Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin 25 fevral 2010-cu IL tarixli 235
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
25 təşkilatın səhmlərinin 20 %-dən çox hissəsinin əldə etməsi halında onların maliyyə vəziyyəti və etibarı haqqında məlumat əldə etmək hüququna malikdir. Mərkəzi Bank səhmləri əldə etmək istəyənlərin maliyyə vəziyyətinin qeyri-qənaətbəxş olduğu halda kredit təşkilatının səhmlərinin 20%-dən artıq hissəsinin alqı-satqı sövdələşməsinin həyata keçirilməsinə razılığını verməmək; 5) Kredit təşkilatları üçün icbari iqtisadi normativlər təsbit etmək; 6) Kredit təşkilatlarının valyuta, faiz və digər maliyyə riskləri üzrə aşkar mövqeyinin nəzərə alınmasının həcminin və qaydasının tənzimlənməsini həyata keçirmək; 7) Kredit təşkilatlarının vergi tutulmasından öncə ssuda üzrə itki baş verməsi halında valyuta, faiz və digər maliyyə risklərinin qarşısının alınması, qanunlara müvafiq olaraq vətəndaşların yatırımlarının sığortalanması məqsədlərilə yaranmış ehtiyat fondlarının yaranma qaydasını və həcmini müəyyən etmək hüququna malikdir. İqtisadi normativlər Mərkəzi Bankın kommersiya bank- larına idarəedici təsirinin ən mühüm vasitəsidir. Bu normativlərə aşağıdakılar aiddir: 1. Yenidən yaradılan kredit təşkilatları üçün nizamnamə kapitalının minimal həcmi, fəaliyyətdə olan kredit təşki- latları üçün şəxsi vəsaitlərinin (kapitalının) minimal həcminin müəyyən edilməsi; 2. Xüsusi vəsaitlərin (kapitalın) minimal həcmi nizamnamə kapitalının, kredit təşkilatı fondlarının və yer- ləşdirilməmiş gəlirin məbləği kimi müəyyən edilir. Bu normativ Mərkəzi Bank tərəfindən inflyasiyanın sə- viyyəsi nəzərə alınması ilə yenidən nəzərdən keçirilir. “Banklar və bank fəaliyyəti haqqında” Qanuna müvafiq olaraq Mərkəzi Bank bütün bankların bərabər rəqabət şəraitini təmin etmək məqsədilə yerli və xarici kapitalın iştirak etdiyi müştərək bankların və qeyri-rezident bankların təsisçilərinə qarşı 26 onların nizamnamə kapitalına münasibətdə əlavə olaraq maksimal və minimal həcm tələbləri müəyyən edə bilər. Bunlara aiddir: 1. Nizamnamə kapitalının qeyri-pul hissəsinin son həddi. 2. Bir borc alanın və ya bir biri ilə əlaqəli olan bir qrup borcalanın riskinin maksimal həcmi. Mərkəzi Bank tərəfindən bir borc alan üçün riskin maksimal həcmini bankın kapitalının ümumi məbləğinin müəy- yən faizi şəklində müəyyən edilir. Risk anlayışı həmin borc alana və ya borc alan qrupa yatırımlar və kreditlərin bütün məbləği, eləcə də onun tərəfindən təqdim edilən zəmanət və zaminliyi özündə əhatə edir. 3. İri kredit risklərinin maksimal həcmi. Bu normativ böyük risklərin ümumi həcminin kredit təşkilatının öz vəsaitlərinə olan faiz nisbətindən ibarətdir. Bu zaman iri həcmli kredit riski bir müştərinin mənafeyinə uyğun olaraq müəyyən edilir. Kredit təşkilatlarının öz vəsaitlərinin 5 % həcmində kreditlər, zəmanətlər və zaminlik vermək hüququ vardır. İri kredit risklərinin maksimal həcmi kredit təşkilatının öz vəsaitlərinin 25 % həddini keçməməlidir. 4. Bir səhmdar üçün riskin maksimal həcmi. Normativ bir və ya bir-biri ilə əlaqəli olan bir neçə kreditorun yatırımının və ya əldə etdiyi kreditin, zəmanətlərin və zaminliyin həcminin kredit təşkilatının öz vəsaitlərinə olan faiz nisbətindən ibarətdir. 5. Kapitalın kifayət olması normativləri. Kapitalın kifayət olması normativləri kredit təşkilatının öz vəsaitlərinin ümumi məbləğinin onun aktivlərinə nisbəti kimi müəy- yən edilir. 6. Əhalinin cəlb edilmiş depozitlərinin maksimal həcmi. 7. Vayuta, faiz və digər ehtiyatların həcmi. 8. Yüksək riskli aktivlər hesabına yaradılmış ehtiyatların minimal həcmi. 9. Bankların öz vəsaitlərindən başqa digər hüquqi şəxslərin 27 səhmlərinin əldə edilməsi məqsədilə normativlər. 10. Bank tərəfindən öz səhmdarlarına təqdim etdiyi kreditlə- rin, zəmanətlərin və zaminliklərin maksimal həcmi. Bank nəzarəti və tənzimlənməsi sahəsində öz funksiya- larınıt həyata keçirilməsi üçün Mərkəzi Bank kredit təşkilatları və onların filiallarını yoxlayır, fəaliyyətlərində aşkar edilmiş çatışmazlıqların aradan qaldırılması məqsədilə icrası mütləq olan təlimatlar göndərir və qeyri-qanuni əməliyyatlar aparmış fiziki və hüquqi şəxslərə qarşı «Mərkəzi Bank haqqında» Qanunda nəzərdə tutulmuş sanksiyaları tətbiq edir. Nəzarət Mərkəzi Bank Direktorlar Şurasının səlahiyyətli nümayəndələri və onların tapşırığı ilə auditor firmaları tərəfindən həyata keçirilir. Kredit təşkilatı tərəfindən qanunların, Mərkəzi Bankın normativ aktları və təlimatlarına riayət olunmaması, məlumatların təqdim edilməməsi, natamam və ya qeyri-düzgün məlumatın təqdim olunması aşkar edilərsə, Mərkəzi Bank aşağıdakı hüquqlara malik olur: 1) Kredit təşkilatında aşkar edilmiş qeyri-düzgün məlu- matların aradan qaldırılmasını tələb etmək; 2) Minimum nizamnamə kapitalının 0,1 % həcmində cərimə tətbiq etmək; 3) Müxtəlif əməliyyatların həyata keçirilməsini 6 ay müd- dətinə məhdudlaşdırmaq. Qüvvədə olan qanunvericiliyə müvafiq olaraq Mərkəzi Bank kredit təşkilatları tərəfindən müəyyən olunmuş müddət ərzində çatışmazlıqların aradan qaldırılması haqqında təlimatların yerinə yetirilməməsi və ya kredit təşkilatı tərəfindən həyata keçirilən əməliyyatların kreditorlar üçün real təhlükə yaratması zamanı onlara qarşı daha ciddi tədbirlər həyata keçirə bilər. Bu halda Mərkəzi Bankın aşağıdakı hüquqları vardır: 1) Kredit təşkilatından ödənilmiş nizamnamə kapitalının 1%-i həcmində, lakin nizamnamə kapitalının minimum həcminin 1% keçməmək şərtilə cərimə etmək; 2) Kredit təşkilatından aşağıdakıları tələb etmək: Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|