Doktora tez
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
8 Çizelge 2.2 Tahıl danelerinin suda çözünebilir ve toplam β-glukan ve pentozan içerikleri (% KM) (Henry 1985)
Tahıl danesi β glukanlar Pentozan
Suda Eriyebilen Toplam
Suda Eriyebilen Toplam Pentozan/ β glukan Arpa
2.7 4.4
0.2 5.7
1.3 Yulaf
2.3 3.3
0.4 7.7
2.3 Çavdar
0.7 1.9
2.6 8.5
4.5 Buğday
0.7 0.7
1.2 6.6
11.0 Tritikale 0.5 0.6
1.5 7.0
11.7
2.1.3 NOP’lerin kanatlılar üzerine etkileri Buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahılların yapısında yer alan nişasta olmayan polisakkaritler kanatlılar tarafından sindirilemediğinden, bu yem maddelerinin enerji yarayışlılığı mısıra oranla daha düşük seviyelerde kalmaktadır (Hesselman vd. 1982, Al- Kaisey 2002). Yukarıda sözü edilen polisakkaritlerden başlıcaları β -glukanlar, arabino-ksilanlar ve selülozdur. Kanatlıların sindirim sisteminde NOP’leri parçalayacak enzim salgılarının yokluğu nedeniyle bu maddelerin sindirilemesi sınırlı olmaktadır. Buna bağlı olarak kanatlı yemlerinde fazla miktarlarda arpa, buğday, çavdar ve tritikale kullanıldığında, ince bağırsakta viskozite artmakta, sindirim aksamakta, su tüketimi artmakta ve yapışkan dışkı oluşumu sonucu ıslak altlık sorunu ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak yapışkan dışkı kümes zeminine yapışmakta ve hijyenik karkas ve yumurta elde edilememektedir (Fincher ve Stone 1986). Yüksek molekül ağırlığına sahip bileşikler olan β-glukanlar ve pentozanlar, kanatlı hayvanlarda bağırsak içeriğinin viskozitesini etkileyerek besin maddelerinin sindirimini ve emilimini azaltmaktadır (Ikegami vd. 1990). Esas olarak arabinoksilanlardan teşekkül eden suda çözünen buğday NOP’in buğdayın metabolize olabilir enerjisini etkileyebildiği son zamanlarda ortaya konulmuştur. Bunların beslenme üzerine karşıt etkilerinin sindirebilirliğinin azalmasında ve besin maddesi emilimini engellenmesinde bağırsak viskozitesi üzerindeki etkileriyle ilişkili olduklarından kuşkulanılmaktadır.
9 Kanatlı karma yemlerinde kullanılan yem maddelerindeki NOP miktarının hayvanların performansı üzerine etkilerini incelemek amacıyla yapılan bir çalışmada buğdaydan izole edilen pentozanları sorgum ağırlıklı temel yem karmasına sırasıyla 5, 10, 25 ve 40 g/kg düzeyinde katmışlardır. Deneme sonunda katılan pentozan miktarı arttıkça TME değeri, günlük ağırlık kazancı, azot birikimi, yem tüketimi ve yemden yararlanma oranında önemli derecede (P<0.05) düşüş olduğunu belirlemişlerdir (Choct ve Annison 1992).
Suda çözünebilen NOP’ler yemin sindirim organlarından geçiş hızını etkilemektedir. Özellikle β-glukan ve pentozanların suda çözünebilir formları, su tutma kapasiteleri yüksek ve yapışkan özellikte bileşiklerdir. Bu bileşiklerin yemlerde fazla miktarda bulunması besin maddelerinden yararlanmayı ve yem tüketimini azaltır (Iji 1999). Dolayısıyla, suda çözünebilen NOP’ler, canlı ağırlık artışını, yemden yararlanmayı ve yemin metabolik enerjisini olumsuz yönde etkiler (Bedford ve Classen 1992). Suda çözünebilen NOP’ler bağırsak viskozitesini artırıcı etkiye sahiptirler. Bağırsak içeriğinin viskozitesindeki artış nedeniyle bağırsak kanalında yemin ilerlemesi yavaşlar ve karıştırılması zorlaşır (Türker 1995, Apajalahti 1999). Bu durumda, sindirilemeyen besin maddeleri ile birlikte fazla miktarda nişasta, protein ve yağ içeren bağırsak içeriği barsağın arka kısımlarına (ileum) gelir ve patojen mikroorganizmalar için substrat oluşturur. Ayrıca, bağırsak kanalında yavaş yavaş ilerleyen bu içerik uzun bir süre mikrobiyal fermantasyona uğrar. Bağırsak içeriğinin daha az karışması nedeniyle oluşan anaerob ortam ise anaerobik bakterilerin gelişimini teşvik eder (Apajalahti 1999) suda çözünebilen NOP’ler mikrobiyal aktiviteyi artırarak mikrofloradaki bakteri kompozisyonunu değiştirmektedirler. Özellikle ince bağırsakta Escherichia coli, Clostridium spp. ve Enterococcus spp. sayısı artarken Lactobacillus spp. azalmaktadır (Langhout 1999). NOP’ler ayrıca bağırsak kanalınında bazı yapısal değişikliklerede yol açabilmektedir. Suda çözünebilir karbonhidratlar ince, kalın ve kör bağırsak ağırlığını ve uzunluğunu artırmaktadır (Iji 1999, Montagne vd. 2003). Bu durum bağırsak mukozasındaki hücresel değişikliklerle ilişkilidir. Suda çözünebilen NOP’ların mikrobiyal fermantasyonu sonucunda oluşan asetat, propionat ve butirat gibi kısa zincirli yağ
10 asitleri bağırsak mukozasındaki hücrelerin sayıca ve hacimce artışını teşvik ederler. Suda çözünebilir karbonhidratların gerek mikroflora gerekse bağırsak mukozasında sebep olduğu bütün bu değişikler besin maddelerinin sindirimini ve emilini etkilemektedir. Nişasta gibi enzimatik olarak parçalanabilen karbonhidratlardan yararlanma, mikrobiyal fermantasyona uğrayarak uçucu yağ asitleri oluşturulduğunda azalmaktadır (Choct 2002). Nişastadan yararlanmanın mikrobiyal fermantasyona uğradığında % 42 düzeyinde azaldığını bildirilmiştir. Suda eriyen NOP’lar, yağların sindirimini de olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuz etki safra tuzlarının yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Bilindiği gibi yağların emülsifiye hale gelebilmesi ve misel oluşabilmesi için safra tuzlarına gereksinim vardır. Ancak, sindirim kanalındaki bir çok bakteri safra tuzlarını ayrıştırma özelliğine sahiptirler. Suda çözünebilen NOP’ların varlığına bağlı olarak mikrobiyal aktivite arttığı zaman ortamdaki safra tuzu azalır. Bunun sonucu olarak yağların sindirimi olumsuz etkilenir. Ancak kısa zincirli ve doymamış yağ asitleri serbest formda emilebilirler. Bu yüzden, kısa zincirli ve doymamış yağ asitlerinin sindirimi mikrobiyal aktivitenin artmasından önemli düzeyde etkilenmemektedir (Langhout 1999, 2000). Suda çözünemeyen NOP’ler endojen enzimlere karşı fiziksel bir engel teşkil etmekte ve bağırsak içerisinde amilolitik aktivitenin nişasta granüllerine ulaşmasını engellemektedir (Hesselman ve Aman, 1986). Suda çözünemeyen yemlerin sindirim kanalında kalma süresini kısaltarak bu yemlerde bulunan besin maddelerinden yararlanmayı engellemektedir. Ayrıca, yemin bağırsaktan hızlı bir şekilde geçmesi sonucunda besin maddelerinin sindirilmesi için yeterli zamanın sağlanamaması,
bazı anaerobik mikroorganizmaların barsağın üst bölümlerine yerleşmelerine ve faaliyete geçmelerine yol açmaktadır (Choct 2002). 2.2 Kanatlılarda NOP Yarayışlılığını Artırmaya Yönelik Uygulamalar NOP’lerin antinutrisyonel etkilerinin düzeltilmesi tahılların NOP içeriklerinin parçalanması ve besinsel değerlerinin artması için çeşitli uygulamalar üzerinde durulmuştur.
Bunlardan başlıcaları, su uygulamaları, eksojen enzim katkıları (Hesselman ve Aman 1986, Brenes vd. 1993) ve gama ışınlama uygulamalarıdır (Al- Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|