248
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.
ELMİ ƏSƏRLƏR, 2017, № 7 (88)
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.
SCIENTIFIC WORKS, 2017, № 7 (88)
НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ.
НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2017, № 7 (88)
XOŞQƏDƏM İBRAHİMOVA
Azərbaycan Dövlət Pedoqoji Universiteti
UOT: 372.8:57
BİOLOGİYADAN “GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİ: PAPAQLI GÖBƏLƏKLƏR”
MÖVZUSUNUN TƏDRİSİ PROSESİNDƏ ŞAGİRDLƏRİN YARADCILIQ
BACARIQLARININ İNKİŞAF ETDİRİLMƏSİ
Açar sözlər: İş vərəqi, yaradıcı tətbiqetmə, bacarıq və vərdişlər, papaqlı göbələk, mitseli,
meyvə cismi, yeməli və zəhərli göbələklər
Ключевые слова: лист дела, творческое применение, умения и навыки, шляпочный
гриб, митцелия, плодовое тело, съедобные и ядовитые грибы
Key words: worksheet, creative application, skills and habits, edible mushroom, mitseli, fruit
flesh, edible and poisonous mushrooms
Fənn:
Biologiya
VII
sinif
Stadart:
1.1.2.Canlıların müxtəlifliyi haqqında mülahizələr şərh edir.
2.1.1.Müxtəlif canlılarda gedən həyatı prosesləri fərqləndirir.
Mövzu:
Göbələklər aləmi.Papaqlı göbələklər.
Təlim nəticələri:1.Göbələklərin quruluşu və müxtəlifliyi haqqında mülahizələri şərh edir.
2.Göbələklərin qidalanma,çoxalma proseslərini digər canlılarda gedən
uyğun prosesləri fərqləndirir.
İnteqrasiya:
Coğrafiya 2.1.7.
İş forması:
Bütün siniflə
və kiçik qruplarda iş.
İş üsulu:
Beyin həmləsi, Bilik
mübadiləsi,
Klaster.
Resurslar:
Dərslik, müəllim üçün metodik vəsait, audiovizual dərs vəsaiti, müxtəlif
göbələk nümunələri,
tablolar, lupa.
Dərsin mərhələləri:
1.Sinif 4-5 qrupa bölünür.
2.Şagirdlərin istəyinə uyğun olaraq I qrup “Ağ göbələk”, II qrup “Şampinyon”,
III qrup
“Qırmızıbaş göbələk”,
IV qrup” Tozağacı göbələyi”adlandırilır.
3.Hər bir qrupa tapşırıqlar və informasiya paketi verilir.
4.Hər bir qrup işçi vərəqində verilmiş tapşırığı-sualları cavablandırır, sonra isə müəllim
tərəfindən yazılmış I qrup üçün “Göbələklər də yosunlar kimi sadə quruluşa malikdir”, II qrup üçün
“Papaqlı göbələklər çiçəkli bitkilərə və yosunlara nisbətən başqa cür qidalanır”, III qrup üçün
“Göbələklər sporlarla çoxalır”, IV qrup üçün isə “Yeyilən göbələklərin qida kimi mühüm
əhəmiyyəti var” fikirlərinə ardıcıl və əlaqəli fikirlər əlavə edərək tamamlayırlar.
5.Dərsin sonunda əldə olunmuş informasiyalara əsaslanaraq sinif şagirdləri klaster və “fənn
lotosunu” tamalayırlar.
1.Motivasiya:
Qida kimi istifadə etdiyimiz bitkilərdən yaşıl rəndə olmayanı varmı? Bunlara daha çox harada
rast gəlmək olar? Niyə göbələklərə yazda və payızda rast gəlinir? Göbələklərdə fotosintez prosesi
baş verə bilərmi? və s.
Tədqiqat sualı:
1. Göbələklər hansı sistematik kateqoriyada birləşir?
2.Hansı əlamətlərinə görə göbələkləri ayrıca aləmə aid edirlər?
3.Göbələklər hansı xüsusiyyətlərə malikdirlər? və s.
2.Tədqiqatın aparılması:
Qrup üzvləri( 3-6 nəfər)
Tarix : 15.III
1.M.Aygün
2.İ.Aynur
Sinif: VII
3.H.Adil
4.R.Elnur
Fənn:
Biologiya
5.Q.Tahir
6.K.Lalə
Mövzu
: Papaqlı göbələklər
249
Papaqlı göbələklərin quruluşu.
İşçi vərəqi 1.
“Ağ göbələk” I qrup
Tapşırıqlar paketi.
Papaqlı göbələklərin qidalanması.
İş vərəqi 2.
“Şampinyon”
II qrup
Tapşırıqlar paketi
Papaqlı göbələklərin çoxalması.
İş vərəqi 3
“Qırmızıbaş göbələk”
III qrup
Tapşırıqlar paketi.
Yeməli və zəhərli göbələklər.
İş vərəqi 4
“Tozağacı göbələyi”
IV qrup
Tapşırıqlar paketi.
3.Məlıumatın mübadiləsi və müzakirəsi:
Hər bir qrup öz təqdimatını açıqlayır. Siniflə birlikdə müzakirə olunur, şagirdlər fikir və
rəylərini söyləyir, əlavələr
olunur, düzəlişlər edilir.
4.Ümumiləşdirmə
və nəticə:
Göbələklər
də yosunlar
kimi
sadə quruluşa
malikdir.
1.
Göbələklər
canlı orqanizmlərin
müstəqil
aləmidir.
2. Göbələklər
bitkilər və heyvanlar
aləmi arasında xüsusi
mövqe
tutur.
3.
Hüceyrə
divarının
olması və çoxalmasına görə
bitkilərə
oxşayır.
4. Lakin
kök, gövdə, çiçək
kimi
orqanları yoxdur.
5. Tərkibində
sidik
cövhərinin, ehtiyat qida maddəsi kimi heyvani nişastanın-qlikogenin
toplanması, hüceyrə divarında xitin maddəsinin
olması heyvanlara
yaxınlaşdırır.
6.
Göbələklərin
digər
bitkilərdən əsas
fərqi
xlorofilin
olmamasıdır.
7. Papaqlı
göbələklər
mitseli və meyvə cismindən ibarətdir.
8. Meyvə
cismi
kötükcük və papaqdan
ibarətdir.
9.
Kötükcük və papaq
mitselin
tellərinin sıx
dəstələrindən
ibarətdir.
10. Mitselilərin bir cərgədə
yerləşmiş
uzun
hüceyrələrdən
ibarət olmasını mikroskopda
görmək olar.
11. Kötükcükdə
bütün
tellər eynidir.
1.
Göbələklər canlıların hansı qrupuna aiddir?
2.
Nə üçün göbələklər
digər bitkilər kimi yaşıl deyil?
3 . Nə üçün göbələklər bitkilər və heyvanlar
aləmi arasında xüsusi mövqe tutur?
4.
Hansı papaqlı göbələkləri tanıyırsınız?
5.
Göbələyin mitselisi və meyvə cismi nədir?
6.
Meyvə cisminin hansı hissələri var?
1.
Göbələklər
necə
çoxalır?
2.
Sporlar
harada
əmələ gəlir?
3.
Sporları
hansı
heyvanlar
yaya
bilər?
4.
Meyvə
cismi
necə
əmələ gəlir?
1. Papaqlı
göbələklər
qeyri-üzvi
maddələrdən
üzvi
maddələr əmələ
gətirə bilərmi?
2.
Göbələklərin
mitselisi
qida
maddələrini
haradan alır?
3.
Nə üçün
göbələklərin bəziləri
yalnız
müəyyən
ağacların
yaxınlığında yaşaya
bilir?
4.
Simbioz
yaşama
nədir?
5.
Göbələklər
qidalanmasına
görə
neçə
qrupa
bölünür?
1.
Hansı
göbələkləri
tanıyırsınız?
2.
Göbələklərin
tərkibində
hansı
maddələr
var?
3.
Hansı
yeməli
göbələkləri
tanıyırsınız?
4.
Yeməli
göbələkləri
zəhərli
göbələklərdən
necə
ayırmaq olar?
