruşmaq üçün on məsələ hazırlamışdım. Həmin vaxt həyat yoldaşım hamilə idi. Öz-özlüyümdə dedim: Əgər suallarıma cavab verə bilsə, onda, ondan xahiş edərəm ki, Allah-taaladan həyat yoldaşımın bətnindəki uşağın oğlan olmasını istəsin. Camaat öz suallarını verib qurtardıqdan sonra mən də suallarımı demək üçün ayağa qalxdım. O Həzrət məni görcək buyurdu: “ shaq, onun adını Əhməd qoyarsan!” Bu hadisədən sonra həyat yoldaşım bir oğlan uşağı doğdu. Mən də onun adını Əhməd qoydum.” 3 Beləliklə, mam Cavad (ə) ilə olmuş bu cür görüş, bəhs və müzakirələr ş iələrə o Həzrətin mam olduğuna dair arxayınlıq gətirərək onların fikrindəki şə kk-şübhələri aradan qaldırır. 1 Dəlailul-əimmə, səh.204 2 Biharul-ənvar, c.50, səh.98 3 sbatul-vəsiyyə, səh.215 ............................................................................................................. İmamların siması tarix guşəsində 129 mam Cavadın (ə) elmi müzakirələri Qeyd etdiyimiz kimi mam Cavad (ə) uşaq ikən mamət məqamına yetişmiş ilk mam olduğundan, o Həzrət bir sıra elmi müzakirələr təşkil etmiş və bəzi vaxtlar da həmin müzakirələr çox təntənəli şəkildə keçirilmişdir. Bu müzakirələrin təşkil edilməsinin əsas səbəbi o idi ki, bir tərəfdən o Həzrətin yaşının az olmasına görə onun mam olması bir çox ş iələr üçün hələ tam sübuta yetməmiş (baxmayaraq ki, şiələrin əsas alim və başbilənlərinin şiə əqidələrinə dair bu barədə heç bir şəkk-şübhəsi olmamışdır), buna görə də, arxayınlıq əldə etmək məqsədilə o Həzrətə çoxlu sayda suallar verirdilər. Digər tərəfdən də, mam Cavadın (ə) yaşadığı dövr Mötəzilə məzhəbinin qol-budaq atıb genişlənərək nüfuz tapdığı bir dövr olmuş, yerli hökumət də, onları himayə edir və bu məzhəbin əqidələrini möhkəmlətmək, digər məzhəbləri isə nüfuzdan salmaq üçün əlində olan bütün maddi və mənəvi imkanlardan istifadə edirdi. Mötəzilə məzhəbinin ə qidələri bəşərin naqis və səhv edən ağlına arxalanır. Mötəzilə məzhəbində olanlar dini hökmləri ilk növbədə öz ağılları ilə ölçərək ağılları qəbul edənə ə məl edir və ağıllarının qəbul etmədiklərini isə inkar edirdilər. Bir uşağın kiçik yaşlarından ümmətə rəhbər və mam seçilməsi onların ağlına sığmadığı üçün öz fikirlərində mam Cavadı (ə) elmi mübarizə meydanında məğlub edəcəklərini düşünüb, o Həzrətə çətin və dolaşıq suallar verirdilər. Ancaq bu müzakirələrin hər birində mam Cavad (ə) ( mamət elmi sayəsində) öz qəti və aydın cavabları ilə özünün mam olması məsələsi üzərindən bütün şəkk- ş übhəni qaldıraraq mam olduğunu və ümumiyyətlə, mamət məsələsini isbat edirdi. Buna görə də, daha mam Hadinin (ə) maməti dövründə (o Həzrət də kiçik yaşlarında ikən mamət məqamına yetişmişdi) bu məsələ heç bir müşkül doğurmurdu. Çünki artıq hamıya məlum olmuşdu ki, yaşın az olması Allah tərəfindən verilmiş bu məqama heç bir təsir göstərə bilməz. ndi isə Həzrətin elmi mübahisələrindən birini nəzərinizə çatdırırıq: Yəhya ibn Əksəmlə elmi mübahisə Məmun Tus şəhərindən Bağdada köçdükdən sonra mam Cavada (ə) bir məktub yazıb onu Bağdada dəvət edir. Bu dəvət də, mam Rzanın (ə) Tus (Mərv) şəhərinə dəvət olunması kimi zahirdə könüllü, həqiqətdə isə məcburi bir səfər olmuşdur. mam Cavad (ə) Məmunun dəvətini qəbul edib Bağdada Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|