Icf azeri version 02 07 2008

FBT
lav l r
153
M sl n, istehsalda aya ını itirmi   v  o vaxtdan  l a acından istifad  ed n insanın realla ması
«Yeri » kateqoriyasında ç tinl dirilmi dir, çünki  traf s kil r çox hündür v  sürü k n s th
malik olur, bu da a a ıdakı kimi kodla dırılır:  
D4500.2 __qısa m saf l r  insanın yeri ind  realla ma imkanının mülayim m hdudiyy tl ri
Potensial qabiliyy tin mü yy n edilm si üçün bu domen k nar köm k olmadan piyada h r k t
etm k qabiliyy tin  aid edilir.  traf mühitin müxt lif amill rinin d yi k n t sirini tarazlamaq 
üçün, qabiliyy t (bacarıq) standartla dırılmı  dair d   ( hat  dair si) qiym tl ndiril  bil r.  Bel
mühit ( hat  dair si) a a ıdakılar ola bil r: a) ad t n potensial qabiliyy tin testl dirilm si ba
ver n aktual mühit; b) mümkün oldu u hallarda, bel  mühiti eyni t sir göst r n mühit hesab 
etm k olar.
M s l n, yuxarıda qeyd edil n insanın standart mühitd
l a acınnı köm yi olamdan h qiqi
yerim  bacaoı ı, (bir yastı v  sürü k n olmayan yer) çox m hdud olacaqdır. Ona gör  individin 
potensial bacarıq ı növb ti cür kodla dırılacaqdır:  
D4500 __3. Qısa distansiyalara yeri  zamanı potensial bacarı ın a ır m hdudlu u
Realizasiya v  ya potensial bacarıq t yinedicil rinin istifad sind  real v  standart  traf mühit 
raitl rini d qiql dirm y  can atan istfiad çil r,
traf mühit amill rinin t snifini istifad
etm lidir (baz yuxarıda f sil 3,  traf mühit amill rinin üçüncü kodla dırma üsulu). 
4.4.
TRAF MÜH T AM L LR N N KODLA DIRILMASI
T Y NL R
traf ümhit amill ri fiziki v  sosial  rait, münasib tl r dair si v  insanların ya dıqları v
vaxtlarını keçirdikl ri qur uları  yaradır.
traf mamill rin istifad si
traf mühit amill ri – t snifatın 2 hiss sinin t rkibidir (kontestk amill ri).  traf mühit amill ri
h r bir f aliyy t v  kodla dırma  t rkibi üçün ayrı-ayrılıqda baxılmalı v  yuxarıda f sil3 ks
etdiril n üç üsullardan birin  müvafiq olaraq kodla dırılır.
traf mühit amill ri haqqında söhb t edl n insan mövqeyind n kodla dırılmalıdır. M sl n, s ki
bordyursuz arabadan istifad  ed n, eyni zamanda kor insan üçün bayer kimi individ üçün 
asanla dırıcı amil kimi kodla dırıla bil r.
____________________
B zi hallarda müxt lif  traf mühit amill ri kasıblıq, inki af, k nd v  ya  h r
raiti v  yaxud 
ictimai kapital kimi ümumi terminl rd   t svir ed l  bil r.    Bu  ümuml dirilmi   terminl r
t snifatda öz  ksini tapmamı dır. Lakin istifad çi onların arasında ayrı-ayrı amill ri seçm li v
kodla dırmalıdır. Bir daha qeyd etm k lazımdır Ki,  traf mühit amill rinin siyahısını yuxarıda
qeyd edil n mümumil dirici terminl rin  ks etdirilm si üçün istifad  edildiyi zaman n   q d r
aydın v  staiil olaca ını mü yy nl dirm k  üçün g l c kd d bir daha t dqiqtaların aparılması
tl b olunacaqdır.
B R NC  T Y NED C

---

lav l r
FBT
154
traf mühit amill rinin d r c sini bildir n neqativ v  pozitiv  kalalı t yinedici asannla dırıcı v
yaxud baryer kimi. A a ıda göst rildiyi kimi bölm  nöqt si baryerl r   i ar  edir, onun (+) 
i ar sin
v z edilm si is  asanla dırıcı amill r  i ar  edir (amil sah si).  
xxx. 0 YOXDUR baryer YOXDUR 
xxx. 1  H M YY TS Z baryerl r
xxx. 2 MÜLAY M baryerl r
xxx. 3  FAD  ED LM  baryerl r
xxx. 4 MÜTL Q baryerl r
xxx. 8 mü yy n edilm y n baryer 
xxx. 9 münasib deyil   
xxx. 0 YOXDUR baryer YOXDUR 
xxx. 1  H M YY TS Z amill r sah si
xxx. 2 MÜLAY M amill r sah si 
xxx. 3  FAD  ED LM  amill r sah si
xxx. 4 MÜTL Q amill r sah si 
xxx. 8 mü yy n edilm y n amill r sah si
xxx. 9 münasib deyil   

---

FBT
lav l r
155
lav  3 
F allıq v  i tirak etm  nomenklaturasından istifad  variantları
«F allıq v   i tirak» terminl rin t rkib hiss si müxt lif f aliyy tl rin v   h yat dair l rinin i ar
olunması üçün domenl rin bit r f siyahısından ibar tdir. H r bir domen bir-bir ümumi 
s viyy l rd n ba layaraq detalla dırılmı  s viyy l r  q d r bir-bir düzülmü  müxt lif s viyy l r
kateqoriyalarından ibar tdir (m s l n, 4-cü bölüm domeni – Mobillik (H r k tlilik, d yi k nlik) 
d450 Yerim   v  onun daxilind  daha detalla dırılmı   b ndd n, d4500 Qısa m saf l r  yerim
kimi kateqoriyalardan ibar tdir). F allıq v  i tirak etm  domenl rin nomenklaturası h m individ 
s viyy sind , h m d   c miyy t s viyy sind  kodla dırılması mümkün olan f aliyy tin tam 
dair sini hat  edir.
Giri d  qeyd olundu u kimi, «f allıq» v  «i tirak etm k» kimi spesifik anlayı ları i ar  etm k
üçün bu siyahı müxt lif yolla istifad  oluna bil r. FBT-da bu anlayı lar a a ıdakı
kild
mü yy n olunub: 
Sa lamlıq kontekstind :
F allıq – individ t r find n h r k t v  v zif l rinin yerin  yetirilm sidir.
tirak – individin günd lik h yat hadis l rin  c lb olunmasıdır.
Sadalanan domenl r terminl rind  (A) f allıq v  (P) i tirak etm  arasında münasib tl rin
strukturla dırılması üçün dörd alternativ üsul var.
(1) F allıq domenl ri v  i tirak domenl ri topluları bir-biri il  uy un g lmir  
(üst-üst  dü mür)
Kateqoriyaların mü yy n olunmu  toplusu yalnız f allıq, y ni invidin yerin  yetirdiyi v zif l r v
h r k tl r kimi, dig r topluis  – yalnız i tirak, y ni individin günd lik h yat hadis l rin   c lb 
olunması kimi koqdla dırılır. Bu s b bd n, iki toplu bir-birin  münasib td  istisna t kil edir.  
Bu variantda h m f allıq kateqoriyaları, h m i tirak kateqoriyaları toplularının m zmunu 
istifad çi t r find n mü yy n olunur. Kateqoriyalardan h r birisi h r hansı bir dig rinin deyil, 
m hz ya f allıq b ndi, ya da i tirak b ndi olur. M s l n, domenl ri a a ıdakı
kild  bölm k
olar:
a1 Öyr tm  v  bilikl rin t tbiqi
a2 Ümumi 
v zif l r v  t l bl r
a3 Ünsiyy t
a4 Sür tl  h r k t etm  qabiliyy ti
 p5 
Özün xidm t
p6 M i t h yatı
p7
xsiyy tl rarası qar ılıqlı laq
p8 H yatın sas sah l ri
p9 C miyy tl rd  h yat, ictimai v  mülki h yat

---