I uşaq xəSTƏLİKLƏRİ kafedrasi tibb üzrə elmlər doktoru, professor S. M. Qasımova

58 

 

Aşağıdakı  faktorlala əsasən qurulmuşdur:  

1.

 

Morfoloji dəyişiklər  

2.

 

Yoluxma şərtlər  

3.

 

Etiologiya   

4.

 

Gedişi (tipik, atipik), kəskin , uzanılmış  (4  həftədən-həftəyə qədər) 

5.

 

Ağırlıq dərəcəsi  

6.

 

Fəsadların olub olmaması 

 

 

 

Fəsadlaşmış və fəsadsız 

   

 

 

 

Ağ ciyər fəsadları 

Fəsadlaşmış 

   

 

 

 

Ağ ciyərlərdən kənar fəsadlar 

 

Ağ ciyər fəsadları:  



 

Sinpnevmonik plevrit  



 

Metapnevmonik plevrit 



 

Ağciyər destruksiyası  



 

Ağciyər absesi  

 

 

Ağ ciyərlərdən kənar fəsadlar: 



 

İnfeksion toksiki şok  



 

DDL (damar daxili laxtalanma) 



 

Ürək-damar çatmamazlığı 



 

Respirator disstres 

 

 

 

 

---

59 

 

ƏLAVƏLƏR  

 

KRX zamanı ilk müayinədə situasiyaya uyğun diaqnostik sxem 

 

 

Situasiya №1. Obstruksiya yoxdur, temperaturdan asılı olmayaraq aşağıdakı 

simptomlar müşahidə olunur:  



 

Tənəffüsün  tezləşməsi  (bir  aya  qədər  körpələrdə  60,    2-12  ayda  -50,  1-4 

yaşda bir dəqiqədə 40) 



 

Qabırğa arası əzələlərin gərilməsi  



 

İniltili tənəffüs 



 

Burun dodaq üçbucağının sianozu 



 

Toksikoz  əlamətləri    (xəstə  habitusu,  yeməkdən,  işməkdən  imtina, 

yuxulamaq, yüksək temperaturda avazımaq) 

 

Tövsiyyə olunur: Ümumi vəziyyət ağır kimi qiymətləndirilir, pnevmoniyanın  

yüksək ehtimalı  olduğundan antibiotik təyin edilir, xəstə stasionara göndərilir.  

 

 Situasiya №2. Əgər Situasiya №1 sadalanan əlamətlər yoxdursa, ancaq  



 

Üç gündən artıq 38°C temperatur  



 

Pnevmoniyanın lokal fizikal  göstəriciləri   



 

assimmetrik xırıltılar varsa 

Pnevmoniyanı ehtimal etmək olar, təsdiq yaxud inkar etmək üçün  

 

Tövsiyyə  olunur:  Qanın  ümumi  analizi  edilməlidir,  rentgenoqrafiyaya 

göndərilməlidir.  Bunları  etmək  mümkün  olmadıqda    antibiotik  təyin  edilməlidir. 

Tənəffüs çatmamazlığı varsa hospitalizasiya edilməlidir.  

 

Situasiya №3. KRX və bronxial  obstruksiyalı uşaqlarda  



 

xırıltıların assimmetriyası  



 

iltihab istiqamətli hemoqram olduqda  

 

Tövsiyyə  olunur:  Pnevmoniyanı  təsdiq  yaxud  inkar  etmək  üçün 

pentenoqrafiya aparılmalıdır, tənəffüs çatışmazlığı olduqda hospitəlizə edilməlidir. 

 

Situasiya 4. Körpədə yuxarıdakı situasiyalarda  olan əlamətlər yoxdur, febril 

temperatur 1-2  gündən müşahidə olunur. 

---

60 

 

 

Tövsiyyə olunur: Pnevmoniyasız KRX kimi  evdə nəzarətə götürmək.  

 

 

Qeyd:  

Hospitalizasiyaya  göstərişlər    sırasına    yuxarıda  deyilənlər  

əlavə olaraq mütləq qaydada  xəstəlik öncə vəziyyət (premorbid 

fon) nəzərə alınmalıdır (hipotrofiya, konstitusiya anomaliyaları, 

raxit,  anemiya  və  s.)  ailəmin  zəif  sosial  statusu,  valideynlərin 

psixoloji  xüsusiyyətləri.  

Ümumdünya səhiyyə təşkilatının (ÜST) qəbul etdiyi proqrama əsasən (1974) 

bütün  dünyada  uşaqlar  vərəm,  poliomielit,  tetanus,  difteriya,  göyöskürək,  qızılca, 

parotit, hepatit infeksiyalarına qarşı mütləq peyvənd olunmalıdır. 

Azərbaycan  Respublikasında  yoluxucu  xəstəliklərlə  mübarizə  işinə 

səhiyyənin  prioritet  sahələrindən  biri  kimi  böyük  əhəmiyyət  verilir.  Son  illər 

respublika  ərazisində  keçirilən  irimiqyaslı  kompleks  tədbirlər  nəticəsində  bəzi 

yoluxucu  xəstəliklərin  tam  ləğvinə,  digərlərinin  isə  dinamik  şəkildə  azalmasına 

nail olunmuşdur. 

İlk növbədə spesifik profilaktika vasitələri ilə idarə olunan infeksiyalara qarşı 

aparılan məqsədyönlü tədbirlər öz müsbət nəticələrini göstərmişdir. 

Azərbaycan digər Avropa dövlətləri ilə yanaşı poliomielitdən azad ölkə kimi 

sertifikat almışdır. 

Peyvəndlər təqvimə uyğun planla aparılir. Azərbaycan Respublikasında qəbul 

olunmuş  peyvənd  təqvimi  20-ci  cədvəldə  göstərilmişdir.  Bu  cədvəldə  11 

infeksiyaya  qarşı  peyvəndləşdirməvə  təkrar  peyvəndləşdirmənin  aparılma 

müddətləri göstərilmişdir. 

Əgər  uşaq  bir  infeksiyaya  qarşı  peyvənd  alıbsa,  digər  infeksiyaya  qarşı  2 

aydan  tez  peyvənd  aparmaq  olmaz.  Hər  hansı  bir  ərazidə  xəstələnmənin  artması 

qeyd  edilərsə  və  ya  xüsusi  təhlükəli  infeksiyanın  gətirilmə  qorxusu  olarsa, 

epidemik göstərişlərə görə başqa infeksiyalara qarşı peyvənd aparıla bilər. 

 

 

---