Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tədqiqatın informasiya bazası və işlənməsi metodları.
- Tədqiqatın elmi yeniliyi.
- Tədqiqatın praktiki əhəmiyyəti
- Dissertasiya işinin strukturu və həcmi.
- 1.1. Əmək kollektivlərinin idarə edilməsində tətbiq edilən sosial-psixoloji metodların mahiyyəti və əhəmiyyəti
7
təkmilləşdirilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu baxımdan dissertasiya işində əsas məqsədlərdən biri olaraq idarəetmənin sosial-psixoloji metodlarından istifadənin gücləndiriməsi və ona əməl edilməsidir. - Heyəti idarəetmədə sosial-psixoloji vasitələrin rolunun artması, həmin metoda yeni, daha mükəmməl cəhətdən yanaşılmasını tələb edir. Işçilərin fəaliyyətinə sosial-psixoloji cəhətdən təsir edilməsi, digər amillərlə yanaşı müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətinə, onun iqtisadi artımına, işçilərin məhsuldarlığına bilavasitə təsir göstərir. Həmçinin, heyətin əhval-ruhiyyəsinə, onların
işgüzarlığına, məsuliyyət dərəcəsinə, əmək
fəaliyyətinin yüksəldilməsinə, işçilərin sağlamlığına müsbət təsir edir. - Heyəti idarəetmə sistemində sosial-psixoloji metodların öyrənilməsinin əsas vəzifələrindən biri kollektivdə psixoloji mühitin yaxşılaşdırılmasından ibarətdir. Bu cəhətdən psixoloji mühit öz növbəsində əmək kollektivlərinin emosional əhvalını və onun üzvləri arasındakı qarşılıqlı əlaqəni ifadə edir. Odur ki, psixoloji mühit hər bir işçiyə, sosial qrupa və idarəetmə strukturuna təsir edir. Bu baxımdan psixoloji mühit əmək kollektivlərindəki sosial proseslərin nəticələrinin qiymətləndirilməsi baxımından araşdırılmalıdır. - Tədqiqat işində əsas vəzifələrdən biri də rəhbər işçilərlə tabeçilikdə olanlar arasında qarşılıqlı münasibətlərin vəziyyətinin öyrənilməsi və onun təkmilləşdirilməsindən ibarətdir. Idarə edənlə idarə olunan arasında formalaşmış sosial-psixoloji münasibətlər və onlara təsir edən amillərin öyrənilməsi də əsas vəzifələrindən biridir. - Heyəti idarəetmə prosesndə mühüm vəzifələrdən biri də rəhbər işçinin iş üslubunun öyrənilməsidir. Məhz iş üslubu işçinin davranışına, onun məsuliyyətinə, yaradıcılığına, əməkdən razı
qalmasına, kollektivə uyğunlaşmasına, bütövlükdə fəaliyyətin səmərəliliyinə bilavasitə təsir göstərir. Məhz demokratik iş üslubu işçinin qeyd etdiyimiz keyfiyyət göstəricilərinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. - Məlumdur ki, əmək kollektivlərində təyinatına və xarakterinə görə müxtəlif sosial-psixoloji münaqişələr baş verir. Münaqişələr tərəflər arasında, onların
8
mövqe və mənafelərinin uyğun gəlməməsi, ziddiyyət təşkil etməsi nəticəsində baş verir ki, bu da kollektivdə psixoloji gərginliyi xeyli dərəcədə artırır. Bu problemin də həll edilməsi istiqamətində müvafiq vəzifələrin həyata keçirilməsi qarşıya qoyulmuşdur.
Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin uyğun məlumatları, müvafiq nazirliklərin hesabat materialları, müəssisələr haqqında əsasnamə və aparılmış sosioloji tədqiqatların məlumatlarından istifadə edilmişdir. Tədqiqatın elmi yeniliyi. Heyəti idarəetmə sistemində sosial-psixoloji metodların nəzəri cəhətdən əsaslandırılması və sosial-psixoloji aspektlərinin təsir gücünün artırılmasının tədqiqi tədqiqatın elmi yeniliyini təşkil edir.
təsir edən amillərin müəyyən edilməsi, onların tətbiqi, kollektivin stabilliyinə təsir edən sosial-psixoloji cəhətlərin aşkar edilməsindən ibarətdir.
təkliflər və istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. Dissertasiya işi 3 cədvəldən, 7 sxemdən və 91 səhifədən ibarət yazılmışdır. Birinci fəsildə heyəti idarəetmə sistemində sosial-psixoloji amillərin mahiyyət və əhəmiyyəti göstərilmişdir. Həmçinin, heyətin idarə edilməsinin sosial-psixoloji vasitə və metodlar sistemi şərh edilmişdir. Ikinci fəsildə heyətin idarəedilməsinin sosial-psixoloji aspektlərinin tədqiqi ilə əlaqədar olaraq, heyəti idarəetmənin sosial-psixoloji cəhətləri təhlil edilmiş, əmək kollektivlərində psixoloji mühit və ona təsir edən amillər göstərilmişdir. Eləcə də idarəetmə münasibətlərinin sosial-psixoloji mühitə təsiri verilmişdir. Üçüncü fəsil heyətin idarəedilməsinin sosial-psixoloji aspektlərinin təkmilləşdirilməsi məsələlərinə həsr edilmişdir. Bununla əlaqədar olaraq kollektivlə rəhbərliyin sosial-psixoloji aspekti və rəhbərlik üslubunun optimallaşdırılması, həmçinin, sosial-psixoloji münaqişələr və onların həlli yolları göstərilmişdir.
9
1. ƏMƏK KOLLEKTİVLƏRİNİN İDARƏ EDİLMƏSİ SİSTEMİNDƏ SOSİAL-PSİXOLOJİ METODLARIN TƏTBİQİ 1.1. Əmək kollektivlərinin idarə edilməsində tətbiq edilən sosial-psixoloji metodların mahiyyəti və əhəmiyyəti Bazar iqtisadiyyatının müasir inkişaf mərhələsində cəmiyyətin, bütövlükdə xalq təsərrüfatı sahələrində idarəetmənin sosial-psixoloji metodlarına getikcə daha çox əhəmiyyət verilir. Idarəçilik fəaliyyəti çox mürəkkəb ictimai hadisə və prosesdir. Bu hərtərəfli və hərcəhətli münasibətləri, prosesləri əhatə etdiyinə görə müxtəlif istiqamətdə və müxtəlif elmlər tərəfindən öyrənilir, izah olunur. Belə ki, iqtisadi, təşkilati, inzibati və s. məsələlərlə yanaşı fəaliyyətin psixoloji fəaliyyətin psixoloji-emosional və mənəvi estetik, etik tərəflərini bilmək son dərəcə vacibdir. Lakin idarəçilik fəaliyyəti sosioloji-psixoloji cəhətdən hələ lazımi səviyyədə öyrənilməmişdir. Halbuki, idarəçilik əməyi, hər bir rəhbər işçinin fəaliyyəti, birinci növbədə, adamlarla aparılan işdən ibarətdir. Hələ vaxtı ilə F.Engels göstərmişdir ki, adamların, şəxslərin idarə olunması sosioloji idarəetmənin başlıca formasıdır. Idarəetmə əməyinin özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Fiziki əməklə məşğul olan işçilər üçün bilavasitə əmək obyekti təbiət cisimləri, əmək alətləri olduğu halda, rəhbərlik əməyi üçün başlıca obyekt insanın özüdür. Bundan başqa belə bir cəhəti də qeyd etmək lazımdır ki, əmək cisimləri və əmək alətlərindən fərqli olaraq insan müxtəlif keyfiyyətə malikdir. Bu, ilk baxışda adama çox sadə və aydın görünən bir həqiqətdir. Halbuki, həmin xüsusiyyət rəhbər işçilərlə tabeçilikdə olan işçilər arasında mürəkkəb sosioloji-psixoloji əlaqələr yaradır. Psixi proseslər – təsəvvür, təfəkkür, diqqət, hissetmə, iradə və s. şəxsiyyətin psixi xassəsi, yəni onun temperamenti, xarakteri, qabiliyyəti, müxtəlif mənafeləri və tələbatı ilə üzvi şəkildə əlaqədardır. Lakin həmin psixi xassə bütün, adamlarda, necə deyərlər, standart təşkil etmir və eyni səviyyədə olmur. Məhz bu xassəyə görə də adamlar bir-birindən fərqlənirlər. Deməli, psixi xassə heç də bəzilərinin düşündüyü kimi tənzim olunmaz, idarəolunmaz bir şey deyildir. Müəyyən mühit çərçivəsində kollektiv, xüsusilə rəhbər işçi həmin psixi xassəyə təsir göstərib onu tənzim oluna bilən bir obyektə çevirə bilər. Məsələn, hər bir şəxs və kollektivdə sağlam əsaslar üzərində qurulmuş mənafelərin təşəkkül tapmasında, yaradıcı Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|