Ərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ
Yüklə 1,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
27
2013-2014-cü illərin göstəricilərinə əmtəə dövriyyəsinin aşağı olmasıyla əlaqədar ticarət və xidmət sahələri üzrə kredit qoyluşunun göstəricilərində azalmaların olduğu müşahidə olunur.Beləliklə 2649.3 mln manatdan 2219.9 manata azalmışdırki,fərq 429.4 mln manat təşkil etmişdir. 2013-cü ilin dekabrın 1-i tarixində istehlak kreditinin həcmi 6 milyard manatı keçmişdir.Artıma səbəblərə gəlincə isə, son dövrlər istehlak kreditləşməsi bazarında faiz dərəcələrinin nisbətən aşağı düşməsini, kreditin verilmə şərtlərinin yumşaldılmasının şahidi oluruq. Buna səbəb bankların bu sektorakütləvi axınıdır.Ev təsərrüfatlarına verilmiş kreditlər 44% artaraq ilin sonuna 6214,7 mln. manat olmuşdur ki,bu da kredit portfelinin 40,3%-ni təşkil etmişdir.İstehlak kreditləri isə (bütün kredit təşkilatlar üzrə) 45,4% artaraq ev təsərrüfatlarına verilmiş kreditlərin 77,6%-ni təşkil etmişdir.2013-cü il ərzində ipoteka kreditləri 26,6% artaraq 1 yanvar 2014-cü il tarixinə 890,3 mln. manat (01.01.2013-ci il tarixinə ipoteka portfeli 703,7 mln. manat) təşkil etmişdir. Ümumi kredit portfelində (banklar üzrə) bu kreditlərin xüsusi çəkisi 01.01.2014-cü il tarixinə 5,8% olmuşdur. Azərbaycan hökümətinin regional inkişaf proqramlarının tətbiq edilməsi, ölkədə sahibkarlığın inkişafı üçün güzəştli kreditlərin verilməsi 2013-cü ildə əvvəlki illə müqayisdə Kənd təsərrüfatı və emal, İnşaat və əmlak, Sənaye və istehsal kredit qoyuluşlarının həcmində artımlara səbəb olmuşdur.Odur ki, sonrakı illər ölkə rəhbərinin regionların sosial-iqtisadi inkişafına istiqamətlənən siyasətinin nəticəsində bölgələrdə fəaliyyət göstərən sahibkarlar da güzəştli kreditlər almağa başladı. Qeyri- neft sektoru üzrə məhsul istehsalının regionlarda fəaliyyət göstərən müəssisələrin hesabına ildən-ilə artmışdır.Kənd təsərrüfatı və emalına qoyulan kredit qoyuluşlarında nəzərə çarpacaq dərəcədə artım olmuşdur,34.3%.Sənaye parklarının yaradılması ölkə iqtisadiyyatının inkişafına, modernləşməsinə, yüksək texnologiyalar əsasında rəqabətqabiliyyətli sənaye istehsalının və ölkənin ixrac qabiliyyətinin daha da genişlənməsi gətirib çıxarmışdır.Nəticədə sənaye və istehsal sahələrinə qoyulan kreditlərin həcmi 16.9% artsada,İnşaat və əmlak kreditlərin həcmi 1092.3 mln.manat olmuşki,bu da 01.01.2013 tarixdəki göstəricidən 86% çoxdur.İnformasiya və 28
kommunikasiya texnologiyaları (İKT) infrastrukturu inkişaf etdirilmiş,habelə regionlarda əhaliyə müasir social iqtisadi xidmətlərin göstərilməsi daha da genişləndirilmişdir,hətta kənd yaşayış məntəqələri də daxil olmaqla ölkə ərazisində genişzolaqlı, ucuz və keyfiyyətli internetə çıxış təmin edilməsi nəzərdə tutulmuşdur.Bunların hamısı bu sahəyə kredit qoyluşlarının artımına səbəb olmuşdur,17.9%. “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının dördüncü ilinin yekunlarına həsr olunmuş konfransında bu istiqamətdə daha önəmli islahatların aparılmasını prioritet hesab edən Prezident İlham Əliyev məqsədyönlü fəaliyyət üçün maliyyə dəstəyinin artırılmasını başlıca amil adlandırdı.Son illərdə Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən iş adamlarına 1 milyard 200 milyon manat güzəştli kredit verilmişdir. ÜDM-də 83 faiz payı olan sahibkarlığın inkişafı, bazar iqtisadiyyatı yolu ilə inkişaf edən Azərbaycan üçün bu göstərici düşünülmüş siyasətin uğurlu, məntiqi nəticəsidir. Ötən il 2419 sahibkarlıq subyektinə biznes fəaliyyətini yaxşılaşdırmaq üçün 218 milyon manat güzəştli kredit verilmişdir ki, bunun 128 manatı iş adamları tərəfindən qaytarılmış vəsait hesabına olmuşdur. Kreditlərin əsas hissəsi- 68 faizi aqrar sektorun, 32 faizi isə sənaye və turizmin inkişafına yönəldilmişdir. Nəticə olaraq 2012-ci ildə iqtisadiyyatın inkişafına yönəldilmiş investisiyaların həcmi 22,1 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Onun 13,3 milyardı daxili, 8,8 milyard dolları isə investorların vəsaiti olmuşdur. Bu il sahibkarlara veriləcək 250 milyon manat güzəştli kreditin 83 faizi regionlar üçün nəzərdə tutulur. Düşünülmüş siyasətin nəticəsidir ki, ötən il qeyri-neft sektoru 9,7 faiz, kənd təsərrüfatı 6 faiz artmışdır. “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında qeyd olunduğu kimi başlıca məqsəd Azərbaycan məhsullarının dünya bazarlarına çıxarılması imkanlarından maksimum yararlanmaq, ixracyönümlü məhsul istehsalına diqqəti artırmaqdır.
29
Iqtisadiyyata kredit qoyuluşlarının kredit təşkilatları üzrə strukturu (dövrün sonuna) İllər
qoyuluşları
Dövlətbankları
Özəlbanklar
Qeyribankk redit
əümlədnxaıici kapitallı
bıından100%- xaricikapitallı
mlnm anat
xüsusi çəkisi %
mlnm anat
xüsusi cəkisi
anat
xüsusi çəkisi %
mlnm anat
xüsusi çəkisi %
mlnm anat
xüsusi çəkisi %
2004
989.5
453
45.8
451.7
45.6
152.6
15.4
20.9
2.1
84.8
8.6
2005
1441
748.3
51.9
653.1
45.3
263.5
18.3
25.9
1.8
39.6
2.7
2006
2362.7
1068.3
45.2
1230
52.0
545.8
23.1
55.8
2.4
64.7
2.7
2008
7191.3
3027.5
42.1
3989.0
55.5
2024.9
28.2
379.9
5.3
174.8
2.4
2010
9163.4
3901.9
42.6
5069.9
55.3
2306.3
25.2
464.2
5.1
191.6
2.1
2012
12243.7
4137.1
33.8
7785.5
63.6
3394.0
27.7
759.3
6.2
321.1
2.6
2014( 8ay)
17308.9
5977.2
34.5
10829.6
62.6
5279.8
30.5
1252.5
7.2
502.1
2.9
Mənbə-Statistik bülleten-Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı-2013 Yuxarıdakı cədvələ nəzər saldıqda görərik ki, 2004-2005-ci il dövlət bankların xüsusi çəkisinin yüksək olmasına baxmıyaraq,2006-2014-cü illər arasında kreditləşmə əməliyyatında özəl bankların xüsusi çəkisi daha çox artmışdır. Belə ki, 2004-cü ilin sonunda ıqtısadiyyata kredit qoyuluşlarında özəl bankların xüsusi çəkisi 45.6% idisə, 2014-cü ilin sentyabr ayına bu rəqəm 62.6%- olmasına baxmayaraq on il ərzində özəl bankların kreditləşmədə xüsusi çəkisi 17% artmışdır. 2005-ci ilin sonuna kimi dövlət banklarının kreditləşmədə payı özəl banklardan çox olmuşdur. Buna baxmayaraq, hazırda kredit qoyuluşunda özəl bankların payı nisbətən çox olaraq qalır. Həmçinin kredit qoyuluşunda dövlət banklarının da payı getdikcə azalmaqdadır. Məsələn, 2004-cü ilin sonuna iqtisadiyyata 989,5 milyon manat kredit qoyuluşları edilmişdir ki, bunun da 453,0 milyon manatı yəni 45,8%-i dövlət banklarının payına düşür. Amma 2006-cı ilin sonunda bu pay 45.2%-ə enmişdir. 2005-ci ilin sonunda isə dövlət banklarının kredit qoyuluşundakı payı 2004-cü ilin sonuna nisbətən artaraq 51.9% olmuşdur. Lakin hazırda kredit qoyuluşunda dövlət banklarının payı özəl banklara nisbətən hələki aşağıdır və 42,6% təşkil edir. Yüklə 1,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|