I fəSİl beynəlxalq maliyyə qurumlarının təsnifatı və onların beynəlxalq
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İşin strukturu və həcmi.
- Dissertasiya işinin birinci fəsli
- Dissertasiya işinin ikinci fəsli
- Dissertasiya işinin üçüncü fəsli
4 predmetidir. Bu mübahisəli və müqyisəli yanaşmanı özüm üçün prioritet hesab etdiyimdən bu nisbəti dissertasiya işimdə araşdıraraq verməyə çalışmışam. İşin strukturu və həcmi. Dissertasiya işinin strukturu qarşıya qoyulan məqsədə uyğun olaraq formalaşdırılmışdır. Mövzu quruluşu girişdən, üç fəsildən, nəticə və təkliflərdən və sonra istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. Dissertasiya işinin yazılması zamanı informasiya mənbəyi kimi mövzu ilə əlaqədar mövcud milli və xarici elmi və dərslik ədəbiyyatından, yerli və xarici alimlərin və mütəxəssislərin araşdırmalarından, internet resurslarından istifadə edilmişdir. Dissertasiya işi ümumilikdə 111 səhifədən ibarətdir. Dissertasiya işinin birinci fəsli “Beynəlxalq maliyyə qurumlarının təsnifatı və onların beynəlxalq əməkdaşlıqda rolu” adlanır. Burada beynəlxalq maliyyə qurumlarının yaranma tarixi, strukturu, məqsədi və vəzifələri, əsas fəaliyyət istiqamətləri haqqında ətraflı məlumat verilmişdir. Dünya Bankı (DB) rəsmi olaraq BMT-nin Monetar və Maliyyə Konfransı (01-22 iyul, 1944) nəticəsində qəbul edilən Bretton-Vuds Sazişinin beynəlxalq arenada ratifikasiyasından sonra yaradılmışdır. DB-nin fəaliyyətinin əsas məqsədi dünyada yoxsulluq səviyyəsini azaltmaq, insanların həyat şəraitini yaxşılaşdırmaq, üzv ölkələrin iqtisadi maliyyə islahatlarına yardım etmək, xarici maliyyə qaynaqlarından daxil olan investisiya vəsaitləri ilə təmin etmək, ölkələrin xarici dövlət borcu mexanizmini normal hala gətirmək və beynəlxalq iqtisadi tarazlığı təmin etmək, yerli şirkətlərin maliyyə vəsaitlərinə yaranan ehtiyaclarını aradan qaldırmaq və s.dən ibarət olmuşdur. Beynəlxalq maliyyə qurumları dünyanın zəif inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrinə qrant və güzəştli kreditlər təqdim edir. Dissertasiya işinin ikinci fəsli “Transmilli münasibətlər və transmilli korporasiyalar” adlanır . Burada transmilli korporasiyaların strukturu, transmilli qarşılıqlı əlaqələr və təşkilatlar, dövlətlərin sosial-iqtisadi həyatında rolu, transmilli münasibətlərdə mərkəz-dövlət paradiqması, TMK-ların inkişafında əsas 5 tendensiyalar, istehsalın beynəlxalq kooperativləşməsi və TMK-larda idarəetmə modellərindən ətraflı bəhs olunmuşdur. Dissertasiya işinin üçüncü fəsli “Azərbaycanın beynəlxalq maliyyə qurumları və transmilli korporasiyalarla əməkdaşlığının perspektivləri” adlanır. Dissertasiya işinin bu fəslində Azərbaycan və beynəlxalq maliyyə qurumlarının əməkdaşlığından, transmilli korporasiyaların iqtisadi qloballaşmaya təsirindən bəhs olunur. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən inamla davam etdirilməsi sayəsində Azərbaycanda yaradılmış sosial- iqtisadi potensial davamlı iqtisadi inkişafı və makroiqtisadi sabitliyi təmin etmişdir. Bu strategiyanın həyata keçirilməsi nəticəsində iqtisadiyyatın diversifikasiyası, qeyri-neft sahələrinin, regionların inkişafı sürətlənmiş, strateji valyuta ehtiyatlarının səmərəli istifadəsi təmin olunmuşdur. Ölkə başçısının müəyyən etdiyi siyasətin həyata keçirilməsi gələcək illər üçün dayanıqlı inkişafın möhkəm təməlinin yaradılmasına, Azərbaycan Respublikası iqtisadiyyatının dünya iqtisadi sisteminə inteqrasiyasının sürətləndirilməsinə, əhalinin həyat səviyyəsinin daha da yaxşılaşdırılmasına imkan vermişdir. Dissertasiya işi nəticə ilə tamamlanır. Beləliklə, Beynəlxalq maliyyə qurumları yarandığı anda əsas məqsədi dünya ölkələrini 2-ci dünya müharibəsindən sonra dirçəltmək idisə, hal-hazırda ən başlıca məqsədi yoxsulluğun qlobal səviyyədə ləğv edilməsidir. Beynəlxalq maliyyə qurumlarının fəaliyyəti də məhz bu məqsədə çatmaq üzərində cəmlənib. Transmilli korporasiyalar beynəlxalq münasibətlərin yalnız iştirakçı aktoru deyil, o, özü dəyişmə, hərəkət və daşınma hərəkatlarının başında gedən siyasi cərəyanın nəhənglərindəndir. 6 I Fəsil Beynəlxalq maliyyə qurumlarının təsnifatı və onların beynəlxalq əməkdaşlıqda rolu 1.1 BMT-nin nəzdində olan maliyyə qurumları BMT-nin nəzdində olan maliyyə təşkilatları beynəlxalq maliyyə sistemində əsas rol oynayır. Dünya Bankı Qrupu dünyada ən böyük investisiya instititudur. Dünya Bankının yaranma kökləri hələ 1923-1932-ci illərdə bütün dünyanı bürümüş olan dərin iqtisadi böhranlar dövrünə gedib çıxır. İqtisadi ədəbiyyatlarda o dövrü “böyük depressiya” dövrü adlandırırlar. Kənd təsərrüfatı məhsulları və torpaq dəyərindən dəfələrlə ucuz satılır, heyvandarlıq ziyanla işləyir, minlərlə bank müflisləşir, bütün sahələrdə işsizlik baş alıb gedir, zavodlar işləmirdi. Bir sözlə, iqtisadiyyatın bütün sahələri “iflic” vəziyyətinə düşmüşdü. Bu vəziyyət eyni zamanda özünü beynəlxalq və pul-kredit bazarında da göstərirdi. Bir sıra ölkələr, o cümlədən, Birləşmiş Krallıq qızıl standartlarından, yəni valyuta dəyərinin qızılla təyin edilməsi prosesindən məcburi surətdə imtina etməli oldular. Hansı ki, bu qanun uzun müddət idi ki, pulun dəyərinin sabit saxlanmasına qulluq edirdi. Kağız pulun dövriyyəyə buraxılması azaldıldı. Bu da iş yerlərinin azalmasına səbəb oldu. Həyat səviyyəsi kəskin şəkildə aşağı düşdü. Bəzi ölkələr milli pulun xarici pula dəyişdirilməsinə qadağa qoydular və barter mübadiləsini tətbiq etməyə başladılar. Bir qism ölkələr isə öz milli valyutalarını dəyərlərindən aşağı qiymətə xarici alıcılara satmaqla öz kənd təsərrüfatı məhsullarını əslində çox ucuz qiymətə satdılar. Bununla da onlar digər ölkələrin ticarət əlaqələrini pozurdular. Yəni rəqabət devalivasiyası yaradırdılar. Məhsulun dəyəri ilə pulun nisbəti pozulurdu. Beləliklə, bütün bunlar nəticə etibarı ilə dünya iqtisadiyyatının dağılmasına gətirib çıxartdı. 1 Bu problemləri həll etmək üçün 30- cu illərdən başlayaraq dəfələrlə beynəlxalq konfranslar çağırılsa da, lakin qəbul edilmiş müvəqqəti qərarlar məsələni tam həll etmirdi. Bunun üçün dünyanın əksər ölkələrinin birgə əməkdaşlığı lazım idi. Yalnız bu halda bütün dövlətlərdə valyuta sistemini tənzimləyən və böhran nəticəsində iqtisadiyyatı dağılmış 1 Х. А. Шреплер « Международные економические организации». Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|