Hasan basri Çantay’in kiŞİLİĞİ
Yüklə 3,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
48 Hayrettin Kızıl Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 İsa şu karşılığı verdi: «`Adam öldürme, zina etme, hırsızlık yapma, yalan yere tanıklık etme, annene babana saygı göster' ve `komşunu kendin gibi sev.'» Genç adam, «Bunların hepsini yerine getirdim» dedi, «daha ne eksiğim var?» İsa ona, «Eğer eksiksiz olmak istersen, git, varını yoğunu sat, parasını yoksullara ver; böylece göklerde hazinen olur. Sonra gel, beni izle» dedi. (Matta, 19/16–21) Antony’nin yaşadığı dönemde keşiş adayları büyük olarak bi- linen münzevilerin yanında toplanıyorlardı. Antony de uzun yıllar çölde kalınca ünü artmış ve etrafına münzeviler toplanmaya başla- mıştı. 50 Antony’nin kaldığı Nitria çölünde etrafına binlerce keşişin toplandığı, bu keşişlerin Cumartesi ve Pazar günleri kilise olarak kullandıkları yerde bir araya geldikleri belirtilmiştir. 51 Mısır’da Antony dışında birbirinden bağımsız topluluklar ha- linde yaşayan binlerce keşiş o dönemde çöllerde yaşıyordu. Bu ke- şişler birbirinden bağımsız hareket eden ve o dönemde “Davut” olarak çağrılan 52 “abbot”ların yönetimindeydi. 53 Bu keşişler toplan- dığı bölgeye veya bağlı oldukları kişiye göre isimlendirilmiş olma- larına rağmen bunların geneli Aziz Antony’den etkilenmişti. 54 Sayı- ları giderek artan bu toplulukların en eskisi Antony çevresinde diğer önemli bir topluluk da yine o dönemde yaşamış bir münzevi olan Aziz Palaemon’un yakınlarında toplanmıştı. 55 Keşişlerin bu şekilde bir araya gelmesi ve belli zamanlarda ibadet veya yemek için bir araya gelmesi monastisizmin sönobit keşişliğe doğru gelişmesini sağlamıştır. Bu durum Antony daha hayatta iken ortaya çıkmıştır. Atiya, Antony ile başlayan eremit keşişliği, monastik yaşamın ilk belirgin aşaması olarak kabul et- 50 Saint Athanasius, s. 22. 51 Ernest Frederick Morrison, St Basil And His Rule, Oxford, 1912, s. 39. 52 Feasey, s. 32, 121. 53 Woodhouse, s. 46–47. 54 Bu Eremit gruplar için bkz Mackean, s. 79–90. 55 Atiya, s. 79. Hıristiyan Monastisizminin Kuruluşu 49 Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 miş 56 , eremit ile sönobit keşişlik arasındaki aşamayı ise ikinci aşa- ma olarak kabul etmiş ve bu aşamayı tanımlamak için “kollektif keşişlik” tabirini kullanmıştır. 57 Eremitik ile sönobitik arasındaki dönemi “semi-eremit- yarı eremit” olarak tabir eden Smith, geçişin olduğu bu ilk dönemlerde “Laura” ismi verilen, farklı keşiş hücrelerinin bir arada olduğu or- taklaşa yemeklerin yendiği, ibadetlerin yapıldığı mekânlar kuruldu- ğunu belirtmektedir. 58 Bu mekânlar, daha sonra inşa edilecek ma- nastırlara öncülük yapmıştır. İlk Manastırlar, asketik yaşam, eremit ve sönobit keşişliğin başladığı yer olan Mısır’da inşa edilmiştir. Aziz Antony’le münzevilik şeklinde ortaya çıkan daha sonra çöllerde gruplar halinde yaşamaya dönüşen, ardından belli yapılar içerisinde sürdürülmeye başlanan monastisizm bu aşamaları adım adım ve doğal bir süreç içerisinde tamamlamıştır. 59 Eremitlerin her gün belirli vakitlerde kulübelerinden/hücrelerinden başlarında bulu- nan kişiyi dinlemek için çıkmaları, bu tür toplanmaların zamanla kurallarının ortaya çıkması, ibadetlerin ortaklaşa ve yine kurallarla yapılması manastırların ortaya çıkmasına neden olmuş bunu manas- tır hayatı ile ilgili düzenlemeler ve kurallar takip etmiştir. 60 Keşişlerin manastırlardaki hayatını programlayan kurallar ilk kez IV. asrın başlarında Mısır’da Aziz Pachomius (292–346) tara- fından düzenlendi. Pagan bir ailenin çocuğu olarak doğan Pachomius (290–346), imparatorluk sınırları içinde yaşayan Hıristi- yanlara din özgürlüğü tanımasıyla da bilinen Konstantin’in (272– 337) ordusunda asker iken Hıristiyanlığı kabul etmiştir. Pachomius, Aziz Palaemon aracılığıyla monastisizme başlamıştır. 61 56 Atiya, s. 77. 57 Atiya, s. 79. 58 Smith, s. 38–39. 59 Wesley, s. 57. 60 Wishart, s. 57. 61 Morrison, s. 40; Biyografisi için bkz Smith, s. 243–247; Monastik sistemi için bkz Mackean, s. 91–110; Clarke, s. 37–39. 50 Hayrettin Kızıl Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 Hıristiyanlığı kabul ettikten sonra Mısır’da Eremit keşişler arasında bir süre kalan Pachomius, 320’de Tabennisi’de terkedilmiş bir köyde yörenin patriği Tentyra’nın otoritesi altında kurduğu ce- maatin görevleri arasına ibadetin yanı sıra toprağı işleme faaliyetini de eklemiştir. Getirdiği kurallar (fakirlik, bekârlık ve lidere itaat) neticesinde eremit geleneğinden cemaat hayatına (sönobit) dayanan manastır geleneğine geçişi sağlamıştır. Pachomius, yaptığı düzen- lemelerle dağınık keşiş hayatını kilise otoritesiyle bağlantılı bir ce- maat haline getirmiştir. Bir ilk olan bu düzenlemelerden sonra Pachomius modelini esas alan, bir liderin yönetimi altında ortak hayat süren, iş, dua ve zühdle beraber kutsal metinleri okuyup öğ- renmeye yoğunlaşan keşişlerin yaşadığı manastırlar kurulmuştur. 62 Monastisizme disiplin ve çalışmayı getiren, münzevi hayat ile ortak yaşamı kaynaştıran yeni bir model geliştiren Pachomius’un kurduğu bu sistem, topluluk halinde yaşayan keşişlerin hayatını bütün yönleriyle düzenlemekteydi. Atiya, bu dönemi monastik idea- lin gelişmesindeki üçüncü ve son aşama olarak kabul etmiştir. 63 Bu sistemi Antony tarzı keşişlikten ayıran en önemli iki unsur ortak yaşam ve çalışma/görev paylaşımıdır. Çalışma, Antonian keşişlerde olduğu gibi vakit geçirmek için yapılan bir uğraş değildir. Önemli bir görev olduğu için yerine getirilmektedir. Çalışmanın keşiş haya- tına girmesi monastik yaşam tarzında yeni bir devrim olarak kabul edilmiştir. 64 Pachomius’un, monastik kurallarını bir melekten aldığına ina- nılır. 65 Atiya ise bu kuralların, bütün kalıcı kurumlaşmalarda görül- düğü gibi, sistemleştirilmiş bir kurallar dizisi değil, evrimsel bir süreç içerisinde ortaya çıkan sorunlara karşı geliştirilen çözümler- den oluştuğunu belirtir. Bu kurallarda Pachomius’un yaşantısının ve deneyimlerinin bütün yönleri görülür. Bir asker olarak disiplini bi- 62 Gürkan, s. 559. 63 Atiya, s. 79. 64 Butler, s. 688. 65 Hannay, s. 121. Yüklə 3,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|