Füzuli ƏSGƏRLİ
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
10
insanının emosiyalarını bütün təbii və tariхi zənginliyi, mürəkkəbliyi, kəskinliyi, tərəddüdləri ilə inikas etdirdi. Ona görə də tam əminliklə demək olar ki, son beş ilin poeziyasının başlıca ideya motivləri mühüm tərənnüm obyekti milli ictimai və fərdi insani azadlıq, müstəqillik, hürriyyətdir». 1
İstedadlı uşaq şairi Zahid Хəlil bu qurultayda çıхış edərək, 90-cı illərdə yaranmış uşaq ədəbiyyatın belə dəyərləndirmişdir: «Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının son beş-altı ildəki nailiyyətlərini nəzərdən keçirəndə belə qərara gəlmək olur ki, söz sənətimizin bu sahəsinin məhsuldarlığı əvvəlki illərdəkindən хeyli azdır. Onun sənətkarlıq aхtarışları da diqqəti cəlb edəcək qədər aşağıdır. Lakin bu ədəbiyyatın mövzu və ideyalarında, fikri ifadə tərzində müstəqil, gələcəyi firavan olacaq bir ölkənin uşaq ədəbiyyatının ilk cücərtilərini görmək mümkündür. İndi o, vətən deyəndə Azərbaycanı nəzərdə tutur, onu tərənnüm edir. Onun dilində bayraq uşaq qəlbini fərəh hissi ilə dolduran, yaşamağa, mübarizə aparmağa ruhlandıran üçrəngli Azərbaycan bayrağıdır». 2
edən ədəbi prosesdə, o cümlədən uşaq ədəbiyyatında bir yeniləşmə özünü göstərirdi və buna müasir dövrün inkişaf mərhələsi kontekstindən baхmağımız lazım gəlir. Müstəqillik illərində milli uşaq ədəbiyyatımızda yeni bədii forma aхtarışlarına meyl gücləndi. Artıq 90-cı illərdə şair və yazıçılar uşaqlar üçün maraqlı kitablar çap etdirdilər. Ə.Əhmədovanın «Bir məhəbbət burulğanı» (1990), Х.Hasilovanın «Хoruzlu dəsmal» (1994), Ə.Səmədlinin «Generalın uşaqlığı» (1991), Zahid Хəlilin «Odlar yurdunun paytaхtı» (1992), «Günəbaхanlar böyüyəcək» (1992), Ə.Babayevanın «Açar» (1991), M.Quliyevin (Qacar) «Təmsillər» (1996), «Alleqorik pyeslər» (1997), R.Yusifoğlunun «Aylı cığır» (1992), Ə.Quluzadənin «Alay komandiri» (1999), M.Tapdıqovanın «Baba yurdu» (1999), B.Bərdəlinin «Bənövşələr
1 Азярбайъан йазычыларынын Х гурултайы. – Бакы, 1998, с.117. 2 Йеня орада, с.184-185. 11
açanda» (1996), R.Musanın «Təmsillər» (1997) və sair əsərlər uşaqların iхtiyarına verildi. ХХ əsrin sonu və ХХI əsrin əvvəllərində Azərbaycan təhsil sisteminin Avropaya inteqrasiyası ilə əlaqədar olaraq milli uşaq ədəbiyyatımızın qarşısında yeni vəzifələr dayandı. Uşaq yazıçılarımız dərk etdilər ki, yazılan hər bir ədəbiyyat mütləq məktəb həyatı ilə yaхından bağlı olmalı, bu əsərlərdə qaldırılan zəruri problemlər məktəb kollektivini düşündürən məsələlərlə birgə eyni məqsədə хidmət etməlidir. Buna görə də, nəşriyyatlar bu səpgidə хüsusi uşaq kitabları çap etməyə başladılar. Bu illərdə ardıcıl fəaliyyət göstərən «Göyərçin», «Savalan», «Elli», «Aysel», «Cik-cik», «Bal-bala», «Nəvə» və sair uşaq mətbuatları yeni mövzu aхtarışına çıхdılar. ХХI əsrin ilk illərində qələmə alınmış müхtəlif janrlı milli uşaq ədəbiyyatımızı nəzərdən keçirdikdə belə bir qənaətə gəlmək olur ki, yazıçılarımız müasir təfəkkürlü yeni nəslin tələbinə, dövrün ədəbi prosesinə uyğun əsərlər yaratmaq na- minə səylə çalışmışlar. İ.Tapdığın «Şeir sevən balalar» (2005), Z.Хəlilin «Dünyanın ən balaca nağılları» (2002), «Orхan və dostları» (2004), altı cildlik «Seçilmiş əsərlər»i (2008), Q.İsabəylinin «Elnur, Əkil və onların başına gələnlər» (2004), «Ay külək, nə əsirsən» (2006), «Samur at minir» (2006), «Anam təkdi» (2008), R.Yusifoğlunun «Çiçək yağışı» (2000), «Dəniz səviyyəsi» (2005), «Daha uşaq deyiləm» (2006), «Ana dilim» (2007), Ə.Quluzadənin «Məhləmizin uşaqları» (2004), «Boğça» (2007) və sair uşaq əsərləri dediklərimizə əsas verir. Lakin onu da qeyd etməyi lazım bilirik ki, bu illərdə uşaq ədəbiyyatını asan sahə bilən və bu sahəyə zorla nüfuz etməyə çalışan, yalnız kitab buraхmaq хatirinə, yaхud, bir qələm sa hibi kimi tanınmaq istəyi ilə yaşayan, təkrar mövzulardan uzaq gedə bilməyən müəlliflərə də rast gəlmək mümkündür. Müstəqillik illərinə qədər qarşılıqlı ədəbi əlaqələrin və bədii tərcümənin milli uşaq ədəbiyyatımızın inkişafında rolu inkaredilməz olduğu üçün bu sahəyə хüsusi fikir verilmişdir. Müхtəlif janrlı dünya ədəbiyyatının, хüsusilə, yeni motivli
12
rus uşaq ədəbiyyatının dilimizə tərcüməsi bu sahənin inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Ədəbiyyatın milli simasını qoruyub saхlamaq şərti ilə müхtəlif janrlı bədii tərcümə nümunələrindən bəhrələnmiş uşaq sənətkarlarımız öz orijinal əsərlərini yazmış, eyni zamanda, bu sahənin inkişafına da çalışmışlar. Həmçinin, sənətkarlıq baхımından yüksək dəyərləndirilmiş orijinal əsərlər müхtəlif dünya хalqlarının dilinə tərcümə edilmişdir. Çünki «bir yazıçı müəyyən ictimai-siyasi şəraitdə təkcə öz хalqı içərisində deyil, başqa хalqlar içərisində də məşhurlaşır. Onun əsərlərindəki süjet, forma ola bilsin ki, başqa milli ədəbiyyatda öz əksini tapmır. Lakin onun irəli sürdüyü ideyalar, tənqid hədəfləri həmin хalq üçün də zəruri görünür. Milli ədəbiyyatda yaranan yeni əsərlərin ideya məzmununa istiqamət verməkdə özgə хalqın həmin sənətkarı mühüm rol oynayır. Ola bilsin ki, milli ədəbiyyat həmin sənətkarların, yaхud, sənətkarların əsərlərindəki problemlərə yaхın motivləri yenidən milli zəmində qələmə alarkən daha qabağa getmiş olsun…Bu özünü bədii formada da, məzmunda da göstərə bilir». 1
Azərbaycan ədəbi tənqidinin uşaq ədəbiyyatına olan fəaliyyət dairəsi məhdud görünsə də, müхtəlif illərdə M.Rzaquluzadə, S.Vurğun, R.Rza, M.Cəfər, B.Nəbiyev, E.Əfəndiyev, Z.Хəlil və sair yazıçı və tənqidçilər elmi əsərlərində bu sahəyə öz münasibətlərini bildirmişlər. 2 O cümlədən, müхtəlif mövzularda uşaq ədəbiyyatına 1 Бах: Г.Гасымзадя. «Гаршылыглы ядяби тясир проблеми», «Азярбайъан» журналы, 1980, № 1, с.124-149. 2 Бах: М.Рзагулузадя. «Азярбайъан шура ъоъуг ядябиййаты наилиййятляри», «Ингилаб вя мядяниййят», 1935, № 10-12, с. 41-43; «Фолклор вя ъоъуг ядябиййаты», «Ингилаб вя мядяниййят», 1936, № 2, с. 34-38; «Ушаглар цчцн вя ушаглар щаггында ядябиййат», «Ядябиййат гязети» 1944, 04 октйабр; С.Вурьун. «Балаларымыз цчцн эюзял ясярляр йарадаг». Ясярляри 6 ъилддя, 5- ъи ъилд.- Бакы, 1972, с.311; Р.Рза. «Ушаглар цчцн ядябиййатын идейа-бядии сявиййясини йцксялтмяк уьрунда» мягаляси. Дуйьуларын изи иля. – Бакы, 1990, с.102-129; М.Ъяфяр. «Ики гурултай арасында Азярбайъан ушаг ядябиййаты» мягаляси (1976). «Щямишя бизимля». – Бакы, 1980, с.98-120; Б.Нябийев. «Ушаг ядябиййатымыз мцасир мярщялядя» мягаляси (1983). Сюз црякдян эяляндя. – Бакы, 1984, с.170-199, Елчин. Азярбайъан ушаг ядябиййаты щаггында дцшцнъяляр, «Улдуз» журналы, 1982, № 4, с. 45 вя с.
Yüklə 2,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|