Icf azeri version 02 07 2008

lav l r
FBT
156
Bu strukturun kodla dırılması
kateqoriyanın a kodu. q
p
 q
c
(f allıq b ndi hesab edil n kateqoriya) 
kateqoriyanın p kodu. q
p
 q
c
   (i tirak b ndi hesab edil n kateqoriya) 
Burada q
p
= özünü t sdiql m  t yinedicisi v q
c
= potensial qabiliyy t t yinedicisidir. T sdiql m
t yinedicisi istifad  olunduqda, kateqoriya özünün f allıq v  ya i tirak b ndi kimi i ar
olunmasından asılı olmayaraq, o, özünü t sdiql m  parametrinin terminl rind   t fsir edilir; 
potensial qabiliyy t t yinedicisi istifad  olunduqda, kateqoriyanın f allıq v  ya i tirak b ndi kimi 
i ar s  olunmasından asılı olmayaraq kateqoriya potensial qabiliyy t terminl rind  t fsir edilir.
Bel likl , 1 saylı variant h r hansı t krar v  ya s hv olmadan tam m lumat panell  t min edir.  
(2) F allıq domenl ri toplusu v  i tirak domenl ri toplusu arasında cüzi t sadüf:
Bu alternativd  kateqoriyaların bir hiss si eyni zamanda f allıq v   i tirak kimi  rh edil  bil r,
y ni eyni kateqoriya individ (individin yerin  yetirdiyi v zif   v  ya h r k t kimi) v   c miyy t
(günd lik h yat hadis l rin  c lb olunma) mövqeyind n t svir edil  bil r.  
M s l n:  
a1 Bilikl rin ld  edilm si v  t tbiqi    
a2 Ümumi 
v zif l r v  t l bl r  
 
a3 Ünsiyy t p3 
Ünsiyy t
a4 H r k t etm  qabiliyy ti p4 
H r k t etm  qabiliyy ti
a5 Özün xidm t p5 
Özün xidm t
a6 M i t h yatı p6 
M i t h yatı
 p7 
xsiyy tl rarası qar ılıqlı laq l r
 p8 
H yatın sas sah l ri
 p9 
C miyy td  h yat, ictimai v  mülki h yat
Hazırkı strukturun kodla dırılması
Bu halda kateqoriyaların kodla dırılmasında m hdudiyy tl r var.  
Üst-üst  dü n kateqoriyalar eyni t yinediciy  nisb td  müxt lif m na da ıya bilm z (h m birinci 
özünü t sdiql m  t yinedicisi, h m d  ikinci potensial qabiliyy t t yinedicisi üçün), m s l n:
a kateqoriyası. 1_  
 
v  ya   
 a kateqoriyası. _1  
 
 
p kateqoriyası. 1_ 
 
    
p 
kateqoriyası. _2
Bu seçimi ed n istifad çi güman edir ki, kodlar  g r onlar i tirakda deyil, m hz f allıqda v
ksin  kodla dırılıbsa, üst-üst  dü n kateqoriyalarda müxt lif m na da ıya bil r. Lakin m lumat 
panelin  müvafiq t yinedici sütunu üçün bir kod daxil edilm lidir.  
 

---

FBT
lav l r
157
(3) Domenl rd  t sadüfi hallar mövcud olduqda v  ya olmadıqda detalla dırılmı  f allıq
kateqoriyaları v  geni  i tirak kateqoriyaları
Mü yy n f allıq v   i tirak kateqoriyaları t rifl rinin itsifad sin  dair dig r yana ma domen 
daxilind  i tirakı daha ümumi v  geni  anlayı lara g tirib çıxarır (m s l n, bölm  ba lıqları kimi 
birinci s viyy  kateqoriyaları) v  daha detalla dırılmı   ( traflı
rh olunmu ) kateqoriyaları
f allı a aid edir (m s l n, üçüncü v  ya dördüncü s viyy li kateqoriyaları). Bu yana ma b zi v
ya bütün domenl rd  kateqoriyaları geni   v  ya dar m nadan asılı olaraq bölür.  stifad çi b zi
domenl ri tamamil  (bütün detalla ma s viyy l rind ) f allı a v  ya i tiraka aid edil n domenl ri
kimi hesaba ala bil r.
M s l n, d4550 Sürünm  f allıq kimi, halbuki d455 Yerim d n f rql n n üsullarla h r k t etm
kimi qiym tl ndiril  bil r.
Bu üsulun iki mövcud t tbiqi yolu mövcuddur: a) kateqoriyaların üst-üst  dü m si mü ahid
olunmur, y ni b nd f allı a aid olursa, bu i tirak deyil; b) üst-üst  dü m  mü ahid  oluna bil r, 
ona gör  ki, b zi istifad çil r bütün siyahını f allıq kimi, yalnız geni   m naya malik olan 
ba lıqları is  i tirak kimi, istifad  ed  bil r.
Hazırkı strukturun kodla dırılması
Variant 1 v  ya variant 2-y  ox ar.
(4) Bütün domenl rin h m f allıq h m d  i tirak üçün istifad si, domenl rin
 tam üst-üst  dü m si
Bu variantda f allıq v   i tirak etm  siyahısının h r domeni h m f allıq, h m d   i tirak kimi 
qiym tl ndiril  bil r. H r kateqoriya  xsi f aliyy t (f allıq) v  ictimai f aliyy t (i tirak) kimi 
izah edil  bil r.
M s l n, d 330 Nitq h m f allıq, h m d  i tirak kimi n z r  alına bil r. S s tell rini itirmi  insana 
köm kçi olan qur u vasit sil  danı a bil r.  Potensial qabiliyy t v
özünü t sdiql m
t yinedicil rin istifad si zamanı
ld  olunmu  fikirl r  müvafiq olaraq bu  xs a a ıdakı
ç tinlikl rd n ziyy t ç kir:
Birinci t yinedici
Özünü t sdiqetm  prosesind  orta ç tinlikl r
(ehtimal ki, stress v  ya dig r insanların münasib ti
kimi kontekst faktorları s b bind n). 
 2 
kinci t yinedici
Köm kçi qur u olamadan potensial qabiliyy tin
çox a a ı dü m si  
 
 
 3 

---

lav l r
FBT
158
Üçüncü t yinedici
Köm kçi qur u vasit sil  birg  potensial qabiliyy tin
cüzi a a ı dü m si    
 
 1 
FBT m lumat panelin  müvafiq olaraq, bu  xsin v ziyy ti a a ıdakı
kild  kodla dırılır:
d330.231
(4) varianta müvafiq olaraq a a ıdakı kodla dırılma da istifad  oluna bil r:
a330.241
p330.2
4 saylı variantda özünü t sdiql m   t yinedicisi v  potensial qabiliyy t t yinedicisi istifad
olunduqda FBT-nin m lumat panelinin bir öz yind  yerl dirm si üçün iki göst rici mövcuddur: 
biri f allıq üçün, o biri is   i tirak üçün. Bu göst ricil r eyni m nanı ifad  edirs , onda 
ziddiyy tl r deyil, h dd n artıq çoxluq mü ahid  edilir. Lakin eyni m na ifad  etm y n
göst ricil ri mü ahid  etdikd , r smi ÜST kodla dırılması üslubu mövcud oldu undan
istifad çil r m lumat panelinin kodla dırılması üçün h lletm  alqoritmini i l yib 
hazırlamalıdırlar:
q
p
 q
c
 kateqoriyası d 
Bu çoxlu un aradan qaldırılmasının mümkün üsulları arasında potensial qabiliyy t t yinedicisi
f allıq kimi, özünü t sdiql m  t yinedicisi is  i tirak kimi n z r  alına bil r.
Dig r imkan «günd lik h yat hadis l rin   c lb edilm »ni
hat  ed c k i tirak üçün  lav
t yinedicil rin i l nib hazırlanmasından ibar tdir.
Gözl nilir ki, FBT istifad  olunduqça v  empirik m lumat toplanıldıqça yuxarıda qeyd olunan 
variantlardan hansının t snifat istifad çil ri üçün daha üstün olması b lli olacaq. Empirik 
t dqiqatlar «f allıq» v  «i tirak» anlayı ların istifad sin  daha çox aydınlıq g tir c k. Bu 
anlayı ların müxt lif 
rtl rd , müxt lif ölk l rd   v  müxt lif m qs dl r üçün nec  istifad
olunması haqqında m lumat bu sxemin sonrakı yenid n baxılması üçün ümumil diril  bil r.

---