H. F. Bağirova, Ş. H. QƏDİmova böYRƏk xəSTƏLİKLƏRİ VƏ hamiLƏLİK
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
56
görə – SİYİ-nin ağırlaşmamış (sidik-ifrazat yolları orqanlarının normal strukturu və funksiyası), ağırlaşmış (struktur dəyişikliklərin, yanaşı gedən ağır xəstəliklərin, immunodefisit və s. fonunda) formaları vardır . Hamiləlik vaxtı sidikdə əsasən Escherichia coli (SİYİ-nin 80%-ə qədər hallarında) aşkar edilir. Hamiləlik vaxtı sidik-ifrazat yollarının infeksiyalarının rekurrent formalarının mümkün risk amilləri kimi Proteus mirabilis və Enterococcus faecalis-in böyük rol oynaması qeyd edilir. Belə məlumatlar vardır ki, sidikdə uropatogenlərin sayı hətta az olduqda (1ml-də 10 5 -dən aşağı) β-hemolitik streptokokk və S.saprophyticus sidik-ifrazat yollarının infeksiyalarının səbəbkarı ola bilər. Hamilə qadınlarda digər mikroorqanizmlər az rast gəlir. Hamilə olan və olmayan qadınlarda SİYİ zamanı aşkar edilən törədicilərin növləri, ədəbiyyat məlumatlarına əsasən, o qədər də fərqlənmir. Hamilə qadınlarda simptomsuz gedişli SİYİ zamanı və həmçinin kəskin nəzərə çarpan klinik əlamətlər olduqda mikroorqanizmlərin spektri praktiki eynidir. Hamıya məlumdur ki, yoluxmanın başlıca yolu – qalxan yoldur. Bakteriemiya fonunda böyrələrin paren- ximasının hematogen infeksiyalaşması ehtimalı da istisna edilmir, lakin bu yol çox az hallarda rast gəlir. Müasir dövrdə hamilə qadınlarda SİYİ-nin diaqnostikası məsələsi o qədər çətinlik törətmir. Belə ki, mürəkkəb və invaziv metodlardan istifadə etmədən düzgün diaqnoz qoymağa imkan verən standart müayinə metodları dəsti vardır. Bununla belə, SİYİ olan hamilə qadınlarda müalicə metodlarının seçimi ilə əlaqədar bir çox məsələlər ortaya çıxır. Bu, SİYİ törədən uropatogenlərin mikrobəleyhinə preparatlara qarşı rezistentliyinin dəyişilməsi ilə bağlıdır. Rezistenlik anlayışına mikroor- qanizmin fərdi xüsusiyyətləri, rezistent mikroorqanizmlərin uzun müddət persisten- siya etdiyi rezervuarın olması, həmçinin mikrobəleyhinə preparatların qeyri-adekvat tətbiqi daxildir. Son onillər ərzində antibiotiklərə qarşı rezistentliyin səbəblərinin və aradan qaldırılması yollarının tədqiqi ilə geniş məşğul olmağa başlamışlar. Hətta müxtəlif regionlarda antimikrob preparatlara qarşı rezistentlik üzərində populyasiya nəzarətinin aparılması təklif edilir.
57
Hamiləlik vaxtı SİYİ-nin müalicə metodunun seçimi zamanı müxtəlif amilləri nəzərə almaq lazımdır. Əsas törədicilərin həssaslığı haqqında məlumatları təhlil etmək vacibdir (bu məlumatlar konkret region səviyyəsində əldə olunarsa, bu, daha optimal variantdır). Hamiləlik və laktasiya vaxtı fizioloji dəyişiklikləri nəzərə almaqla preparatın farmokinetikasının xüsusiyyətlərini bilmək vacibdir. İnfeksiyanın lokalizasiyasının səviyyəsini də bilmək az əhəmiyyət daşımır. Hamiləliyin vaxtını, həmçinin xəstəliyin gedişinin xarakterini (kəskin və ya xronik proses), qadınların vəziyyətinin ağırlıq dərəcəsini nəzərə almaq lazımdır. SİYİ olan hamilə qadınlarda aparılan müalicənin əsas vəzifələri simptomların aradan qaldırılmasına, sidik-ifrazat yollarının sanasiyasına, residivlərin qarşısının alınmasına, hamiləlik vaxtı və doğuşdansonrakı dövrdə baş verən ağırlaşmaların, həmçinin perinatal patologiyanın profilaktikasına yönəldilmişdir. Antimikrob preparatların tətbiq edilməsi yollarına gəlincə, bunu demək olar ki, hamiləlik zamanı çox vaxt preparatların peroral təyin edilməsinə üstünlük verilir. Bir qayda olaraq, parenteral yeridilmə ağırlaşmış gedişə malik kəskin pielonefrit zamanı və ya preparatı daxilə qəbul etmək imkanı olmadıqda tətbiq edilir. Hamiləlik vaxtı farmakoterapiyanın iki tərəfi mövcuddur: ehtimal olunan ağırlaşma riski və müalicənin mümkün effektivliyi. Bütün variantları adekvat qiymətləndirmək və ölçmək həmişə mümkün deyildir, çünki təkcə ananın maraqları deyil, həm də bətndaxilində inkişaf edən dölün vəziyyəti də nəzərə alınmalıdır. Güman edilir ki, sonralar antimikrob preparatların təyin edilməsi ilə əlaqədar meydana çıxan problemlərin sayı arta bilər (çünki rezistentliyin sürətlə artması proqnozlaşdırılır), hamiləlik vaxtı təyin edilə biləcək preparatların sayı isə məhdudlaşdırılmışdır. Kəskin sistiti olan qadınlarda E.coli-də antibiotiklərə qarşı yaranmış rezistentliyə dair məlumatları buna misal göstərmək olar. Bu törədicinin rezistentliyinin tezliyi ampisillinə qarşı - 31,6-33,3%, kotrimoksazola - 14,5-18,4%, gentamitsinə - 4,3-5,9%, nitrofurantoinə - 2,9-4,3%, fosfomitsinə qarşı - 0% təşkil edir.
preparatların seçimi geniş deyildir. Əksər həkimlərin fikrincə, penisillin antibakterial 58
preparatların (penisillin, ampisillin, ampisid, amoksisillin, oksasillin, karbenisillin və s.) daha təhlükəsiz və geniş istifadə olunan qrupu sayılır. Hamilə qadınların müalicəsi zamanı sefalosporinlər arasında I, II nəsil (sefazolin, sefoksitin, sefuroksim, sefmetazol, sefalotin) və III nəsil preparatları (seftriakson) effektiv və daha təhlükəsiz preparatlar sayılır. Hamilə qadınlarda gentamitsin preparatının tətbiqi zamanı anadangəlmə anomaliyaların inkişaf etməsinə dair məlumatlar yoxdur. Hamiləlik zamanı meydana çıxan əsas yanaşı təsirlərə oto- və nefrotoksiklik, həmçinin sinir-əzələ keçiriciliyinin pozulması aiddir. Hestasiya zamanı digər aminoqlükozidlərin ( kanamisin, amikasin) tətbiqinin təhlükəsizliyi məsələsi az öyrənilmişdir.
Hestasiya zamanı eritromitsinin istifadə edilməsi yaxşı öyrənilmişdir. O, minimal miqdarda ciftdən keçir və dölə mənfi təsir göstərmir. Bu sinfə aid digər preparatlar (azitromisin, roksitromisin, klaritromisin) hamiləlik zamanı az öyrənilmişdir.
Əcnəbi müəlliflərin tədqiqat işlərində hamiləliyin II üçaylığında təyin edilən sulfametoksazol və trimetoprimin kombinasiyası ətraflı tədqiq edilmişdir. Ko- trimoksazol preparatının tərkibində hər iki komponent vardır. Trimetoprim antifolat amil olmaqla hamiləliyin erkən vaxtlarında sinir borusunun inkişafına təsir edə bilər, doğuşdan 2-6 həftə əvvəl preparatı təyin etdikdə yenidoğulmuşların hiperbilirubinemiyasının və sarılığın inkişaf riski meydana çıxır.
Əvvəllər hamiləlik zamanı nitroksolin (5-nitroks, 5-NOK) preparatı kifayət qədər geniş istifadə edilirdi. Son illər göstərilmişdir ki, onun I üçaylıqda tətbiq olunması embriotoksik effektlə müşayiət edilə bilər. Hamiləliyin sonunda preparatın tətbiqi zamanı dölün qaraciyərinə onun toksik təsir göstərməsi ehtimalına dair faktlar vardır. Müstəsna hallarda onu hamiləliyin II üçaylığında təyin etmək olar. Hamiləlik vaxtı fosfomisin trometamol (monural) preparatının tətbiq edilməsinə (lakin çox böyük ehtiyatla) icazə verilir. Preparatın 3 q dozada birdəfəlik qəbulu zamanı törədicinin eradikasiyası 95%-ə çatır. Bu, ultraqısa sxem üzrə istifadə Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|