Doktora tez

 

17

tüketilen  yem  miktarı  149-144  g  ortalama  yumurta  ağırlığı  62.43g  -62.53  g  Haugh 

birimi 88.9 -89.01 Ortalama ölüm % 4.58 -%3.75 ve diğer yumurta kalite kriterlerinde 

önemli fark bulunmamıştır (Kralik vd. 1997).   

β-glukanaz  ve  ksilanaz    katılan  arpa  ve  buğdaya  dayalı  rasyonlarla  beslenen  yumurta 

tavuklarında çeşitli verim özelliklerine bakılmıştır (Oloffs vd. 1998). Deneme 12 hafta 

yürütülmüştür.  Deneme  serbest  yemleme  ve  kısıntılı  yemleme  şeklinde  yapılmıştır. 

Deneme  sonunda  enzimlerin  gerek  serbest  yemlemede  gerekse  kısıtlı  yemlemede 

performans  üzerine  önemli  etkisi  olmamıştır.  Kirli  yumurta  miktarında  az  miktarda  da 

olsa azalma tespit edilmiştir. 

Çiftçi vd. (2003a), yumurta tavuğu karma yemlerinde mısır (% 60) yerine buğdayın (% 

60) enzimli veya enzimsiz olarak 2 farklı enerji seviyesinde (2750 ve 2640 kcal/kg ME) 

kullanımının  etkilerini  inceledikleri  araştırmada,  buğdaya  dayalı  yemlere  enzim 

ilavesinin  yumurta  verimi,  yumurta  kütlesi,  yem  tüketimi,  yem  değerlendirme  ve 

yumurta  sarı  rengini  arttırdığını  (P<0.05),  canlı  ağırlık,  yumurta  şekil  indeksi,  kırılma 

mukavemeti,  kabuk  kalınlığı  ve    kirli  yumurta  oranını  değiştirmediğini  tespit 

etmişlerdir. Araştırmacılar buğdaya dayalı  yumurta tavuğu karma  yemlerinin enzim ve 

renk maddesi ilavesi yapılarak başarılı bir şekilde kullanılabileceğini bildirmişlerdir. 

Çiftçi  vd.  (2003b),  buğday  ve  tritikalenin  değişik  düzeylerde  (%  60  veya  %  30+30) 

enzimli  veya  enzimsiz  kullanımının,  mısır  ağırlıklı  (%  60)  yemle  karşılaştırıldığında 

yumurta  verimi,  yumurta  ağırlığı,  yem  tüketimi,  yemden  yararlanma,  kabuk  kalınlığı 

üzerinde  istatistiksel  olarak  farklılık  yaratmadığını  (P>0.05),  enzim  kullanımının 

etkisine  bakıldığında,  enzim  ilavesi  ile  sayısal  olarak  gübre  neminin  ve  kirli  yumurta 

oranının  azaldığını,  şekil  indeksinin  arttığını  (P>0.05),  önemli  düzeyde  yemin  ekstrat 

viskozite  ve  ince  bağırsak  içeriği  viskozite  değerlerinin  azaldığını  (P<0.01) 

bildirmişlerdir. 

Halle  (2003),  tarafından  yapılan  araştırmada  buğdaya  dayalı  yumurta  tavuğu 

rasyonlarında  ksilanaz  ve  β-glukanaz  enzimi  etkisini  incelemek  üzere  22-  42  haftalık 

dönemde iki çalışma yürütülmüştür. Araştırmada çeşitli verim kriterleri ile kirli yumurta 

oranı ve protein ve organik madde sindirilebilirliği üzerinde durulmuştur. 1. çalışmada 

---

 

18

% 60 stveart buğday, % 55 kaliteli buğday, % 5 buğday kepeği ve % 50 kaliteli buğday, 

% 10 buğday kepeği olmak üzere rasyonlar oluşturulmuştur. 2. çalışmada % 55 buğday 

ve  %  5  buğday  kepeği  kullanılmıştır.  1  denemede  1  ve  3  rasyonla  beslenen  gruplarda 

yem tüketimi miktarı artmıştır. Enzim yem tüketimini ve yemden yararlanmayı önemli 

olarak  etkilemiştir.  Her  iki  çalışmadada  Kirli  yumurta  oranında  ve  organik  madde 

sindiriminde farklılık görülmemiştir. 

Bir  başka  araştırmada  tahıla  dayalı  yumurta  tavuğu  rasyonlarında  β-glukanaz  ve 

ksilanaz enzim kompleksi kullanılarak performans yumurta kalitesi, bağırsak viskozitesi 

ve sindirim kriterleri üzerinde durulmuştur. 4 enzim düzeyi (0, 250, 1250, 2500 mg/kg) 

ve 3 tahıl türü (500 g/kg arpa veya buğday ve 350 g/kg çavdar) olmak üzere faktöriyel 

deneme deseninde 12 grupta çalışma yürütülmüştür. Bunlara ek olarak mısıra dayalı bir 

kontrol  grubu  kullanılmıştır.  Deneme  sonunda  tahıl  gruplarının  kontrol  grubuna  göre 

yumurta  verimi  ve  yem  tüketiminde  bir  farklılık  görülmemiştir.  Fakat  tahıl  grubunun 

yumurtalarındaki  kirlilik  oranında  artış  görülmüştür  (%  8.6  kontrol  grubu  ise  %  4.6 

P<00.1).  Enzim  katılan  gruplardaki  yumurta  verimi  enzim  katılmayanlara  oranla  daha 

yüksek olmuştur (% 2.5 P<0.05). Enzim katılan gruplardaki bağırsak viskozitesinde ve 

kirli yumurtalarda azalma görülmüştür. Bağırsak viskozite azalışı en çok arpa grubunda 

görülmüştür. Enzim ilave edilen gruplarda besinlerin sindirilebilirliğinde kuru maddede 

% 3.1, yağda % 4.4, NOP’da % 83.3 artış olmuştur (Lazaro vd. 2003).  

Arpa  buğday    ve  mısır  soya  ağırlıklı  yumurta  tavuğu  rasyonlarında  enzim  ilaveli  iki 

farklı çalışma yürütülmüş ve ksilanaz ve β-glukanaz içeren (Quatrazyme HP) adlı enzim 

kullanılmıştır.  Birinci  çalışmada  arpa,  buğdaya  dayanan  ve  enzim  katılmamış  kontrol 

grubu  ve  kg  yeme  20  mg    560  IU  ksilanaz  ve  2800  IU    β-glukanaz  etkinliğine  sahip 

(Quatrazyme HP) enzim ilavesinin etkileri denenmiştir.. Denemede 28 haftalık yaşta 90 

adet ISA Brown yumurtacı tavuk kullanılmıştır. 2. Denemede ise mısır soyaya dayanan 

ve  enzim  katılmamış  kontrol  grubu  ve  kg  20  mg  katılan  560  ksilanaz  ve  2800  IU    β-

glukanaz etkinliğine sahip (Quatrazyme HP) enzimin etkileri denenmiştir. Denemede 45 

haftalık  yaşta  66  adet  ISA  Brown  yumurtacı  tavuk  kullanılmıştır  9  hafta  sürdürülen 

denemede yumurta verimi, yumurta ağırlığı, yumurta kütlesi, yem değerlendirme oranı 

ve  canlı  ağırlık  kazancı  kriterleri  üzerinde  durulmuştur.  Enzim  kullanımı  yem 

değerlendirme  oranını  iyileştirirken  yumurta  verimi,  ağırlığı  ve  yumurta  kütlesinde 

---

 

19

mısır  soyalı  gruba  göre  etkili  olmamıştır.  Canlı  ağırlık  artışında  da  farklılık 

görülmemiştir.  Bağırsak  viskozitesinde  de  enzim  katılan  gruplarda  azalma  olmuştur 

(Mathlouthi vd. 2003). 

Yörük ve Bolat (2003), mısır ve arpaya dayalı yumurta tavuğu rasyonlarına farklı enzim 

katkılarının  çeşitli  verim  özelliklerine  etkisini  araştırmak  üzere  yaptıkları  çalışmada 

mısır  yerine  enerji  kaynağı  olarak  %  50  oranında  katılan  arpanın  değişik  enzim 

katkılarıyla  yumurta  tavuğu  rasyonlarında  kullanılma  olanaklarını  incelemek  amacıyla 

yapılmıştır.  Araştırmada  toplam  300  adet  22  haftalık  yaşta  yumurtacı  tavuk 

kullanılmıştır. Araştırma, her birinde 60 tavuk bulunan 2’si kontrol (% 60 mısır, % 30 

mısır  +  %  30  arpa)  toplam  5  grupta  yürütülmüştür.  Ayrıca  her  grup  kendi  içinde  6  alt 

gruba ayrılmıştır. Araştırmada beta-glukanaz (Allzyme BG), ksilenaz (Allzyme PT) ve 

amilaz (Allzyme AB) etkinliğine sahip enzimler, her birinden % 0.05 düzeyinde olmak 

üzere, β glukanaz, β glukanaz + Ksilenaz ve β glukanaz + ksilenaz + amilaz düzeninde 

% 50 arpa kapsayan grupların her birine ayrı ayrı katılmıştır. Araştırma 135 gün sürmüş 

ve  araştırmanın  tamamı  dikkate  alındığında,  gruplar  arasında  canlı  ağırlık  artışı,  yem 

tüketimi, yumurta verimi, yemden yararlanma, yumurta kalitesi (yumurta ağırlığı, kabuk 

kalınlığı, Haugh birimi) bakımından önemli bir farklılık görülmemiştir. 

Freitas vd. (2005), tarafından yumurta tavuğu rasyonlarında seviye ile enzim ilişkisinin 

etkilerinin  incelendiği  bir  denemede  enzim  kompleksi  olarak  selülaz,  ksilanaz,  ve  β 

glukanaz  kullanılmıştır.  Araştırmada  160  adet  kahverengi  yumurtacı  kullanılmıştır. 

Buğday  düzeyinin  %  0,  16,  32,  48  oranları  kullanılmıştır.  Araştırma  19-38  haftalar 

arasında  yürülmüştür.  Araştırmada  buğday  düzeyine  bağlı  olarak  yumurta  ağırlığında 

azalma meydana  gelmiştir. Yumurta veriminde,  Haugh biriminde,  yem tüketiminde ve 

yem  değerlendirme  sayısında  gruplar  arasında  önemli  farklılık  tespit  edilmediği 

bildirilmiştir.    Ayrıca  deneme  sonunda  gruplar  arasında  yem  tüketimi,  canlı  ağırlık  ve 

diğer verim özelliklerinde bir farklılık görülmemiştir.  

Ticari  yumurta  tavukların  yemlerinde  kullanılan  enzimlerin  yumurta  verimi  ve  kalitesi 

üzerine  etkilerini  incelemek  üzere  yapılan  araştırmada  ticari  stveart  tavuk  yemlerine 

dört farklı ticari enzim kullanılmıştır. Denemede 4 farklı ticari yumurtacı tavuktan ( sa 

Brown,  Hyline  CB,  Tegel  SB2  ve  Tegel  Hisex)  300  tavuk  kullanılmıştır.  Kontrol 

---