Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24. 07. 2014-cü il tarixli 842 nömrəli əmri ilə təsdiq

AÇAR  SÖZLÄR
Sərmayə
İnsan resursları
Təbii resurslar
Kapital resursları
49.  
İQTİSADİ FƏALİYYƏT
131
130
Bir gününüzü düşünün. Səhər 
yuxudan durandan axşam yatana 
qədər olan tələbatlarınızı sadalayın.  
· Gündəlik tələbat və ehtiyaclarınızın 
ödənilməsində hansı təsərrüfat 
sahələri iştirak edir?
Cədvəli dəftərinizə çəkin. Əhali qruplarına xas olan gündəlik tələbatları qeyd edin.
Müzakirə edək: 1. Hansı tələbatlar bütün yaş dövrlərində eynidir? 2. Bu tələbatların 
ödənilməsində hansı mənbələrdən istifadə olunur? 
Körpələr
Bağça uşaqları
Məktəblilər
Gənclər
Orta yaşlı insanlar
Təqaüdçülər
Əhali qrupları
Gündəlik ehtiyacların məzmunu
Fäaliyyät
Fäaliyyät
Yada salın. 
Yada salın. 
Mənimsəmə iqtisadiyyatı əkinçilik və heyvandarlığın, istehsal 
iqtisadiyyatı isə sənayenin yaranmasına təkan vermişdir.
İnsanların təhsil alması, istirahət etməsi, geyim və qidaya olan tələbatı və 
digər ehtiyaclarının hər biri iqtisadi fəaliyyətin müxtəlif sahələrinin  hesabına 
ödənilir. 
Kapital,  təbii  və  insan  resursları  olmadan  istehsal  prosesinin  yaranması 
mümkün  deyil.  Buna  görə  də  onları  istehsal  amilləri  adlandırırlar.  İstehsal 
amillərinin təşkili üçün müəyyən qədər sərmayə və ya investisiya tələb olunur. 
Sərmayə    iqtisadiyyatın  hər  hansı  sahəsinin  inkişaf  etdirilməsi  üçün  tələb 
olunan xərclərdir. Adətən, sərmayə xammalın əldə edilməsinə, onu emal etmək 
üçün  avadanlıqların  alınmasına,  işçilərin  əmək  haqqına,  məhsulun  daşın-
masına, reklam edilməsinə və s. sərf olunur. 
İqtisadi fəaliyyətin təşkili 
Təbii resursları istehsala cəlb etmək üçün – 
maşın və avadanlıqlar, binalar, anbarlar və 
s. kapital resurslarıdır. 
Cədvəli  dəftərinizə  çəkin.  Meyvə  konserv  zavodunu  yaratmaq  üçün  tələb  olunan 
resursları qruplaşdırın və nömrələrini uyğun xanalara yazın.
1. Soyuducu kameralar. 2. Alma. 3. Şüşə bankalar. 4. Enerji xətlərinin çəkilməsi. 
5. İşçi qüvvəsi. 6. Şəkər.  7. Texnoloq. 8. Su. 9. Banka qapağı bağlayan avadanlıq. 
10. Mühəndis  11. Gilas. 12. Banka qapağı.  
Təbii resurslar            
İnsan resursları    
Kapital resursları
__ təbii mühitdən əldə olunan maddi nemətlərdir.  Təbiətdə 
olan ehtiyatların düzgün  istifadə edilməsi __ inkişaf səviy-
yəsindən asılıdır. İstehsal prosesini qurmaq üçün __ tələb 
olunur. Bunun üçün ilk növbədə __ qoyulmalıdır. 
Ehtiyaclarınızın ödənilməsində iştirak edən 
qruplaşdırın. 
resursları cədvələ uyğun 
Öyrändìklärìnìzì yoxlayın
Öyrändìklärìnìzì yoxlayın
Nä öyrändìnìz
Öyrändìklärìnìzì tätbìq edìn
Ehtiyaclarınız    
Təbii resurs     İnsan resursu    
Kapital resursu
Qida 
Teatr 
Mebel
Nəqliyyat 
Televiziya və kompüter 
İdman
Geyim
Təbii mühitdən əldə olunan 
maddi nemətlərə, yəni təbii 
resurslara (ehtiyatlar) – fay-
dalı qazıntılar, su, torpaq, meşə 
və s. daxildir. Resurslar 
tükənməz deyil. Ölkələr təbii 
resurslarla eyni dərəcədə təmin 
olunmamışlar. 
İnsan resurslarına – müəyyən 
intellektə, peşə  bacarıqlarına 
malik, təhsilli, çalışqan, sağlam
keyfiyyətli işçilər aiddir. 

---

AÇAR  SÖZLÄR
Sərmayə
İnsan resursları
Təbii resurslar
Kapital resursları
49.  
İQTİSADİ FƏALİYYƏT
131
130
Bir gününüzü düşünün. Səhər 
yuxudan durandan axşam yatana 
qədər olan tələbatlarınızı sadalayın.  
· Gündəlik tələbat və ehtiyaclarınızın 
ödənilməsində hansı təsərrüfat 
sahələri iştirak edir?
Cədvəli dəftərinizə çəkin. Əhali qruplarına xas olan gündəlik tələbatları qeyd edin.
Müzakirə edək: 1. Hansı tələbatlar bütün yaş dövrlərində eynidir? 2. Bu tələbatların 
ödənilməsində hansı mənbələrdən istifadə olunur? 
Körpələr
Bağça uşaqları
Məktəblilər
Gənclər
Orta yaşlı insanlar
Təqaüdçülər
Əhali qrupları
Gündəlik ehtiyacların məzmunu
Fäaliyyät
Fäaliyyät
Yada salın. 
Yada salın. 
Mənimsəmə iqtisadiyyatı əkinçilik və heyvandarlığın, istehsal 
iqtisadiyyatı isə sənayenin yaranmasına təkan vermişdir.
İnsanların təhsil alması, istirahət etməsi, geyim və qidaya olan tələbatı və 
digər ehtiyaclarının hər biri iqtisadi fəaliyyətin müxtəlif sahələrinin  hesabına 
ödənilir. 
Kapital,  təbii  və  insan  resursları  olmadan  istehsal  prosesinin  yaranması 
mümkün  deyil.  Buna  görə  də  onları  istehsal  amilləri  adlandırırlar.  İstehsal 
amillərinin təşkili üçün müəyyən qədər sərmayə və ya investisiya tələb olunur. 
Sərmayə    iqtisadiyyatın  hər  hansı  sahəsinin  inkişaf  etdirilməsi  üçün  tələb 
olunan xərclərdir. Adətən, sərmayə xammalın əldə edilməsinə, onu emal etmək 
üçün  avadanlıqların  alınmasına,  işçilərin  əmək  haqqına,  məhsulun  daşın-
masına, reklam edilməsinə və s. sərf olunur. 
İqtisadi fəaliyyətin təşkili 
Təbii resursları istehsala cəlb etmək üçün – 
maşın və avadanlıqlar, binalar, anbarlar və 
s. kapital resurslarıdır. 
Cədvəli  dəftərinizə  çəkin.  Meyvə  konserv  zavodunu  yaratmaq  üçün  tələb  olunan 
resursları qruplaşdırın və nömrələrini uyğun xanalara yazın.
1. Soyuducu kameralar. 2. Alma. 3. Şüşə bankalar. 4. Enerji xətlərinin çəkilməsi. 
5. İşçi qüvvəsi. 6. Şəkər.  7. Texnoloq. 8. Su. 9. Banka qapağı bağlayan avadanlıq. 
10. Mühəndis  11. Gilas. 12. Banka qapağı.  
Təbii resurslar            
İnsan resursları    
Kapital resursları
__ təbii mühitdən əldə olunan maddi nemətlərdir.  Təbiətdə 
olan ehtiyatların düzgün  istifadə edilməsi __ inkişaf səviy-
yəsindən asılıdır. İstehsal prosesini qurmaq üçün __ tələb 
olunur. Bunun üçün ilk növbədə __ qoyulmalıdır. 
Ehtiyaclarınızın ödənilməsində iştirak edən 
qruplaşdırın. 
resursları cədvələ uyğun 
Öyrändìklärìnìzì yoxlayın
Öyrändìklärìnìzì yoxlayın
Nä öyrändìnìz
Öyrändìklärìnìzì tätbìq edìn
Ehtiyaclarınız    
Təbii resurs     İnsan resursu    
Kapital resursu
Qida 
Teatr 
Mebel
Nəqliyyat 
Televiziya və kompüter 
İdman
Geyim
Təbii mühitdən əldə olunan 
maddi nemətlərə, yəni təbii 
resurslara (ehtiyatlar) – fay-
dalı qazıntılar, su, torpaq, meşə 
və s. daxildir. Resurslar 
tükənməz deyil. Ölkələr təbii 
resurslarla eyni dərəcədə təmin 
olunmamışlar. 
İnsan resurslarına – müəyyən 
intellektə, peşə  bacarıqlarına 
malik, təhsilli, çalışqan, sağlam
keyfiyyətli işçilər aiddir. 

---