Dərs vəSAİTİ Bakı

 
 
230 
 
 
1 N-li sexdə mərhələlər üzrə istehsal məsrəfləri və A 
yarımfabrikatının maya dəyəri (min manat)  
Əlavə cədvəl 8. 
Məsrəf maddələri 
Məbləğ 
Material məsrəfləri 
- 
Əsas əmək haqqı 
1640.80 
Əlavə əmək haqqı 
341.0 
Sosial təminata ayırmalar 
699.0 
Ümumistehsalat xərcləri 
6624.0 
Ümumtəsərrüfat xərcləri 
2588.0 
I mərhələ üzrə məsrəflər və A 
yarımfabrikatının maya dəyəri 
11892.80 
 
2 N-li sexdə mərhələlər üzrə istehsal məsrəfləri və B 
yarımfabrikatının maya dəyəri 
Əlavə cədvəl 9. 
Məsrəf maddələri 
Məbləğ 
Material məsrəfləri 
1104.66 
o cümlədən: Əsas material  
1104.66 
Köməkçi material 
- 
Nəqliyyat-tədarük xərcləri 
- 
Tullantılar 
- 
Yanacaq 
- 
Əsas əmək haqqı 
1026.26 
Əlavə əmək haqqı 
211.0 
Sosial təminata ayırmalar 
490.0 
Ümumistehsalat xərcləri 
9350.0 
Ümumtəsərrüfat xərcləri 
1890.0 
II mərhələ üzrə məsrəflər və B 
yarımfabrikatının maya dəyəri 
14071.92 
 

---

 
 
231 
 
 
1 N-li sex üzrə ay ərzində məhsul istehsalına məsrəflər (min 
manat)  
Əlavə cədvəl 10. 
S/n 
Məsrəflərin 
maddələri 
s   i   f   a   r   i   ş   l   ə   r 
N10 
N11 
N12 
Cəmi 
1 
Material 
məsrəfləri  
o cümlədən: 
3389.0 
2224.0 
2312 
7925.0 
2 
Əsas material  
2736.0 
1836.0 
- 
4572.0 
3 
Köməkçi 
material 
136.0 
92.0 
824.0 
1052.0 
4 
Nəqliyyat-
tədarük xərcləri 
144.0 
115.0 
50.0 
309.0 
5 
Yanacaq 
397.0 
198.0 
1438.0 
2033.0 
6 
Tullantılar 
(çıxılır) 
24.0 
17.0 
- 
41.0 
7 
Əsas əmək 
haqqı 
68.76 
69.75 
380.0 
518.51 
8 
Əlavə əmək 
haqqı 
14.0 
14.0 
112.0 
140.0 
9 
Sosial 
ehtiyaclara 
ayırmalar 
33.0 
33.0 
259.0 
325.0 
10 
Xüsusi alətlərin 
amortizasiyası 
24.0 
14.0 
1984.0 
2022.0 
 
Müstəqim 
məsrəflərin 
yekunu (sifarişin 
qısaldılmış 
maya dəyəri) 
3528.76 
2354.75 
3147.0 
9030.51 
11 
Ümumistehsalat 
xərcləri 
- 
- 
- 
6189.0 
12 
Ümumtəsərrüfat 
xərcləri 
- 
- 
- 
1254 

---

 
 
232 
 
 
Cəmi 
- 
- 
- 
16473.51 
 
 
Hesabat dövründə baş vermiş əməliyyatların uçotu 
Əavə cədvəl 11. 
Anbar kitabında nəzarət hesabı 
1. Kreditlər                      182000 
2. Kreditlər                                   2000 
3. Bitməmiş istehlak                 165000  
4. Ümumzavod üstəlik xərclərin  
hesabı                                           5000           
 
Hesabat dövrünün axırına qalıq   5000 
                                         182000 
Vaxtından əvvəl balanslaşdırıl-
mış hesab                             5000     
                                                  182000 
Ümumzavod üstəlik xərclərin nəzarət hesabı 
4. Anbar kitabı hesabı         1000 
7. Əmək  haqqına nəzarət  
hesabı                                40000 
8. Dövlət sığortasının ödəniş  
hesabı                                25000 
9. Kreditorların məxaric  
hesabı                                41000 
10. Amortizasiyaya ehtiyac  
hesabı                                30000 
11. Bitməmiş istehsal hesabı    140000 
Qalıq mənfəət və zərərlər hesabına 
keçirilir                                         6000 
146000 
146000 
Qeyri-istehsal üstəlik xərclərin nəzarət hesabı 
12. Kreditorların xərci       40000  Mənfəət və zərərlər hesabına  
keçirilmişdir                               40000 
Kreditorların hesabı 
2. Anbar kitabı hesabı         2000  1. Anbar kitabı hesabı              182000 
Əmək haqqı hesabı 
6. Kassa                           105000   5. Əmək haqqına nəzarət  
hesabı                                       105000 
Əmək haqqı alınarkən ödənilən vergi hesabı 
6. Kassa                               6000 
5. Əmək haqqına nəzarət  
hesabı                                         60000 
Dövlət sığortasına ödənişlər hesabı 
6. Kassa                             20000 
8.Kassa                              25000 
    45000 
5. Əmək haqqına nəzarət  
hesabı                                         20000 
8. Ümumzavod üstəlik xərclər  

---

 
 
233 
 
hesabı                                         25000 
45000 
Kreditorların xərc hesabı 
 
9. Ümumzavod üstəlik xərclər   41000 
12. Qeyri-istehsal üstəlik  
xərclər                                        40000 
Bitməmiş istehsalın nəzarət hesabı 
3. Anbar kitabı hesabı     165000 
7.Əmək haqqının nəzarət  
hesabı                              145000 
11. Ümumzavod üstəlik xərclər  
hesabı                              140000 
450000 
Hesab vaxtından əvvəl balans-
laşdırılmışdır                   150000        
13. Hazır məhsulun ehtiyat  
hesabı                                      300000 
Hesabat dövrünün axırına  
qalıq                                          150000 
450000 
Hazır məhsul ehtiyat hesabı 
13. Bitməmiş istehsal  
hesabı                              300000 
300000 
Hesab vaxtından əvvəl balans-
laşdırılmışdır                     60000 
15. Satılmış məhsulun maya dəyəri 
hesabı                                       240000 
Hesabat dövrünün axırına  
qalıq                                           60000 
300000 
Satılmış məhsulun maya dəyəri hesabı 
15.  Hazır  məhsulun  ehtiyat 
hesabı                            240000 
Mənfəət və zərərlər hesabına  
keçirilmişdir                             240000 
Amortizasiya ehtiyat hesabı 
 
10. Ümumzavod üstəlik xərclər 30000 
Əmək haqqına nəzarət hesabı 
5. Əmək haqqı ödənişi  
hesabı                              105000 
5. Əmək haqqı alınarkən ödəni-
lən vergi hesabı                 60000 
5. Dövlət sığorta hesabı    20000 
185000 
7. Bitməmiş istehsal hesabı      145000 
7. Ümumzavod üstəlik xərclər  
hesabı                                         40000 
185000 
Satış hesabı 
Mənfəət və zərərlər hesabına  
keçirilib                           400000 
14. Debitorlar hesabı                400000 
 
Mənfəət və zərərlər hesabı 
Satış                                                                                                   400000 
Çıxılsın satılmış məhsulun maya dəyəri                                            240000 
Ümumi mənfəət                                                                                 160000 
Çıxılsın ümumzavod üstəlik xərclərin ödənilməsinin çatışmayan  

---

 
 
234 
 
hissəsi                                                                                                    6000 
Qeyri-istehsal üstəlik xərclər                                                               40000 
Xalis mənfəət                                                                                     114000 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
235 
 
İstehsal məsrəflərinin uçotu və məhsulun (iş və xidmətlərin) 
kalkulyasiyasının proseslər üzrə metodu  
Əlavə sxem 1. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kalkulyasiya maddələri 
R 
E 
S 
U 
R 
S 
L 
A 
R 
 
Proses I 
Proses IV 
 
Məhsul 1 
Məhsul IV 
Uçot 
obyektləri 
Proseslər 
Məhsul 
Kalkulyasiya 
obyektləri 
Ümumistehsalat xərcləri 
Material məsrəfləri 
Sosial ehtiyaclara ayırmalar 
Ümumtəsərrüfat  xərcləri 
Əmək ödənişi məsrəfləri 
Sair xərclər 
İstehsalın hazırlanması və 
mənimsənilməsi xərcləri 
K 
A 
L 
K 
U 
L 
Y 
A 
S 
İ 
Y 
A
 
Ümumistehsalat xərcləri 
Material məsrəfləri 
Sosial ehtiyaclara ayırmalar 
Ümumtəsərrüfat  xərcləri 
Əmək ödənişi məsrəfləri 
Sair xərclər 
İstehsalın hazırlanması və 
mənimsənilməsi xərcləri 
K 
A 
L 
K 
U 
L 
Y 
A 
S 
İ 
Y 
A
 

---

 
 
236 
 
 
Əlavə sxem 2. 
Kalkulyasiya obyektlərinin və məhsul vahidinin maya dəyərinin hesablanması üsullarının təsnifatı və qarşılıqlı əlaqəsi
İlkin və 
birbaşa 
hesablama 
norma-
tiv məs-
rəflər 
 
kombinə 
edilmiş 
əlavə 
(yanaşı) 
məhsul-lara 
məsrəflər 
istisna 
edilir 
məsrəf-
lərin 
cəmləşdi-
rilməsi 
əmsallar 
üzrə 
plan 
maya 
dəyəri 
üzrə 
dəyər 
göstəri-
ciləri 
üzrə 
cinsi gös- 
təricilər 
üzrə 
məsrəflərin mütənasib bölüşdürülməsi 
digər 
göstə-
ricilər 
üzrə 
normativ 
məsrəflər 
məsrəflərin 
cəmləşdirilməsi 
birbaşa (müstəqim) hesablama 
məsrəflərin 
əmsallar üzrə 
mütənasib olaraq 
bölüşdürülməsi 
məsrəflərin 
ümumi 
məbləği üzrə 
 
kalkulyasiya 
maddələri üzrə 
məsrəf 
element-
ləri üzrə 
Məhsul vahidinin maya dəyərinin kalkulyasiyası 

---

 
 
237 
 
 
İstehsal məsrəflərinin uçotu və məhsulun (iş və xidmətin) 
maya dəyəri kalkulyasiyasının sifariş metodunun sxemi  
Əlavə sxem 3. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kalkulyasiya maddələri 
Material 
məsrəfləri 
 
Əmək ödənişinə 
məsrəflər 
 
Sosial ehtiyaclara 
ayırmalar 
M 
Ü 
S 
T 
Ə 
Q 
İ 
M 
 
Q 
E 
Y 
R 
İ 
M 
Ü 
S 
T 
Ə 
Q 
İ 
M 
Ümumistehsalat 
xərcləri 
 
Ümumtəsərrüfat 
xərcləri 
 
İstehsalın 
hazırlanması və 
mənimsənilməsi
 
xərcləri 
 
Sair xərclər 
M 
Ü 
S 
T 
Ə 
Q 
İ 
M 
 
Material xərcləri 
 
Əmək ödənişi 
xərcləri 
 
Sosial ehtiyaclara 
ayırmalar 
s 
i 
f 
a 
r 
i 
ş 
1 
s 
i 
f 
a 
r 
i
 
ş 
2 
 
r 
e 
s 
u 
r 
s 
l 
a 
r 
 
i 
s 
t 
e 
h 
s 
a 
l 
 
p 
r 
o
 
s 
e 
s 
i 
 
Məsrəflərin uçotu və 
kalkulyasiya
 
obyektləri 
Hazır 
məhsul 
Bitməmiş 
istehsal 
Hazır 
məhsul 
Bitməmiş 
istehsal 

---

 
 
238 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 
1.
 
“Mühasibat uçotu haqqında” Azərbaycan Respublikası-
nın Qanunu. Bakı 2004. 
2.
 
Azərbaycan Respublikası  Nazirlər Kabinetinin 18 iyun 
2005-ci ildə təsdiq olunmuş “2005-2008-ci illərdə Milli 
Mühasibat Uçotu Standartlarının tətbiqi üzrə proqram”ı. 
3.
 
Kommersiya  təşkilatlarında  Milli  Mühasibat  Uçotu 
Standartlarının konseptual əsasları. Bakı 2006. 
4.
 
Kommersiya  təşkilatlarında  Milli  Mühasibat  Uçotu 
Standartları (№1 – dən 37-dək). 
5.
 
Kommersiya  təşkilatlarında  Milli  Mühasibat  Uçotu 
Standartlarının  tətbiqi  üzrə  Şərhlər  Tövsiyələr 
(13.1.2009. № İ-08). 

---

 
 
239 
 
6.
 
İ.M.Abbasov,  M.M.Rəsulov.  “Kommersiya  təşkilatları 
üçün  Milli  Mühasibat  uçotu  Standartları”nın  tədrisinə 
dair tədris-metodik vəsait. Bakı 2011. 
7.
 
Q.Ə.Abbasov.  Sıfırdan  başlayan  mühasibat  (maliyyə) 
uçotu. Metodik vəsait. Bakı 2013. 
8.
 
 S.M.Səbzəliyev.  Xidmət  sahələrində  mühasibat  (ma-
liyyə) uçotu. Dərs vəsaiti. Bakı 2015. 
9.
 
S.M.Səbzəliyev. İdarəetmə uçotu. Dərslik. Bakı 2014. 
10.
 
A.Kərimov.  Mühasibat  uçotu,  vergilər.  Nəzəri  praktiki 
vəsait. Bakı 2009. 
11.
 
Ə.A.Sadıqov  və  b.  Mühasibat  uçotu.  Dərslik.  Bakı 
2015. 
12.
 
К.Друри.  Введение  в  управленческий  и  произ-
водственный учет. Учебное пособие. Москва 1998. 
13.
 
 Ю.А.Бабаев.  Учет  затрат  на  производство  и 
калькулирование 
себестоимостьи 
продукции. 
Учебное практическое пособие. Москва 2014. 
14.
 
 П.С.Безруких.  Бухгалтерский  учет.  Учебник.  Мос-
ква 1996. 
15.
 
 В.В.Ивашкевич.
 
Бухгалтерский
 
управленческий 
учет. Учебник. Москва 2015 
16.
 
 В.Э.Керимов.
 
Учет  затрат,  калькулирование  в  от-
дельных  отраслях  производственной  сферы.  Учеб-
ник. Москва 2015. 
MÜNDƏRİCAT 
  Giriş...........................................................................     3            
1.
 
Məhsulun maya dəyərinin kalkulyasiyasının   
mahiyyəti və nəzəri əsasları......................................     5 
2.
 
Məhsulun maya dəyərinin kalkulyasiyası kursu- 
nun predmeti və obyektləri.......................................    19 
3.
 
Məsrəflərin bölüşdürülməsi bazaları və onların  
kalkulyasiya obyektləri arasında bölüşdürülmə- 

---

 
 
240 
 
si...............................................................................    29 
4.
 
İstehsal məsrəflərinin uçot istiqamətləri və təsni- 
fatının mümkün variantları.......................................    41 
5.
 
Məsrəflərin uçotunun və maya dəyəri kalkulyasi- 
yasının metodları......................................................    55 
6.
 
Məsrəflərin uçotunun və məhsulun maya dəyəri 
 kalkulyasiyasının normativ metodu.........................   76 
7.
 
Ayrı-ayrı sahələr üzrə məsrəflərin uçotu və məh- 
sulun maya dəyəri kalkulyasiyasının xüsusiy- 
yətləri......................................................................      95 
8.
 
Kənd təsərrüfatında məsrəflərin uçotu və məh- 
sulun maya dəyəri kalkulyasiyasının xüsusiy- 
            yətləri.....................................................................    110 
9.
 
Məsrəflərin uçotu və məhsulun maya dəyəri  
kalkulyasiyasının sifariş metodu............................    123 
10.
 
Məsrəflərin uçotu və məhsulun maya dəyəri  
kalkulyasiyasının digər metodları (modelləri).......    136 
11.
 
İstehsalın uçotu və məhsulun maya dəyərinin  
kalkulyasiyası...........................................................  150 
12.
 
Standart - Kosting və Direkt - Kosting sistemləri  
əsasında məsrəflərin qiymətləndirilməsi..................  174 
13.
 
     Məsrəflərin uçotunun təşkili və əsas prinsipləri......  187 

---

 
 
241 
 
14.
 
    Məhsulun (iş və xidmətlərin) maya dəyəri kalkul- 
yasiyasının digər parametrləri və onların xüsusiy- 
yətləri......................................................................... 209 
15.
 
“Məsrəflər – Həcm – Mənfəət”in qarşılıqlı əlaqə- 
lərinin təhlili............................................................   220 
16.
 
Ədəbiyyat siyahısı...................................................   236 
 
 
 
 
 
 
 
 
XATİRƏ CİNAYƏDDİN QIZI ƏZİZOVA 
 
 
MƏHSULUN MAYA DƏYƏRİNİN 
KALKULYASİYASI 
 
Dərs vəsaiti. Bakı, 2016. 
 
 
 
Redaktor: i.f.d. A.V.İsg nd rova 
Texniki redaktor: _______________ 

---

 
 
242 
 
Kompüter tərtibatçısı: H.C.Əmrullayeva 
Kompüter dizayneri: Ş.T.Musayev 
 
 
 
 
Çapa imzalanıb:________ 
Kağız formatı:________ 
Həcmi:_________ 
Tiraj:______ 
Sifariş:_____ 
 
 
 
 
 
 
 
 
“Bakı Biznes Universitetinin nəşriyyatı” 
Bakı, H.Zərdabi küç.88
a