Icf azeri version 02 07 2008

FBT
lav l r
169
PBT 1980-cı il istifad sind  ç tinlikl r  rast g linirdi. Güman edilirdi ki, onun istifad si
üçün sad l dirm  aparmaq lazımdır: yenid n baxılma detalla dırmadan çox 
sad l dirm y  yön ldilmi dir.
Kontekst faktorlar (xarici –  traf mühüt faktorları/daxili –  xsi faktorlar) sosial 
çatı mazlı ın formala dırılması prosesinin  sas t kil edicisi hesab olunur (PBT 1980-cı
il-d  qeyd olundu u kimi). Onları PBT ç rçiv sind
lav  sisteml r kimi inki af etdirm k
lazım idi. Bununla bel ,
traf mühitin sosial v  fiziki faktoru v  onların pozulma, 
m hdudla dırılmı  h yat f aliyy ti v  sosial çatı mazlı ı il
laq si m d niyy t n n l ri
il  sıx ba lı oldu undan, onlar PBT daxilind  ayrıca s viyy  kimi olmamalı idil r. Buna 
baxmayaraq,  traf mühitin t snifatı amili milli v ziyy tl ri t hlil ed rk n v   q rarların
milli s viyy d  t rtib edilm sind  faydalı ola bil rdi.
 Pozuntular  sas bioloji mexanizml rin öyr nilm sind  mü yy n olunmu  nailiyy tl ri
ks etdirm lidir.
T snifatın yenid n baxılmasının ba lıca m qs dl rind n biri onun müxt lif m d niyy tl r
üçün t tbiq edil  bil n v  universal olmasıdır.
T lim v   t qdim üçün materialların yaradılması da yenid n baxılma prosesinin  sas
m qs dl rind n biri idi.
PBT–2 beta-1 v  beta-2 layih si:
1997-ci ilin mart ayında vv lki ill r d  toplanmı  t klifl ri c ml dir n Beta-1 t snifat layih si
yaradılıb. Bu layih ni yenid n baxılmaya h sr olunmu  1997-ci ilin aprel ayında keçiril n
mü avir d  müzakir  etdil r. Ona mü avir nin q rarlarını 1997-ci ilin iyun ayında daxil 
edildikd n sonra PBT–2 beta-1 layth si ilkin sınaqlar üçün n r olunub. 1999-cu ilin yanvar v
aprel ayları arasında Beta-1 yerli t bii
raitl
laq dar olan sınaqlar zamanı
ld  olunan 
ümumil dirilmi   m lumatlara v   c v b n tic l rin
saslanan Beta-2 layih si yazılıb.
T dqiqatların n tic l rini özün  daxil ed n bu layih  PBT–2-y   h sr olunmu  1999-cu il aprel 
ayında Londonda keçiril n illik mü avir d  t qdim olunub v  müzakir  edilmi dir. mü avir nin
q rarlarını özün  daxil etdikd n sonra 1999-cu il iyul ayında Beta-2 layih nin sayı artırılmı dır v
ilkin t crüb l r üçün buraxılmı dır.
lkin sınaqlar
Beta-1 layih sinin ilkin sınaqları 1997-ci il iyun ayından 1998-ci il dekabr ayına q d r
keçirilirdil r, Beta-2 layih sinin sınaqları is  – 1999-cu il iyul ayından 2000-ci il sertyabr ayına
q d r.
lkin sınaqlar zamanı müxt lif sah l rd , eyni zamanda tibbi sı ortalanma, sosial müdafi , m k,
t hsil v , X st likl rin beyn lxalq t snifatından, Qullu a (baxıma) dair t snifatdan, T hsil

---

lav l r
FBT
170
standartlarının beyn lxalq t snifatından – ISCED istifad  ed r k sa lamlıqda ba  verin 
d yi iklikl rinin t snifatına müraci t ed n dig r sah l ri daxil etm kl  b rab r ÜST-na üzv olan 
ölk l rin geni   i tirakı qeyd  alınıb. Sınaqların m qs di istifad d  olan t rifl rin 
aydınla dırılması yolu il  ümumi fikr  (konsensusa) g lm k idi.  lkin sınaqlar davam ed n
inki af, konsultasiya,  ks laq , t kmill dirm  v  yoxlama prosesinin  sasını t kil etdil r.
lkin sınaqlar Beta-1 v  Beta-2 t rkib hiss si kimi a a ıdakı t dqiqatlar aparılıb:  
t rcüm  v  dilçilik qiym tl ndirilm si;
v ziyy tl rin qiym tl ndirilm si;
konfranslarda ümumi fikr   g lm k üçün v   f rdi
kild  qoyulmu
sas suallara 
cavabların verilm si;
t kilatlarla v  ayrı-ayrı
xsl rl
ks laq ;
fakultativ (könüllü) sınanqlar;
t snifatın imkanları v  qiym tl ndirilm  zamanı alınan m lumatların etibarlılı ı (sınaq
zamanı v  yaxud t klif edilmi  nümun l r üz rind );
ba qaları, y ni mü yy n maraqları olan qrupların t dqiqatları.
T dqiqatlar çoxs viyy li probleml r   v  müxt lif m d niyy tl rd  olan probleml r
yön ldilmi dir. N tic l ri ayrı-ayrılıqda m ruz  edil n ilkin sınaqlara 50-d n artıq ölk  v  1800-
d n çox ekspert c lb edilmi dir.
PBT-2 ilkin layih
Beta-2-nin ilkin sınaqları zamanı alınan m lumatlara  saslanaraq v  ÜST-nın qiym tl ndirm  v
t snifat üzr  ekspertl r komit sinin v
m kda lıq m rk zl ri arasında keçiril n konsultasiyaların
vasit sil  2000-ci ilin oktabr ayında ilkin layih  PBT-2 t rtib edilmi dir. Bu layih  2000-ci ilin 
noyabr ayında keçiril n t fti  mü avir sind   t qdim olunmu dur. Mü avir nin t klifl rin
m l
ed r k ilkin layih  PBT-2 (dekabr 2000-ci il) 2001-ci ilin yanvar ayında ÜST-nın craiyy
Komit sinin baxılmasına verilmi dir. PBT-2 sonuncu variantı (versiyası) 2001-ci ilin may ayında
Ümumdünya S hiyy  T kilatının 54-cü M clisind  baxılıb v  t sdiq edilmi dir.
Sonuncu variantın t sdiql nm si
F aliyy tin, h yat f aliyy tin v  sa lamlı ın m hdudiyy tl rinin beyn lxalq t snifatı adlanan 
sonuncu variantın müzakir l rind n sonra Ümumdünya S hiyy  M clisi 22 may 2001-ci il tarixli 
WHA54.21 q tnam si il  yeni t snifatı t sdiql di. WHA54.21 q tnam si bu cür s sl nir:

---

FBT
lav l r
171
Ümumdünya S hiyy  M clisinin lli dördüncü sessiyası,
1. Pozuntuların beyn lxalq t snifatının ikinci n rini, F aliyy tin beyn lxalq t snifatı adı
altında m k qabiliyy tinin v  sosial çatı mazlı ın (PBT) a a ı dü m sini, daha sonra 
FBT ixtisarı il  qeyd edil n h yat f aliyy tinin v  sa lamlı ın m hdudiyy tl rini
T SD Q ED R;
2. Üzv dövl tl rd  xüsusi  raiti v , xüsusil , g l c kd  ba  ver  bil c k yenid n
baxılmaları n z r  almaqla üzv dövl tl ri öz t dqiqatlarında FBT-d n müvafiq qaydada 
istifad  etm y  ÇA IRIR;
3. Ba  direktora üzv-dövl tl r  onların xahi il  FBT-nin istifad sind  köm yin t min 
etm sini T KL F ED R. 

---